Dagblað - 21.11.1925, Page 1

Laugardag
21. nóvember
1925.
I. árgangur.
245.
tölublað.
Að tryg-g-ja g-engið.
Göðærisgengi — meðalársgengi.
BYGGING nýja barnaskólans
befir verið endanlega ákveð-
in; uppdrættir verið gerðir,
fé veitt til fyrstu framkvæmda
og skólanum valinn staður. Ætl-
ast er til að bygging hans verði
svo langt komið 1927, að taka
megi nokkurn hluta hússins til
afnota. Pessi skólabygging hefir
verið lengi á döfinni, og má segja
að húu hafi verið dregin til síð-
ustu stundar. Pað er langt síð-
an að gamli barnaskólinn varð
of lítill, og núna síðustu árin
hafa þrengslin þar orðið til
mikilla vandræða. Hverjum bekk
hefir orðið að margskifta, og
auk þess hafa fleiri börn orðið
að vera í hverri deild en æski-
legt væri. — Með nýja barna-
skólanum verður bætt úr brýnni
þörf, a. m. k. í bili, því búast
má við að þess vérði ekki langt
að bíða, að einnig hann verði
of lítill, ef fólksfjölgun í bænum
heldur áfram eins og verið hefir.
Upphaflega var ætlast til að
skólinn yrði stærri en nú hefir
verið ákveðið, og er óhætt að
fullyrða, að sú sparnaðarráð-
stöfun verði ekki til neinna
hagsbóta er fram líða stundir.
Þegar barnaskóla er valinn
staður, verður fyrst og fremst
að taka tillit til hagkvæmis um
alla aðstöðu. En þessa sjálfsagða
skilyrðis hefir ekki verið gætt
sem skyldi, í staðarvalinu fyrir
nýja barnaskólann. Honum er
ætlað að standa yzt í einum út-
’jaðri bæjarins, og verður hann
þar altaf illa settur, nema bær-
inn vaxi mikið austur á við.
Mörgum finst að útþensla bæj-
arins sé orðin nægileg, og að
frekar bæri að byggja á auðu
lóðunum inni í bænum, heldur
en teygja hann út um víðavang.
Margt mælir með því, að
heÞpilegra væri að bærinn yxi
fremur til vesturs en austurs,
og væri þá nýr barnaskóli betur
kominn á góðum stað vestur í
bæ, en þar sem ætlast er til að
hann verði. -m. -n.
Það krónugengi, sem nú hefir
náðst er aðeins góðærisgengi.
Meðalársgengið (nefnum ekki
hallærisgengi!) er miklu lægra,
því að það skapast af hinu háa
innanlandsverðlagi og þeim pen-
ingaupphæðum, sem það heimt-
ar að sé í umferð, í seðlum, á-
vísunum og millifærslum.
Vegna þess, að allir ætla sér
að græða á góðærisgenginu, vill
enginn setja niður verðlagstölur
á því, sem hann hefir undir
höndum, hvort það eru vörur,
húsnæði, vinnukraftur eða annað.
Væru allir samtaka um þetta,
að lækka verðlags-tölurnar í
réttu hlutfalli við verðhækkun
peninganna, sem er það eina
réttláta og sanngjarna, þá myndu
menn fljótt sjá, að verðlagið
yrði í raun og veru það sama
og áður, það er aðeins peninga-
myntin, sem hefir fengið stærra
gildi — það gildi, sem hún þá
getur haldið í meðalári án allra
óþægilegra stöðvunarráðstafana.
Til þess að tryggja hágengi
sitt, gera Danir og Norðmenn
alt sem þeir geta þannig, að
fáist samsvarandi tölulækkun í
öllu verðlagi.
Menn liggja stjórninni hérna
á hálsi, ýmist fyrir það að hún
skuli hleypa krónunni svona
hátt upp, — sem hún á engan
þá.tt í, héldur góðærið — eða
fyrir hitt, að drífa hana ekki
eins liátt eins og hún kemst,
því að það er satt, að það hefði
mátt koma henni enn hærra.
En í þessu hefir stjórnin vitan-
lega gert alveg rétt, að spyrna eftir
mætti með aðstoð Gengisnefnd-
ar á móti taumlausu góðæris-
gengi á meðan verðlagstölurnar
í landinu sýndu litla tilhneigingu
til að laga sig eftir því. Það
hefði verið það sama og að
hlaða öllum góðærisgróðanum á
tiltölulega fáa menn, sem ekkert
sérstakt höfðu til unnið.
Annað mál var það, ef stjórnin
gæti séð ráð til þess að þvinga nið-
ur hinar óhæfilega háu verðlags-
tölur innanlands-viðskiftanna.
Samfara róttækum ráðstöfun-
um í þessa átt, væri hægt að
skapa möguleika fyrir framhald-
andi hækkun krónunnar. En
það er nú ekki það, sem fyrst
og fremst á að hugsa um, held-
ur hitt, að fara nú að tryggja
góðærisgengið og gera það að
framhaldandi almennu gengi í
meðalári, — ná sama krónu-
gengi í innanlands viðskiftum
eins og í utanlandsviðskiftum —
komast með báða fæturna upp
á þá tröppu þar sem við nú
aðeins höfum annan.
Það sem nú þarf að gera og
beita allri hörku við, er það, að
skera burt alla þá óréttmætu
verðhækkun, sem leiðir af krónu-
hækkuninni.
1. Húsaleigan í höfuðstaðnum
og öðrum kaupstöðum teygir verð-
hækkun sína út í allar atvinnu-
greinar, sem þar eru stundaö-
ar. Hún hækkar verkalaun og
hún hækkar alt vöruverð bein-
línis. í vöruverðinu verða kaup-
endurnir að greiða samlagða
húsaleigu fyrir allar búðir, allar
verslunarskrifstofur og allar vöru-
skemmur landsinsl Pað er eng-
in smáræðis fúlga.
2. Flutningsgjaldið á skipun-
um verður líka að lækka að
sama skapi og það hefir hækk-
að með krónunni.
3. Alla hækkun á kaupi og
launum, sem i krónuhækkun-