Dagblað - 25.08.1925, Page 1

Þriðjudag
25. ágúst
1925.
I. árgangur.
169.
tölublað.
WacjBlaé
CNDIR oki lággengis og fjár-
hagsörðugleika hafa marg-
ar þjóðir orðið að búa síð-
astliðin ár, og eru það fyrst og
fremst afleiðingar heimsstyrjald-
arinnar sem þeim hafa valdið.
fessi röskun á nauðsynlegu
jafnvægi peningagildisins er einna
verst viðureignar af öllum þeim
erfiðleikum sem umrót síðustu
ára hefir orsakað.
Alstaðar eru menn sammála
um, að fyrsta skilyrðið fyrir eðli-
legu jafnvægi- og viðgangi at-
vinnuveganna sé, að verðgildi
gjaldeyrisins sé stöðugt og að
fjármálin standi yfirleitt á sem
traustustum grundvelli.
Þetta er stærsta málið sem nú
er á dagskrá þjóðanna og al-
staðar snúast umræðurnar um
það hvaða leið eigi að fara til
að koma fjármálunum í betra
horf. Engin algild úrlausn er
enn þá fundin og alstaðar mjög
deilt um úrræðin til endanlegrar
lausnar á þessu vandamáli.
Við íslendingar höfum ekki
farið varhluta af þeim erfiðleik-
um sem gengissveiflur og önn-
ur fjármálavandræði hafa í för
með sér, og enn er ekki séð fyrir
endann á þeim vandkvæðum.
Um langt skeið var verðgildi
íslenzkrar krónu ekki nema Vs
hluti af nafnverði hennar, siðan
hefir hún, — einkum vegna
óvenjulegs góðæris, — hækkað
töluvert, svo hún mun nú svara
til 2/® af stofngildi sínu. Mörg-
uin hefir fundist að þessi hækk-
un hefði getað orðið nokkuð
örari á þessum góðæristíma, en
þeir sem völdin hafa á fjármál-
unum hafa ekki talið örari
hækkun æskilega og þar tjáir
ekki að deila við dómarann.
Nú hefir isienzk króna staðið
í stað um nokkurt skeið, eða
hækkað lftið eitt á löngum tíma,
og eru margir orðnir vonlitlir
um að hún nái nokkurn tíma
sínu upphaflega gullgengi. Má a.
m. k. telja það víst, að þess verði
langt að bíða eins og nú horfir.
Virðast nú aðeins tvær leiðir
vera framundan, önnur sú að
bíða hægfara hækkunar krón-
unnar um ófyrirsjáanlega langan
tíma, eða ákveða strax gullgengi
hennar eftir núverandi verð-
gildi og hefir það verið nefnt
að stýfa krónuna. Skyndi-
hækkun í upphaflegt gullverð
hefir einnig komið til umtals
og hefir það helzt verið Alþbl.
sem krafist hefir, að þeirri að-
ferð yrði beitt til að koma krón-
unni í sitt upphaflega verð.
Undir afgreiðslu þess máls er
að mestu komið hvernig fjár-
hagsástandið verður framvegis
og skiftir þvi miklu máli hvaða
úrlausn verður valin. Er nú
þeirra sem völdin hafa, og að-
stöðu til íhlutunar um þetta
mál öðrum fremur, að reyna að
finna þá úrlausn sem vænlegust
er til viðunandi árangurs. Er
þar á margt að líta því ekkert
er eins nátengt afkomu almenn-
ings og einmitt gengismálið.
Auðvitað verður aldrei hægt að
gera þar svo öllum líki, því
hver leiðin sem valin verður,
er ekki hægt að komast hjá því,
að margir beri skarðan hlut frá
borði. Verður því að fara þá
leiðina sem veldur sem minstri
röskun á nauðsynlegu jafnvægi
atvinnuveganna, og má sízt af
öllu gera þetta mál að pólitisku
deilumáli stjórnmálafiokkanna.
Alhliða athugun og skýrandi
umræður á leiðunum sem fram-
undan liggja, eru vænlegast-
ar til viðunandi úrlausnar þessa
vandamáls.
Engiu bœjarprýði er aö prent-
smiðjubyggingu Verklýðsfélaganna
við Hverfisgötu. Reyndar á þetta að
vera hluti úr stærri byggingu, en
varla verður hún áferðarfalleg ef
gluggarnir á fyrstu hæð verða ekki
stærri en skotaugu, eins og er á
þeim hluta hennar sem upp er
kominn.
Samgöngur.
Á siðustu árum hafa sam-
göngur vorar bæði innanlands
og við umheiminn farið mjög
batnandi. Sérstaklega eru það
innanlands samgöngurnar sem
breyzt hafa í betra horf, til mik-
illa hagsbóta fyrir almenning.
Umhverfis landið eru sam-
göngurnar orðnar gjörólikar við
það sem áður var og á strand-
ferðaskip ríkissjóðs ásamt flóa-
bátunum drýgstan þátt f því.
Var það mikil happasending
þegar Esja var fengin bingað
og hefir óneitanlega gert lands-
búum mikið gagn, þótt sjálfsagt
meigi deila um hvort kaup og
rekstur skipsins hefði ekki mátt
betur takast.
En þótt bætt sé nú úr brýn-
ustu flutningaþörfinni umhverfis
landið þá er samt ekki enn
svo, að þær samgöngur séu full-
nægjandi, Enn þarf þar umbóta
við og verður það ljósara með
hverju árinu sem liður.
Esja ætti helzt aðeins að fara
hraðferðir til stærstu hafnanna
og nota hana nær eingöngu til
fólksflutninga.
Flutningaþörfin til stærstu
hafnanna er svo mikil og skipið
svo dýrt í rekstri að til þeirra
staða ætti ferðum hennar að-
alllega að vera stefnt, en láta
hana ekki krækja inn í hverja
vík og vog eins og verið hefir.
Reyndar er hún þetta ár undan-
þegin Breiðafjarðarferöunu'm, en
þær hafa áður reynzt einna dýr-
astar og tafsamastar. En fleiri
krókaieiðir mætti spara ef jafn-
framt væri séð fyrir nógu tíðum
og reglubundnum bátaferðum
milli smástöðvanna. Ættu þær
ferðir bæði að verða útgjalda
minni tyrir rikissjóð og einnig
hagkvæmari fyrir alla hlutað-
eigendur. Vöruflutningana ætti
Esja að vera iaus við, að mestu,
þarf til þess annað skip, sem
eingöngu yrði til þess gert og