Dagblað - 18.01.1926, Blaðsíða 1

ÁFTURHALDSSTEFNA sú
sem höfundur »Nýja sált-
mála« heldur fram, stingur
svo í stúf við alla umbótavið-
leitni og framfarir síðari ára,
að hún hlýtur að mæta öflug-
um mótmælum, enda þótt að-
finslur hans og ummæli um
þing og stjórn kunni að vera
á rökum bygð.
Bókin er full ásakana, ádeila
og gífuryrða um menn og mál-
efni, og fyrst og fremst árás á
þann tíðaranda er nú ríldr í
skjóli þingræðis og þjóðræðis. —
Þetta er neikvætt ádeilurit, sam-
ið af manni sem horfir á alt í
gegnum hin dökku gleraugu
gamla tímans, sér galíana á
stjórnarfyrirkomulagi og réttar-
fari íslenzku þjóðarinnar, en veit
ekkert annað ráð út úr ógöng-
unum, en að hverfa aftur undir
vernd og náð þeirrar þjóðar,
sem löng og ströng barátta okk-
ar beztu manna hefir kent okk-
ur að meta að veiðleikum, ekki
sem yfirþjóð, heldur sem sam-
bandsþjóð, þar til við gelurn
staðið uppréttir á eigin fótum.
Leiðir til umbóta á því vand-
ræða ástandi er nú ríkir, að
dómi höf. eru ólíkar þvi sem
ætti að vera hjá gömlum og
gætnum íslending. Auk aftur-
hvarfsins til góða gamla tímans,
með samgönguleysi, blaða og
bókafæð og fálæklegri alþýðu-
mentun virðist hinn vandláti höf.
ekki sjá aðra leið en þá, að aug-
lýsa svo freklega um lönd sem
auðið er afglöp þings og stjórnar.
Bölsýni og kaldlyndi andar á
móti lesandanum úr hverri línu,
alstaðar finst höfundi umhverfið
jafn ömurlegt, aðeins örfáir
ljósblettir í fjarska fortíðarinnar,
alt sé á hraðfara leið til glöt-
unar. En þrátt fyrir alla þá skop-
hríð, sem höf. gerir að full-
veldisbaráttu vorri og þrátt fyr-
ir hlífðarlausa hörku vandlælar-
ans frá einveldistímuuum, munu
samt aöfinslurnar vera nærri
sanni í mörguin aðalatriðum.
Þingræði og þjóðræði er hættu-
legt og biturt vopn sé því mis-
beitt af óvönduðum og ment-
unarsnauðum siðleysingjum, og
beztu menn þjóðanna eru nú
farnir að missa trúna á þetta
marglofaða kosningarfrelsi. Hefir
Dagbl. áður gert þingræðið að
umtalsefni og mun gera frekar
síðar, því búast má við að ýms-
ir mætir menn þjóðar vorrar
kveði sér hljóðs um þetta á
næstunni.
Og svo ágæt sem þögnin er
og gullvæg þar sem hún á við,
er hún skaðvænleg ef þagað er
um það sem miður fer í þjóð-
lífinu, eða hjá stjórn og þingi.
En lækning meinsemdanna
næst ekki með niðurskurði ein-
göngu. Aðrar lækningatilraunir
hafa á síðari timum þótt giftu-
drýgri og óbrygðuili til bóta.
Því er sízt að neita, að margt
er rotið og ilt afspurnar með
þjóð vorri, þrátt fyrir stórstígar
framfarir síðari ára, en mjúkar
læknishendur verða þeir menn
að hafa, sein með viturlegum
lillögum og samtökum vilja bera
í brestina og bæta meinin.
Þjóðin áþámenn! Þeir munu
brátt segja til sín, og ef til vill
á þessi bæklingur — þrátt fyrir
annmarka sína — þátt í að vekja
þá til framkvæmda.
Væri þarfara verk að hefja
alhliða umbótastarfsemi til efl-
ingar sjálfstæði voru, en að rífa
niður það sem flestum er helg-
ast og færa það til verri vegar
sem áunnist hefir fyrir þrot-
lausa baráttu beztu manna
þjóðarinnar.
Við þurfum framar öllu fleiri
»byggingameistara, því niður-
rifsmennirnir eru á hverju strái.
Laufáss-prestakall er nú aug-
lýst laust til umsóknar ásamt
Grenivíkur- og Þönglabakka-
sóknum þegar þær losna. Verður
það veitt frá næstu fardöguin en
umsóknartTestur er til 15. marz.
Hringrás hugsananna,
Bann og bindindi fyrrum og nú.
Vinir vorir, andbanningar,
hafa sannarlega gert ferðina
»kringum hnöttinn á 80 dög-
um«. Og þótt það sé enginn
gandreiðarhraði nú á dögum,
hefir það þó reynst þeim um
of. Þeir hafa gleymt sjálfum sér
á leiðinni og öllu sínu.
Ég veit eigi með vissu hvað
andbanningar hétu, áður en
bannið var lögleitt hér á landi.
En kynstofn þessi var tii þá
lika, með öllum sínum ætlar-
einkennum og eiginleikum. Þeir
voru þá andvígir öllum bind-
indismálum og komu þar hvergi
nærri, Töldu þeir bindindisfélög
og stúkur að mestu leyti skálka-
skjól ósjálfstæðra manna og ó-
hreinlyndra, er drykki í laumi
við flest tækifæri, en þættist þó
»betri en aðrir menn«. Og mikil
var gleðin í hóp þeirra yfir
»hræsninni og siðspillingunni«,
er einhver templarinn »drakk
sig úr stúkunni«. Þarna voru
þeir lifandi komnir, bölvaðir
hræsnararnirl Þetta voru þeirra
ær og kýr ! — Og svo fóru þess-
ir menn á hvínandi túr, af ein-
skærri hrifni yfir sjálfuin sér og
fögouði yfir »syndum annara«.
Eu nú er öldin önnur. Bann-
ið gerði hér landnám. Hinir
nafnlausu hlutu skírn og skiftu
um skoðun. Nú telja þeir alla
bindindisstarfsemi góða og lof-
samlega »i augum allra góðra
manna«. Og þeir eggja bindind-
isinenn lögeggjan, að starfa að
bindindi af kappi, þvi þörfin
sé mikil! En sjálfir hafa þeir
enga stúkuna stofnað til þessa.
Satt er það áð vísu, að marga
hafa þeir flöskuna tæmt, — að
líkindum til að forða breyzkum
ineðbræðrum sínum frá fári. —
Er vert að geta þess, sein vel
er gert. —- Bauuið er þeim ó-