Dagblað - 15.01.1926, Blaðsíða 1
Fö$tudag
16 janúar
1926.
I. árgangur.
292.
tölublað.
agBíaé
LÝSING.ÍSLANDS hin nýja,
ádeilurit Sigurðar Þóiðar-
sonar er svo mergjað og
magnþrungið ásökunum í garð
þings og stjórnar, og þeirra sem
fara með lög og rétt og standa
í fylkingarbrjósti þjóðarinnar,
að það hlýtur að vekja athygli
um endilangt landið og svo víða
sem kynning íslands nær með
öðrum þjóðurn. Höfundur ætlast
og bersýnilnga til þess að básúnu-
hljórnur þéssi berist i allar áttir.
Ef lýsingin er sönn, þá er
sannarlega mál til komið fyrir
íslendinga, »að beina stjórnarfari
sínu út af þeirri braut, sem það
nú er á og svo sjáanlega og
hraðfara leiðir til efnalegs og
stjórnarlegs sjálfstæðistjóns og
siðferðislegs niðurdreps, og leit-
ast við að koma stjórnarfyrir-
komulagi sínu í það horf, að
það kunni með tímanum að
geta orðið við þeirra hæfi«, eins
og höfundur kemst að orði.
Sé lýsingin ósönn eða full
rangsleitni og ályga í garð þings
og stjórnar og þeirra manna,
sem fyrir hirtingunni verða, var
sjálfsagt að koma i veg fyrir,
að slíkt niðrit yrði birt á prenti.
Með því nú, að þess hefir ekki
verið talinn kostur, verður að
draga þá sjálfsögðu ályktun, að
höfundur, sem er glöggur og
gjörhögall vitsmunamaður og
auk þess gamall embættismaður
og tignaður aí Dönum með.ridd-
arakrossi — fari hér með rétt
og satt mál i öllum aðalalriðum.
þetta verður fyrst og fremst
að hafa hugfast, að loknum
lestrinum, að sé lýsingin á á-
standinu nærri réttu, verður
þjóðin fyrir forgöngu góðra
manna að hefjast handa, taka
sinnaskiftum og velta af sér oki
þvi sem er að drepa hana efna-
lega og siðferðislega.
Skal nú tekið nánar til athug-
unar hverjar eru helztu ásak-
anir höfundar.
Tvær telur höfundur leiðir til
þess að kynna Jandið með öðr-
um þjóðum: aðra þá, sem Al-
þingi hefir valið, auglýsingaleið-
ina, með sendimönnum og nefnd-
um, sem fari með erindi þings-
ins og segja að ísland sé að
fengnu samkomulagi við Dani
»óháð og fulivalda riki«. Penna
boðskap kveður hann ekki ein-
asta meinlegar ýkjur, heldur
»skaðleg ósannindi« (sbr. ibúa-
töluna) og leiðina ófæra »ef
þingið ætlar aldrei að hafa til
þessara ferða aðra en afburða-
menn sina«.
Aðra leið telur höf. öruggari:
vöruvöndun. Að alt mæli með
sér sjálft sem héðan flyzt, hvort
sem það er ávöxtur líkamlegrar
eða andlegrar iðju. Dani kveður
hann helztu matsmenn skálda
vorra, þeirra er erlendis dvelja.
Landið segir hanu ómissandi
heiminum, með því að það sé
skjólgarður Noröurálfunnar gegn
Grænlandsísnum, en um þjóðina
verði ekki hið sama sagt: Hún
hafi að visu einu sinni verið
gagnleg rnannheimi sakir bók-
menta sinna, en nú sé hún öðr-
um þjóðum ekki til fyrirmyndar,
heldur til viðvörunar og bætir
svo við:
»En til þess að það geti orð-
ið, verða þær að veita j jóðinni
eftirtekt og atferli hennar, Og
eftirtekt annara þjóða á þvi,
sem hér er að gerast og dómur
þeirra kynni á hinn bóginn að
geta valdið einhverri breytingu
til batnaðar á áslandinu hér.
þeir menn, sem fremur öðrum
skapa það ástand, eru fyrir
löngu hættir að blygðast sín
fyrir íslendingum. — — En í
augum útlendinga mega þeir
ekki vamm sitt vita«.
Svo sem hér má sjá, eygir
höf. ekki aðra leið út úr ógöng-
unum en að vekja eftirtekt ann-
ara þjóða á landinu, ekki með
lofi og skrumi, heldur með vöru-
vöndun og með þvi að breiða
sem vfðast út afglöp þings og
stjórnar, — »gera fjárlögin ís-
leozku að umtalsefni í helztu
blöðum Norðurlanda og setja
þannig Alþingi og landsstjórnir
þess í gapastokk«.
Vegleg aðferð og samboðin
frjálsu og fullvalda ríkil
Allskonar frelsi ræður hér
mestu að dómi höf., svo sem
wathafnafrelsi með skjótri döfn-
un undir verndarvæng yfirvalda,
sem humma fram af sér yfir-
sjónir og leyfa sakamálum að
lognast út af, en grípa til náð-
ana, ef ekki vill betur«. Enn-
fremur prentfrelsi, sem »getur
af sér kynstur af lélegum, smekk-
spillandi og málspillandi blöð-
um og bókum, sem samhliða
orðaflaumnum í löggjafarþinginu
og fleiri þingum fyllir landið
með innantóma mælgi«, sem
»sneiðir vendilega hjá einum
bletti og leyfir honum að blómg-
ast í friði. Pessi friðaði reitur
eru afglöpin í stjórnarfari og
réttarfari. Og hér er þá komið
að kýlinu. Sjúkdómsvotturinn er
þögn — almenn þögn um alt
hið skaðlegasta, sem gerist í lífi
þjóðarinnar«. — »Ráðherrarnir
eru óhultir fyrir árásum, — —
þeir eiga þingið að bakhjarli, og
öll stjórnarskifti eru komin undir
verzlun þingmanna að tjalda-
baki«. — Fögur lýsing, eða hvað?
Dr Jón Helgason.
Eins og sagt hefir verið frá,
fór doktorskjör fram í Háskól-
anum 7. þ. m., þar sem Jón
Helgason meistari í norrænum
fræðurn hlaut doktorsnafnbót
fyrir bók sína um Jón Ólafsson
Grunnvíking.
Athöfnin fór fram eftir venju-
legum reglum, sem í ýmsu eru
orðnar úreltar, því sumu siðir
hafa þar tíðkast síðan á mið-
öidum. í raun og veru er rit-
gerð tekin gild til doktors-nafn-
bótar um leið og háskólaráðið
samþykkir hana til varnar, sem
ekki er annað en ytra form.