Dagblað - 20.01.1926, Side 1

Miðvikudag
20. fanúar
1926.
I. árgangur.
296.
tölublað.
HDagGíaé
ÁTVINNULEYSI er sú plága
sem nú gengur víða um
lönd. Stafar það af fjár-
hagskreppu á ýmsum svæðum
viðskiftalíísins og verðfalli pen-
inga. Fraipleiðslutækin til lands
og sjávar hafa mörg reynst of
dýr f rekstri og liggja víða ó-
notuð, en háir vextir greiddir af
andvirði þeirra og margskonar
annar kostnaður. Alt stendur
þelta í vegi fyrir mörgum öðrum
atvinnuvegum, sem flesta skort-
ir nægilegt rekstursfé. Miljónir
manna hjá öðrum þjóðum eru
ofurseldir plágu þessari, sem
heflr í för með sér fátækt, sjúk-
dóma og alskonar eymd.
Hér á landi eru ástæður aðrar
og betri en víða annarstaðar, sakir
hagkvæmari aðstöðu þótt margt
mætti skár fara. Krónan hefir
hækkað að miklum mun, eða
nálægt þriðjungi, en framleiðsl-
an ber litlu minni útgjöld en
áður. Eigi slíkt að geta haldist
til lengdar, verður alt að hald-
ast í hendur: mikil aflaföng,
gott verð fyrir afurðir lands og
sjávar og sparleg hagnýting þess
sem fæst fyrir afurðirnar.
Ekki er unt að ráða í hvern-
ig til tekst um aflabrögðin yfir-
leitt svona í byrjun vertíðar, en
segja má að sum skipin hafi
selt ísfiskinn góðu verði. Að því
er kemur til verðlags á saltfiski,
verðum við að treysta hinu
bezta, en búasl má þó við að
verðið lækki eitthvað.
Þetta tvent, aflaföng og verð-
lag er að litlu leyti á okkar valdi,
en hinu ráðum við miklu um
sjálfir, að lifa ekki yfir efni fram.
Segja má að vísu að ekki sé
auðvelt að spara, þegar hátt
verð og háir tollar séu enn á
brýnustu nauðsynjum, en eitt
má þó eflaust gera betur en gert
er, og það er að spara óþarfa
þann er öllum stendur fyrir
þrifum: óhófsvöi urnar og smekk-
lausl en dýrt prjá'7' Bem margir
nota langt yfir efni fram, og
gildir þar einu hvaða stöðu í
Benedikt fðveinsosn
1826-20'. jan.—1926
100 ár eru í dag liðin frá
fæðingu Benedikts Sveinssonar
yfirdómara, sýslum. og alþm.
Hann var einn af merkustu
möunum sem ísland hefir alið.
mannfélaginu menn skipa og
hve mikil laun þeir kunna að
hafa. Fer þar oft saman upp-
grip og eyðsla, en skorinn skamt-
ur og ákveðin laun kenna mönn-
um frekar að fara vel með efni
sín, og venja þá á nýtni og hag-
sýni, en að forðast austur út
úr landinu.
Enginn skyldi amast við hóí-
legri eyðslu til þess sem miðar
til andlegra heilla, glæðir and-
ann og göfgar listasmekk og
fegurðarþrá, því aldrei verður
of hlúð að því sem gott er og
göfugt á þessu kalda landi ein-
angrunar og margvislegrar eld
raunar. En öllurn meðalgreind-
um mönnurn er ætlandi að greina
þar gott frá iilu.
Um leið og við segjum, »ís-
lendingar viljum við allirvera«,
þá minnumst þess að við höf-,
um kosti og lesti .landans til
að bera, en tökum hinsvegar
undir með skáldinu: »Vort lán
býr í oSs sjálfum, í vorum reit,
ef vit er nóg«. Og þá kunnum við
að gelabægt að mestu atvinnu-
Jeysisplágunni frá okkar þjóð,
og að því verða allir að vinna.
Bann og bindindí.
Ummæli tveggja heimsfrægra
manna.
Mahatma Gandhi,
hinn heimskunni foringi þjóð-
ernissinna á Indlandi, hélt fyrir
skömmu ræðu á afar fjölmenn-
urn fundi i Madras. Hann sagði
frá því, að í Lundúnum hefði
sér orðið ískyggilega ljóst, hví-
lík bölvun áfengið væri Norður-
álfubúum. í hverri götu voru
glæsilegar hallir, sem menn
gengu inn í ódruknir, en komu
út aftur þaðan ósjálfbjarga af
ölæði. Hann varaði Indverja við
þessari bölvun. Ópíum og áfengi
eru hvorttveggja hræðileg öfl, ef
þau eru látin leika lausum hala,
mælti Gandhi. Siðferðislega er
áfengi hættulegast, þar er það
kippir fótunum undan öllu sið-
ferði. »Ópíum sýgur blóðið úr
likama og sál, en áfengið æsir
verstu og dýrslegustu hvatir
mannsins, svo að menn rífa sig
lausa úr faðmi Guðs og fleygja
sér í faðm Djöfulsins«.
Lloyd George
hélt nýskeð kröftuga ræðu í
City Temple í Lundúnum. Vék
hann þar m. a. að áfengisbann-
iriu og mælti:
»Af öllum tilraunum til að
ráða fram úr áfengismálunum
er starf Bandaríkjanna mikil-
fenglegast og markverðast. Það
dugir lítið að ypta öxlum og
álasa Ameriku. Þetta er alls
ekki ávöxtur draumóra og hug-
sjónaflögurs, eins og margir vilja
telja það. Á allri ferð minni um
Ameríku hitti ég ekki einn ein-
asta mann, er greiða vildi at-
kvæði með þvi að koma þess-
um máium í gamla horfið.
Vér verðum að fylgja tilraun
þessari með vakandi áhuga. Pað
eru aðeins heimskingjar, sem