Dagblað - 07.12.1925, Qupperneq 1
Mánudág Wm w\ M /. árgam
7. desember T///7/7/1 //7/M
1925. íH/Hv/yfMy tölubla
BÓKAÚTGÁFA hér á landi er
talin vera meiri en hjá
öðrum þjóðum, ef miðað er
við fóiksfjölda. Og vist er það
að furðu mikið er árlega gefið
hér út af bókum og mætti virð-
ast, að það væri ekki sérlega
arðvænleg atvinnugrein a. m. k.
ekki fyrir alla sem við hana
fást. Flestum bókaútgefendum
muu lika reynast seintekinn
gróðinn og ritmenska hefir hing-
að til ekki verið talin heppileg
leið til fjáröfiunar, enda munu
islenzkir rithöfundar yfirleitt
hafa komist í nánari kynni við
sult og örbirgð en auð og alls-
nægtir.
Vafasamt er hvort lestrarþrá
almennings er meiri hér en ann-
arstaðar og oft hefir bókhneigð
íslendinga verið rómuð um of.
A. m. k. er nú orðið svo, að
iestrarþrá almennings er engrar
sérlegrar aðdáunar verð. Lítur
jafnvel út fyrir að bókalestur
fari minkandi þrátt fyrir aukinn
iasrdóm og margfalt fleiri og betri
mentunarskilyrði en áður var.
Meðan fólkið lifði fábreyttara
llfi en nú tíðkast og einhæfnin
var helzta sérkennið í atvinnu-
háttum og andlegu lifi, var fróð-
leiksfýsn fjöldans meiri og bet-
ur notað hvert tækifæri sem
gafst til fróðleiksauka eða skemt-
unar. Þá voru bækurnar sjald-
gæfir dýrgripir sem vel var farið
uaeð og lesnar og lærðar af
öianni eftir mann.
Þessi minkandi bókhneigð al-
uiennings bendir til að hér sé
um andlega afturför að ræða og
er því brýn þörf til rækilegra
athuguna og úrbóta til betra
viðhorfs. — f*ar er eitt spor til
réttrar áttar, að gera mönnum
Sem auðveldastan Iesturinn með
utgáfu ódýrra bóka og aðgengi-
*e8ra, en það er hægra sagt en
gert. f>ótt bókaútgáfa sé hér
miðað við- fólksfjölda, er
hún samt ýmsum erfiðleikum
hundin, sem einkum kemur fram
' háu verðlagi. Vegna þess hve
lesendatalan er takmörkuð, hljóta
bækurnar að verða dýrar, því
litlu munar í útgáfukostnaði,
hvort upplagið er haft mikið
eða lítið.
Við ákveðna sölu sem miðuð
er við meðaltal reynslunnar er
bókaverðið sett og verður auð-
vitað að vera því hærra sem
búast má við minni sölu. Það er
rangt að kenna útgefandum um
dýrleika bókanna þar á almenn-
ingur fyrst og fremst sökina.
Ef kanpendur væru fleiri gætu
bækurnar verið ódýrari og færi
þá hvorttveggja saman: fleiri
lesendur og ódýrari bækur og
gæti það orðið öllum að ómet-
anlegu gagni.
Grluggar.
Eftir John Galsworthy.
Meðan Reykjavikurbúar eru
að þvo og sópa húsin sin hátt
og lágt fyrir jólin, fægir gamli
Bly gluggana á leiksviðinu i
húsi þeirra March-hjónanna i
London, með öllu þvi heim-
spekishjali, sem hann hefir get-
að týnt upp á æfinni. Á heim-
spekinni hefir hann þurft að
halda, þvi Trú dóttir hans hefir
kæft barnið sitt nýfætt, og er
nýkomin úr tugthúsinu, og bíð-
ur úti meðan hann reynir að
koma henni i vist þar i húsinn.
Húsbóndinn, Geoffry March og
Johnny sonur hans, sem hefir
verið 4 ár í heimsstyrjöldinni,
og ungfrú Mary dóttir Geftrys
eru öll mannúðarfólk, sem viija
hjálpa stúlkunni og taka hana.
En þegar húsmóðirin kemur, er
hún á móti þvf og álítur mann-
úðina flónsku. Heimilisfólkið
kallar matseljuna til ráðagerðar,
því hún hefir verið matselja
hjá föður herra March og er
vön að sigla milli skers og báru.
Hvað hún segir, er nokkuð ó-
ljóst, en stúlkan er ráðin.
En fljótt sést það á Trú litlu
(frú Kvaran), að hún er laus á
kostunum, og Johnny (Indriði
Waage) kyssir hana i borðstof-
unni. Matseljan (frú Marta Kal-
man) rekur upp hljóð, þegar
hún sér það. Frú March kemst
að því af hverju matseljan hefir
hljóðað og rekur Trú burtu, en
Johnny tekur það ákaflega óstint
upp og býr sér skotgröf uppi á
lofti, og fæst ekki til að koma
niður.
Frú Guðrún Indriðadóttir lék
frú March prýðisvel. Altaf er
hún »dama«, og lika þegar hún
sýnir frú March fulla, síðast í
þriðja þætti. Hana hefir maður
séð heyja margt stríðið með
snild, en fá hlutverk hefir hún
farið betur með en þelta. Hún
er bindindiskona, sem kunnugt
er, og áhorfendurnir pískruðu
sin á milli: »SkaI hún nokkurn
tima hafa fundið á sér?« Það
sem hún sagði i þetta sinn, var
þetta: »Stúlkan vill að hún sé
elskuð, og það viljum við öll;
enginn getur bjargast nema hann
elski«. Þetta er liklega bending
frá höfundinum sjálfum.
Gamla Bly lék Brynjólfur Jó-
hannesson, nýr leikari má heita,
og er enginn efi á því, að hann
kom fram sem verkamaður, sem
vanur er að umgangast fólk og
glugga i bókum. Hann hefir
drukkið sig fullan út af dóttur
sinni í siðasta þætti, sér alt tvö-
falt og sýndi það ágætlega vel.
Geoffry March er ríkur borg-
ari og skáldsagnahöfundur, sem
ræður ekki nokkrum hlut á
heimilinu, og hann lék Ágúst
Kvarar, svo vel fór á.
Johnny son hans leikur Ind-
riði Waage, og sýndi í því hlut-
verki svo mörg umskifti í fram-
komu, látbragði og svip, að það
bendir á miklu tilbreytingargáfu
og gott leikaraefni.
Með matseljunni, frú Mörthu
Kalman, kora ánægjan og hlát-
urinn til áhorfendanna. Ást þess-
arar góðu sálar á Johnny ætlar