Dagblað - 18.09.1925, Blaðsíða 1

IKIÐ orð hefir lengi farið af
gestrisni íslencftnga og hefir
það að mestu verið að
makleikum, þótt á stundum
hafi verið meira lofað en vert
var. Gestrisnin hefir lengi verið
einn af þjóðarkostum vorum og
alment metinn að verðleikum.
Sýnir það meðal annars, að
hverju heimili hefir verið talinn
höfuðkostur ef þar væri gest-
risni mikil.
Nokkuð hefir þetta breyzt á
síðari árum, einkum vegna
breyttra lifnaðarhátta og meiri
umferðar, og einnig vegna þess
tiðaranda, sem nú er orðinn
ríkjandi. Gestrisni og greiðasemi
hefir þokast um set, en kanp-
menskueðli nútímamenningar-
innar komið í staðinn, Fæst nú
fátt án peningagreiðslu, og á
það engu síður við um gistingu
og alla greiðasemi, og verður
þeim jafnan afiafátt, sem engin
hefir auraráð. Fátt er við því
að segja, þótt goldin sé fullu
verði öll greiðasemi, svo sem
aft annað. Eins og nú er hög-
um háttað, verður hver að fá
fyrir sitt, og má ekki búast við
að einn geti fremur öðrum gefið
vinnu sína og annað verðmæti.
Á þeim stöðum, sem gestkvæmt
er öðrum fremur, má alls ekki
búast við að neitt sé gefið, en
samt sem áður má sýna þar
fulla gestrisni, þótt hún sé auð-
vitað í breyttri mynd frá því
sem áður var. Er það öllum
^unnugt, sem nokkuð hafa ferð-
ast, hve mikili munur er að
kotna á suma svonefnda »greiða-
sölustaði«, því margir þeirra
eiga ekkert sameigilegt nema
nafnið eitt. Á sumum stöðum er
alt til reiðu og gestgjafarnir gera
aðkomumanninum alt til þægð-
ar, jafnvel þótt það valdi þeim
töiUverðum óþægindum.' En á
stöðum er alt veitt með
^ailgandi hendi og jafnvel sjálf-
sögðustu hiutif fást ekki nema
með miklum eftirgangsmunum.
Far er hvorki gestrisni né sæmi-
legu viðmóti fyrir að fara, og
stingur það mjög í stúf við þann
orðstýr sem farið hefir af rs-
lenzkri gestrisni.
Menn eiga því að venjast nú
orðið, að lífsnauðsynjar og öll
þægindi séu seld fullu verði, og
á það eins við um greiðasölu-
staðina, en auðvitað er þess
vænst, að þar sé góð aðstaða
ekki misbrúkuð, með því að
okra á þeim, sem að garði ber,
enda mun það óvíða viðgangast.
Sannvirði þess, sem selt er, á
auðvitað að ráða verðlaginu, og
mega allir vel við það una.
Ekki ætti að þurfa að taka
það fram, að mjög óviðeigandi
er að selja útlendingum dýrara
það sem látið er af hendi, held-
ur en innlendum mönnum, og
mun það sjaldan gert, sem bet-
ur fer, en er þó ekki einsdæmi.
Útlendingar mega sízt verða
varir við að á þeim sé okrað,
þótt ekki væri nema vegna þess
að flestir þeirra, sem hér hafa
ferðast um, hafa mjög lofað
risnu og höfðingslund Islend-
inga, og jafnvel látið meira af
gestrisni okkar og greiðasemi I
en við sjálfir, og höfum við þó
sízt dregið úr því, sem lofsvert
hefir verið í fari okkar. Hefir
oflofið um eigið manngildi ó-
sjaldan verið um of og haft
gagnstæð áhrif við það, sem
ætla mætti, vegna þess að það
hefir stigið oss svo til höfuðs.
Við virðumst ekki ennþá vera
vaknaðir til meðvitundar um
hvers virði okkur væri að j^t-
lendingar vendu komur sínar
hingað og að tala þeirra yxi
mjög frá því sem nú er. Hefir
fátt verið gert til að laða þá
hingað til lands, og er það meiri
efnahagslegur þjóðarskaði en
metinn verður. Svo má ekki
lengur vera, og mun betur að
því vikið sérstaklega. En það
má sepja strax, að við verðum
að gæta þess vel, að sýna þeim
fulla gestrisni og okra ekki á
þeim á neinn hátt. Auðvitað
má enginn undirlægjuháttur eiga
sér stað gagnvart þeim, því
hann er jafnvel ennþá svívirði-
legri en okrið. Sá eðliskostur
þjóðarinnar, sem lýsir sér í gest-
risni og greiðasemi, verður að
haldast óbrenglaður,, og það
getur hann mjög auðveldlega,
þótt alt sé selt með sannvirði.
Bann og bindindi.
ii.
Hvers vegna ég er bannmaðnr.
Ég ætla hér aðeins að lýsa
minni skoðun á bannmálinu.
Eigi sökum þess að ég telji
hana sérstæða eða ólíka skoð-
un flestra annara bannmanna.
Heldur sökum þess, að þetta er
sjálfstæð skoðun,seméghefiskap-
að mér án handleiðslu annara.
Fyrst ætla ég þá að lýsa því
yfir, að ég er enginn »ofstækis-
maður«, hvorki í bannmálinu
né öðrum málum. Annars er
orð þetta venjulega misnotað
mjög í opinberum umræðum.
»Ofstæki« kalla andstæðingar tíð-
um allan eldheitan áhuga manna
fyrir málum, er þeim geðjast
eigi að, og alla kappsamlega
sókn að settu marki. Er því
»ofstækismaður«, t. d. í blaða-
deilum, venjulega að skilja sem
heiðursnafn. Og í rauninni tek
ég það langt fram yíir »Fálk-
ann« og aðra opinbera viður-
kenningu.
En hvað um það. Eg hefi
eigi unnið til þessarar nafnbót-
ar í hvorugum skilningi, því
miður. Liggur þetta í skapgerð
minni: Ég finn ætið eitthvað
gott í öllum mönnum, og tiðast
talsvert rétlmæti í skoðunum
andstæðinga minna. Og ég er
fús að viðurkenna það, hvar
sem er. — Ég læt mig í raunini
litlu skifta, þótt A og B and-
banningur þykist þurfa að vökva