Dagblað - 04.09.1925, Blaðsíða 1
AÐ hefir jafnan þótt vanda-
lítið að fylgjast með straumn-
um, styðja sig við aðra sér
styrkari, eða fella sleggjudóma
um menn eða málefni, aðeins til
að þóknast fjöldanum í þann
svipinn.
Brjóti einhver i bág við hugs-
anaferil almennings, eða gerist
hann svo djarfur að slíta tjóð-
urband það, sem traustast bind-
ur menn á kafloðnum haga úr-
eltra skoðana og kreddukenn-
inga, þá er hann álitinn óalandi
og óferjandi, og verður ott úlf-
um þeim að bráð, sem gráðug-
ast gelta og glefsa í skjóli hinn-
ar ríkjandi tízkumenningar.
Þannig er tíðam hlulskifti
þeirra manna, sem eru braut-
ryðjendur þeirra kenninga, sem
tíðarandinn treður undir fótum.
Flestir reyna að bregða fæti
fyrir þá, annaðhvort með und-
irróðri eða afskiftaleysi. Er þá
vá fyrir dyrum, er æskulýður-
inn gengur í lið með þeim, sem
fullþroska eiga að heita, en
bregða fána kæruleysisins hæzt
á loft. Fegar svo er komið, að
flestir þeirra, sem eiga að vera
stoð og styrkur þjóðarinnar,
eyða tima sínum og gáfum tii
þess að svala nautnum hinnar
liðandi stundar, en loka augum
og eyrum fyrir því, sem göfug-
ast er og bezt í fari þjóðarinn-
ar, virðist brýn nauðsyn á að
hvetja til öflugrar þjóðernis-
vakningar á grundvelli trúar og
siðgæðis.
Hér vantar öfluga andans
menn sameinaða, brennandi af
föðurlandsást og háleitum hugs-
unum, bæði í verklegum og
andlegum efnum. Slíkir menn
eru til — ef til vill eru þeir á
öllum timum. — f*eir þurfa að-
eins að »finna hitann í sjálf-
upr sér«, og um leið verður hlý
bylgja samúðar og skilnings að
lýfta þeim fram og upp, svo
þeim vaxi ásmegin til eflingar
verulegra þjóðþrifa.
Parna er hlutverk œskulýðsins!
„G áfur“.
í Dagblaðinu frá 4. ágúst er
prentuð ræða dr. Guðm. Fimm-
bogasonar, er hann hélt á frí-
degi verslunarmanna 2. ágúst.
Þar kemst hann svo að orði:
»En hver maður á það, sem
hann cr, fyrst og fremst ætt
sinni að þakka eða um að kenna.
Ætternið er grundvöllurinn,
sem alt annað hvilir á, það er
fræið, sem hitt alt sprettur af.
Hæfileikar vorir og eðlishvatir,
hvort heldur er til góðs eða
ills, eru meðfædd, erú arfur frá
forfeðrum vorum, arfur, sem
vér getum notið rentnanna af,
ef svo má að orði kveða, eh
ekki aukið«.
f þessum tilvitnuðu orðum,
sérstaklega þeim síðustu þremur
virðist mér dr. Guðmundur slá
því nokkuð föstu, að maðurinn
ráði ekkert við það sjálfur
hvernig hann er eða verður né
afkomendur hans. Ef þetta
væri órjúfanlegt lögmál, þá væri
vaxandi þroskun innan einnar
ættar ómöguleg hversu vel sem
að væri unnið, og enginn þyrfti
á hinn veginn að óttast það,
að hann yrði valdur að úrkynj-
um (Degenaration) afkomenda
sinna hversu afskaplega sem
hann færi með sig eða lifði.
En þetta er ekki rétt. Þótt
maðurinn sé kallaður æðsta
skepna jarðarinnar, þá lýtur
hann, andlega jafnt sem líkam-
lega, jarðnesku lifslögmáli. Hann
getur þroskast og úrkynjast á
ýmsan hátt, frá einni kynslóð
til annarar.
Um alllangt skeið hafa menn
þekkt framþróunarlögmál nátt-
úrunnar og fært sér það í nyt
á mörgum sviðum. Þeir hafa
tekið ýmsar jurtir og með því
að bægja frá þeim því, sem
þeim hefir verið skaðlegt, en
halda þvi gagnlega að þeim og
timga þær saman eftir þeim
eiginleikum, sem þeir vildu
þroska með þeim, náð að breyta
þeim svo, að þær eru tæplega
lengur svipaðar frumjurt ættar
sinnar. Á sama hátt hafa þeir
farið með skepnurnar til að
þroska hjá þeim vissa eiginleika,
sem mönnum eru gagnlegir, en
eyða hjá þeim öörum, sem
mönnum voru minna virði eða
til ógagns.
Maðuriqn sjálfur lýtur þessu
sama lögmáli. Og þó að form-
legar kynbætur séu ekki gerðar
á mönnum, slíkar sem á skepn-
um og jurtum, þá getur þó hver
einstaklingur ráðið nokkru um
þroskun eða úrkynjun ættar
sinnar. Má aldrei á nokkurn
hátt draga úr ábyrgðartilfinn-
ingu manna á þessu sviði. Mestu
fá menn þannig um ráðið heil-
brigðilegar gáfur afkomenda
sinna bæði andlega og líkam-
lega. Verða þeir því aldrei nóg-
samléga hvattir til að magna
sinn eigin þrótt sem mest, til
þess að geta gefið afkvæmum
sínum sem beztan arf, en forð-
ast á allan hátt að gerast gáfna-
þjófar barna sinna.
En — hversu miklu fleiri eru
þeir þó, sem það gera í ein-
hverri mynd! Og hversu fáir
munu þeir vera, sem hugsa um
arfgjafir sinar fyr en um sein-
an — þegar þeir hafa gefið
barni sínu arfinn með lifstilver-
unnil
Mannkynið, og einstaklingar
þess, stendur ekki mikið í stað,
þvi »munar annað hvort aftur
á bak, ellegar nokkuð á leið«.
Vér eigum aldrei að láta oss
nægja það að börn vor verði
aðeins jafn stór, jafn heilsuveil,
jafn góð, eða jafn vitur og vér
sjálf; þvi síður minni, veikari,
verri, eða heimskari; heldur stærri
(þroskaðri), hraustari, betri og
vitrari. En til þess að svo tnegi
verða, er oss ekki aðeins nóg að
ganga á undan þeim með góðu
fordæmi, þegar þau fara að hafa
vit á að fylgja því eftir, heldur
verðum vér að hafa fyrirhyggju