Dagblað - 26.11.1925, Side 1

Fimtudaa Mr 4r\ JÉP I. árqanqur,
■•-sr" Waaolac
ORÐBRAGÐ margra íslendinga
er fremur klúrt og óvand-
að. Gætir þess nokkuð í
riti, en einkum í ræðu manna.
Eru það blótsyrðin, sem mest
ber á og virðast þau iiggja flest-
um létt á tungu. Þessari blót-
semi gætir svo mjög í málfari
okkar, að hún stingur í stúf við
orðbragð annara þjóða, nema
ef vera kynni ómentaðasta hluta
stórborgalýðsins. Vitnisburður
athugulla útlendinga er lika á
þann veg, að við séum orðljót-
ari en aðrar þjóðir og virðist
dómur þeirra óneitanlega hafa við
nokkur rök að styðjast.
Blótsemin er hjá flestum frem-
ur sprottin af slæmu fordæmi,
eða ávana, en af innri þörf fyrir
útrás illra hugsana, og því sið-
ur af nokkurri ákveðinni löng-
um að koma öllum þangað, sem
þau vísa oftast til. Þau eru hjá
Jlestum ósjálfráð áherzlporð, sem
notuð eru bæði í tíma og ótíma
og enginn greinarmunur gerður
á því hvort eru notnð á »við-
eigandk hátt eða ekki. Blótsyrð-
in eru venjulega til málskemda
því þau eru oftast notuð í mál-
fræðislega röngum samböndum
og lýsa fullkomnum hugsunar-
villum ef þau eru kruhn til
mergjar. Margir telja að sjómenn
séu öllum mönnum blótsamari
og óvandaðri að orðfæri, en
vafasamt er að svo sé.
Sumt kvenfólk er sérstaklega
blótgjarnt og ef það venur sig
á það orðbragð, verður það
jafnvel orðljótara en karlmenn
og skákar þeim þar eins og í
mörgu öðru.
Fyrstu orðin, sem útlendingar
læra hér eru blótsyrðin, og virð-
*st lögð mest rækt við að kenna
fceim þau. Aftar á móti mun
^eim íslendingum, sem fara ut-
aö. venjulega kend þar fyrst ein-
hver fegri orð og nytsamari.
Alkunnugt er orðbragð sumra
“Pglinga og barna, og er það
oft svo, að fullorðnu fólki of-
y°Ur» sem annars lætur sér
ekki alt fyrir brjósti brenna. Svo
rík er þessi blótsemi, að illyrð-
in eru jafnvel fyrstu orðin, sem
þau læra að bera rétt fram, og
þau eru flest furðu fljót að nema
þann vísdóm! — Sannast þar að
auðlærð er ill visa — ekki siður
danska. En óneitanlega er skör-
in farin að færast nokkuð langt
upp í bekkinn þegar ósjálfbjarga
börnin krossbölva eftir öilum
kúnstarinnar reglum. Blótsyrð-
in og önnur ljót orð eru altaf
óviðeigandi, en sérstaklega fara
þau illa í munni barna og kvenna.
«
Utan úr heimi.
Khöfn, FB., 25. nov. ’25.
Briand mishepnast stjórnar-
myndnnin.
Símað er frá París, að Bri-
and hafí geflst upp við að mynda
nýja stjórn. Socialistar bjóðast
til að mynda nýja stjórn, vilji
þeir flokkar, sem hallast að
þeim, styðja þá.
Frá Englandi.
Símað er frá London, að átta
konungar verði viðstaddir jarð-
arför Alexöndru drotningar.
Hátíðahöldum í desember út
af undirskrift Locarnosamnings-
ins verður sennilega slegið á
frest vegna hirðsorgar.
Khöfn, FB. 26. nóv. ’25.
Minjar Tnt-ank-amens.
Símað er frá Cairo, að ráð-
gert sé að flytja þangað lík og
gersemar Tut-ank-amens, þar
eð hættulegt sé að varðveita
þetta á staðnum.
Friðarverðlaun Nóbels.
Símað er frá Stokkhólmi, að
Aftonbladet skýri frá því, að
það sé ekki ósennilegt, að Dawes
hinn amerikski, sem Dawes-
samþyktin er kend við, fái frið
arverðlaun Nobels á þessu ári.
Bardaginn nm bannið.
Símað er frá Osló, að bar-
daginn við vínsmyglara sé harð-
ur; óvenjulega miklar eftir-
spurnir eftir jólabrennivíni.
Leikir ogleikhús.
Frh.
þegar Latínuskólinn var kom-
inn til Reykjavíkur, þá höfðu
skólapiltar það þrent, sem þarf
til leiksýningar, húsið með
stórum sal, bæjaráheyrendur
yfir 1000 manps, og sig sjálfa
til að leika. Peir léku »Erasmus
Montanus« eftir Holberg, þýddan
á islenzku á 13. kvöldj 1848, og
tókst svo vel, að þótti mesta
furða. Rósenörn stiftamtmaður
gaf skólanum ýms leikáhöld,
sem höfðu verið til í stiftamt-
mannhúsinu eða hann átti
sjálfur. Þeir léku aftur 20—23,
des. 1849, og þá »Den Stundes-
löse«, eftir Holberg. Ritið var
líka þýtt á íslenzku áður en
það var leikið. »Reykjavíkur
pósturinn*, janúar númerið 1848
skrifar lofgrein um leikina í
skólunum, og andvarpar yfir
því að ekkert leikritaskáld skuli
vera til á landinu.
Við þessar leiksýningar, og
eins þær sem voru í stiftamt-
mannshúsinu, meðan Barden-
fleth og Trampe voru stiftamt-
menn, var áhorfendunum öllum
boðið. — Par af leiðandi
enginn inngangseyrir tekinn.
»Reykjavíkur pósturinn« varð
að biða eftir leikskáldinu
sínu til 1852, þá kom út »Bón-
orðstörin« eftir Magnús Grims-
son, Sveinbjörn Hallgrímsson og
Helgi Johnsson gáfu út þýð-
ingu á »Den politiske Kande-
stöber« eftir Holberg, og leik
Holbergs þar algerlega snúið
upp á Reykjavík. Sagt að Helgi
Johnsson (siðar bóndi vestur í
Dölum) hafi lagt fram aðalverkið.