Dagblað - 28.09.1925, Blaðsíða 1

Mánudag I. árgangur.
28. september J gm B 198.
1925. CvQ 4r wCwQr tölublað.
DINGRÆÐIÐ er á dagskrá
þjóðanna víðsvegar um heim
um þessar mundir. Er það
góðs viti. Það bendir á, að menn
eru teknir að vakna og átta sig
eftir alla einræðis- og ofurmenn-
is-vímuna, sem ruglað hefir hug-
um fjöldans víðsvegar um heim
nú all lengi. Misbeiting þingræð-
isins hefir vilt mönnum sýn, og
hafa menn svo talið afleiðingar
þess þingrœðinu að kenna! —
Það er samskonar rökfærsla sem
hjá andbanningum, er þeir telja
brotin gegn bannlögum lögun-
um sjálfum að kennal —
Þing þjóðanna hafa nú um
all langt skeið alls eigi stjórnast
af meirihiutanurn, þjóðarviljan-
oin, heldur af klíkum og ráð-
rikum ribböldum. Hvortveggja
hefir reynst jafn óhæft.
Nú eru merkir stjórnmála-
tnenn teknir að ræða mál þetta
a ný. XAoyd Oeorge var um eitt
s^eið orðinn hikandi í trúnni
a þingræðið. Hann treysti betur
»sterkum mönnumct til að ráða
frarn úr þeim miklu örðugleik-
am. er stjórnmál Breta áttu þá
við að striða. En reynslan hefir
breytt skoðun hans á ný. í ræðu
°g riti hefir hann fyrir skömmu
Bbýrt mál þetta all ítarlega og
^etur hann allar menningar-
Þjóðir eindregið til að fylkja sér
UQl þingræðið, þrátt fyrir þá
Sa'la, er á því kunni að vera.
sem mest og best hefir
ntað um þingræðið er þó Masaryk
forseti Tjekkóslóvaka. Varnokk-
úð lýst skoðun hans og um-
htælum hér í blaðinu fyrir
stömmu (Dagbl. 181, —8. sept.).
eir hafa eins skýrt sem hann
®nt á galla þingræðisins nú á
u§útn. — »Alstaðar ríkir óá-
næ6Ía með þingræðið. I*ó getur
a kert lýöveldi án þess veriða. —
n ^asaryk bendir einnig á ráð
umskapa og endurbæta
pingræðið. það á að veita þjóð-
jnni, kjósendunum holla fræðslu,
^^°ska hana og bæta. Þá verð-
r Pólitikin hreinni, og menn |
setja þá eigi framar eiginhags-
munabata sinn og vina sinna
í öndvegi. (Masaryk: Die Wel-
trevolution, Erinnerung und Be-
trachtungena, — Reiss, Berlin).
— Hvað er um þingræði vort
íslendinga? Oss vantar það, er
vér þörfnumst mest. Stjórnmála-
grundvöll þann, er meiri hluti
þjóðarinnar getur fylkt sér um
með áhuga og einlægum starfs-
vilja. — Þann grundvöll verð-
um vér að finna!
JFljótsliIíö.
Mikið orð hefir jafnað farið
af fegurð Fljótshlíðarinnar, en
þó sízt um of. Margir sem víða
hafa farið um sveitir landsins,
telja hana einna fegursta, þegar
á alt er litið. Samt er hún nú
ekki nema svipur hjá fyrri sjón,
þegar skógar »skreyttir reyni-
trjáma glumdu af þrastakliði. —
Óvíða er búsældarlegra en í
Fljótshlíðinni. Er þar þéttbýli
mikið, og jafnvel um of, þótt
afkoma bænda sé þar yfirleitt
góð. Veldur þar mestu um land-
gæðin, sem munu óvíða vera
meiri. Hliðin er öll grasivafin,
og kemur varla fyrir að gras-
vöxtur bregðist þar, hvernig sem
árferði er. En miklum áföllum
hefir sveitin orðið fyrir, öðrum
en skógartapinu, og er það
Þverá, sem þar hefir verið mik-
ilvirkust og illvígust.
»Þar sem að áður akrar huldu völl,
ólgandi Þverá veltur yfir sandax.
Landbrotið af völdum árinnar
er orðið ískyggilega mikið
og eykst með ári hverju. Er
hún sumstaðar búin að brjóta
alt undirlendið upp í hlíðarræt-
ur. Eru nú viðlendir aurar,
svartir og svipljótir, þar sem
áður voru grösugar grundir.
— Sannnefnd »landeyða« befir
Pverá verið, og hún er iðin við
eyðilegginguna og verður þar
vel ágengt, meðan ekkert er
gert til varnar.
Landsmálablöðin hafa verið
furðu hljóðlát um þessa land-
eyðingu þar eystra og þá hættu,
sem Þverá veldur sveitunum til
beggja hliða. Er þetta þó meira
»landsmál« en persónulegar ýf-
ingar og sumt annað, sem þau
ræða af töluverðu kappi.
f*verá hefir verið mikilvirk
að eyðileggja graslendið þar
eystra, og enn stærri landsvæði
mun hún leggja í auðn, ef hún
er látin óhindruð áfram. »Á skal
að ósi stemmaa, og það sem
hér þarf að gera til varnar
landeyðingunni, er fyrirhleðsla
Þverár upp við Markarfljót.
Reyndar er það m]ög erfitt verk,
en þó ekki ókleift, og ber fyrst
og fremst að líta á, að það eitt
getur komið að varanlegu gagni.
Einhverjar blómlegustu sveit-
ir landsins eru hér í veði, og
er fyllilega tímabært að ræða
um þá hættu, sem þeim er bú-
in af völdum Þverár. Má nú
ekki lengur dragast að gerðar
séu þær ráðstafanir sem duga
til að forða sveitunum frá eyði-
leggingu. Hefir hún þegar nóg
aðgert, þótt umróti hennar séu
nú reistar þær skorður, sem
hindri hana til meiri skemdar-
verka. — Fyrirhleðsla Pverár er
einhver mesta uiandvörnina sem
hér er hægt að gera, og' ein
sú nauðsyulegasta.
Víðsjá.
8kuldalúkning Frakka. Full-
yrt er f skeytum til sænskra
blaða, að Frakkland muni vilja
greiða nokkurn hluta ríkisskuld-
anna til Bandarikjanna, með þvi
að afsala sér eignarrétti á viss-
um nýlendum, er Frakkar eign-
uðust eftir styrjöldina miklu.