Dagblað - 25.09.1925, Side 2
2
DAGBLAÐ
ar hagsmunastefnur eða afvan-
þekkingu á einföldustu frumat-
riðum málsins.
Blöðin tala einlægt um lág-
gengi og dýrtíð sem nátengd atriði.
Ef lágengi er stöðugt, þá hef-
ir það engin áhrif á dýrtíð til
eða frá, það er augljóst öllum
sem nenna að hugsa um það,
þótt fáir hafi opinberlega bent
á það í blöðum nema Ólafur
Friðriksson i Alþýðublaðinu á
dögunum.
Stöðugt lágengi er ekkert ann-
að en smækkuð mynteining, sem
veldur því að alt verður að reikna
með stærri tölum heldur en
væri ef mynteiningin væri stærri.
Það er aðeins við hækkun og
lœkkun myntarinnar að hinn ó-
verðskuldaði gengisgróði og
gengistjón kemur fram.
Það er ijóst að það stafar
ekkert beint hagfræðislegt tjón
af því í heild sinni að stöðva
mynt í lággengi eða stýfa hana,
sem nú er kallað.
Ef hægt væri að finna auð-
velda aðferð til að bæta þeim
mönnum tjón sitt sem töpuðu
eignum þegar myntin féll, þá
væri ekki einungis rétt heldur
skytdugt að stýfa myntina.
Væri samt ekkert verulegt til
fyrirstöðu að gamla gullkrónan
yrði tekin upp þrátt fyrir stýf-
inguna. Það væri ekkert erfið-
ara en að taka upp á hvaða
tíma sem er dollaramynt eða
sterlingspund.
Það er því langt frá að stýf-
ingarkenningin sé alment talað
sú fjarstæða, sem flest blöðin
halda nú fram. Ef miðað er
við meðalárferði er algert álita-
mál hvort hún eða hækkunar-
aðferðin sé æskilegri, og gætu
staðhættir t. d. alveg skorið úr
því að einu ríki hentaði stýfing
og öðru hækkun, þótt bæði væru
vel sett efnalega.
Röng ályktun er það, að land-
inu yrði léttara að greiða ríkis-
skuldir, þótt krónan yrði hækk-
uð. Að öðrum ástæðum jöfnum
yrði umsetning landssjóðs ein-
mitt að sama skapi minni að
krónutölu sem krónan hefði
hækkað í verði. Það er árferðið
eitt sem ræður getu landsins til
að greiða erlendar skuldir, en
ekki hitt, hvort myntin er stór
eða smá. Fyrir einstaka menn
og stofnanir getur útkoman orð-
ið öðruvísi, en hér er ekki rúm
til að skýra það.
Hins vegar verður því ekki
neitað, að það sem mælir með
hækkun krónunnar eins og nú
standa sakir, er mjög mikið.
Fyrir utan hinar almennu á-
stæður til hækkunar, sem eru
þær, að bæta tjón þeirra, er
töpuðu á gengisfallinu, má benda
á þetta:
Það er illkleift fyrir oss að
fara aðra leið í gengismálinu
en nágrannarikin norrænu. Jafn-
vel þótt hækkunarstefna þeirra
sé í heild sinni sögð vera ým-
ist einhliða hagsmunabarátta,
eða hjá hinum, sem ekki græða
á hækkuninni, bygð á hjátrú,
þá hefir stefnan afarsterkt fylgi.
Almenningur trúir því víðast
hvar, að stýfing sé ekki annað
en lögfest svik, sem spilli láns-
trausti í framtíðinni. Nú er að
vísu ekki hægt að komast hjá
þessum lögfestu svikum án þess
að drýgja ný svik. En þá má
segja, að góðærið dragi svo
mikið úr skaðsemi hinna nýju
svika, að þau komist hvergi
nærri til jafns við svikin gagn-
vart innstæðum og kröfum eldri
tímans. — Reynslan hefir sýnt,
að sársaukinn af mikilli hækk-
un myntar í góðæri verður alt-
af mikið minni en orð er á gert,
og mun það stafa af því, að
þjóðin skiftist alls ekki í svo
nákvæmlega tvo flokka, þar sem
annar græðir og hinn tapar á
gengishækkun, heldur stendur
nærri því hver einasti maður
að einhverju leyti sínum fæti í
hvorum tveggja flokknum, svo
að hægri vasinn græðir að meira
eða minna leyti það sem hinn
vinstri tapar.
