Dagblað - 14.11.1925, Síða 1

Laugardag
14. nóvember
1925.
I. árgangur.
239.
tölublað.
WagBlað
MÁLAMIÐLUN er oft nauð-
synleg í deilumálum, og
ekki sízt þegar þau risa út
af kaupgjaldi eða öðrum slík-
um hagsmunamálum, sem mjög
koma við afkomu almennings.
Hefir ^öngum veizt erfitt að
sameina þær andstæður, sein
þar rekast á, og hefir ósjaldan
leitt til vandræða út af ósam-
komulagi um kaupgjald eða sér-
réttindi annars aðila. Verkföll
eða verkbönn er algengasta vopn-
ið sem beitt er, þegar samkomu-
lagstilraunir hafa /arið út um
þúfur, og hefir mikla bölvun
oftast af þeim leitt. t*au eru
eftir eðli sínu örþrifaráð, sem
gripið er til þegar út í óefni er
komið, og væri alt af mikill
ávinningur að geta komist hjá
þeim i tæka líð. — Ýmsar til-
raunir hafa verið gerðar til að
koma í veg fyrir þessi neyðar-
úrræði, en allar hafa þær reynzt
lítilsvirði þegar á reyndi. Reynt
hefir verið að láta gerðardóma
fjalla um deilumálin og sátta-
semjarar skipaöir til samkomu-
lagstilrauna, og hafa margir
vænzt eftir einna beztum árangri
af starfsemi þeirra, þótt menn
hafi einnig þar orðið fyrir von-
brigðum. Síðasta sönnun þess
er að fá í kaupdeilu sjómanna
og útgerðarmanna, þeirri er nú
stendur yfir. Samningar tókust
ekki í upphafi og sáttasemjara
fiefir ekki enn tekist að miðla
íuálum, þrátt fyrir alla viðleitni,
°g eru því miður litlar horfur á
að samkmulag náist, ef aðstaða
aQnars hvors aðila breytist ekki
írá því sem nú er.
t*að sem Dagblaðið hefir lagt
til þessa máls hefir fyrst og
fremst verið aðvörun um að
hleypa ekki hita í málið á þessu
stigi þess, en jafnframt talið sjálf-
sagt að kaup lækkaði lítið eitt,
en að það gengi þá jafnt yfir
aHa. Virðist öll sanngirni mæla
með að þessi leið sé farin og
^tendur óhrakið enn, að það sé
rétta úrlausnin.
Verðgildi peninganna, er eins
og öllum er kunnugt áhrifa-
mesta atriðið viðvíkjandi af-
kornu almennings, og ef stefna
á eindregið til hækkunar krón-
unnar i upphaflegt gullverð, þá
leiðir af sjálfu sér að kaup-
lækkun er eðlileg afleiðing þeirr-
ar aðstöðubreytingar sem verð-
miðilshækkunin skapar. Álitamál
er hvort eina rétta ieiðin sé að
stefna til gamla gullgengisins,
gegn um þykt og þunt, og hefir
Dagblaðið áður talið vafasamt,
að upprunalega gullfestingin
væri æskilegasta úrlausnin eins
og nú er komið, með öllum
þeim alvarlegu afleiðingum sem
sú aðferð hlyti að hafa í för
með sér. En ef halda skal áfram
að upphaflega gullverðinu —
eins og nú er eindregið stefnt
til — þá verður bæði vöruverð
og kaupgjald að Iækka.
Einnig verður húsaleigan að
lækka sem svarar annari verð-
lækkun og má búast við að svo
verði, þegar þær ráðstafanir hafa
verið gerðar, er til þess geta leitt.
Hinar upphaflegu lækkunar-
kröfur útgerðarmanna fóru alt
of langt og voru ósanngjarnar
eins og sakir stóðu, en það var
líka ósanngirni hjá sjómönnum
að fara fram á kauphækkun því
til þess var engin sérstök ástæða
nú. Þetta hljóta allir að viður-
kenna sem hlutdrægnislaust líta
á málið, og á þeim grundvelli á
að ræða það. Hins vegar er
sjómönnum full þörf á þeim
fríðindum sem þeir fara fram á
og jafnvel þótt meiri væri, og
ættu þau af engum að vera
eftirtalin. En gengishækkun og
verðlækkun annars vegar, en
kauphækkun og meiri hlunnindi
hinsvegar, geta ekki farið sam-
an, og þetta ætti öllum að vera
auðskilið mál. — Hér ætti aðeins
að vera um það deilt hve mikiö
Jcaupið eigi að JœJcJca og um það
þarf að komast að réltri niður-
slöðu sem fyrst svo samningar
megi takast.
Utan úr heimi.
Khöfn, FB., 13. nóv. ’25.
Yopnahlésins minst í Frakk-
lanði.
Símað er frá París, að minn-
ingarhátíð um vopnahlésdaginn
(11. nóv,) hafi farið þar fram í
fyrradag og verið hin hátíðleg-
asta. Þúsundir manna gengu
fram hjá gröf óþekta hermanns-
ins. Fremstur gekk ríkisforset-
inn, þá ráðherrar og sendiherrar
erlendra ríkja og þingmenn. Mik-
il mergð blóma var lögð á gröfina.
Bretar minnast vopnahlésins.
Símað er frá London, að
vopnahlésdagsins hafi verið minst
með því að stöðva alla umferð
í 2 míuútur. Minninnaihátíðir
voru haldnar um gervalt landið.
Krahhameius-lækningar.
Símað er frá Liverpool, að
prófessor að nafni Bell, sem er
yfirlæknir við spítala þar 1 borg-
inni, skýri frá því, að sjúkling-
ar, er vöru að dauða komnir,
vegna krabbameins, hafi Iækn-
ast af blýinnsprautingu. Vekur
skýrsla læknisins mikla eftirtekt.
(
Norska krónan lækkar.
Símað er frá Osló, að krónan
fari lækkandi á kauphöllinni í
New York og lækki einnig tals-
vert heima fyrir.
Pýzkir þjóðernisslnnar
ósammála.
Símað er frá Berlín, að flokk-
ur þýzkra þjóðernissinna sé klof-
inn út af Locarnosamþyktinni.
Morðingjar Matteotti.
Símað er frá Rómaborg, að
morðingjar Matteotti hafi verið
náðaðir. Andstæðingar stjórnar-
innar stórhissa. Mælist yfirleitt
afar illa fyrir.
I