Það mun og sannast, að í því
góðæri sem nú er, fær stýfing
ekki mikinn byr í seglin. En
aðstæður geta breyzt snögglega
utan lands og innan, og þá
getur annað orðið uppi á ten-
ingnum.
*
Dnglega bætast Dagblaðinu nýjir
kaupendur. Einn áskrifandi þess
kom með 15 nýja kaupendur í gær.
Hann fær blaðið ókeypis næsta ár.
Geri aðrir betur! i
TDagGlaé.
Bæjnrmálablnð. Fréttnblnð.
Ritstjóri: G. Kr. Guðmundsson,
Lækjartorg 2. Símar 744 og 445.
Viðtalstími kl. 5—7 síðd.
Afgreiðsla: Lækjarforg2. Sími 744.
Opin alla virka daga kl. 9—7.
Blaðverð 10 au. eint. Askriftar-
giald kr. 1,50 á mánuði.
Prentsmiðjan Gutenberg, h.f.
Borgin.
/
Sjávnrföll. Síðdegisháflæður kl.
11,20 í kvöld. Árdegisháflæður kl.
12,10 á morgun.
Nætnrlæknir Jón H. Sigurðsson,
Laugaveg 40. Sími 179.
ííœtnrvorðnr í Rvíkur Apóteki.
Tíðarfnr. Breytt er nú til sunnan-
áttar, og var víða nokkur rigning i
morgun. í Vestmannaeyjum, Stykk-
ishólmi og Raufarhöfn 7 st. Akur-
eyri, Seyðisíirði, Hornafirði og Rvík
6 st. Grindavík og ísaflrði 5, og á
Hólsfjöllum 3 st. — í Kaupmanna-
höfn var 13 st, hiti, Færeyjum 6 og
Jan Mayen 2. Engin veðurskeyti
komu frá Grænlandi. — Búist er
við vestlægri og suðveátlægri átt á
Suðurlandi, en breytilegri vindstöðu
á Norðurlandi.
Fnndnr Sálarrannsóknarfjelags ís-
lands í gærkvöld var ágætleca sótt-
ur og mjög fróðlegur. Verður nán-
ar sagt frá honum á morgun.
26 ára hjúsknpnrafmæli eiga í dag
frú Arndis Magnúsdóttir og Jóhann-
es Guðmundsson skipstjóri Nýlendu-
götu 24.
Botnvörpnngarnir. í gær komu af
veiðum Gulltoppur með 125 tn/ og
Belgaum með 51 tn. lifrar.
Lyra fór héðan lil. 6 í gær eins
og ákveðið var. Meðal farp. til Bergen
voru frú Kristín V. Jakobson, frú
Borgen, Matthias Jónsson klæðskeri
og nokkrir pýzkir stúdentar. Áleiö-
is til Kaupmannahal'nar fóru Ólafur
Jónsson, Guðm. Guðmundsson. G.
Helgason o. fl. Til Stockholms hr.
Mallström með fjölskyldu sina. Til
Vestmannaeyja fóru m. a.: Stefán A.
Pálsson, J. Hinrikson, Axel Sveins-
son og frú og Soffía Thordarsen.
Slátnrtíðin er nú að byrja fyrir
fult og fast. Er nú búið að ákveða
verö á kjöti í haust og er pað nokkru
dýrara en i fyrra.
Meta, seglskip, kom hingað í norg-
un með efni til nýja hafnargarðsins.