Nýja stúdentablaðið - 01.12.1933, Blaðsíða 11

NÝJA STÚDENTABLAÐIÐ
11
stöður og lögmál þeirra vísinda, og engum aðferðum
kennt að beita, sem að haldi gæti komið, ef þeim léki
liugur á að afla sér víðtækari þekkingar og meiri mennt-
unar en sérnámið eitt veitir.
Fátækt þjóðarinnar og smæð á auðvitað drýgstan þátt
í því, að ástandið er svo bágborið, en þó mun óhætt að stað-
Jiæfa, að betur liefði mátt að háskólanum blynna en orð-
ið er, ef sannur menningarmetnaður og ábugi á vísinda-
iegum efnum liefði þar að verki verið allt frá byrjun.
Slíkar aðstæður bafa auðvitað átt sinn þátt í fábreytni,
andleysi og auðvirðileik stúdentalífsins, en þó má þvi
ekki einvörðungu um kenna.
Meginsökinni verður að beina á liendur stúdentum
sjálfum. Sannleikurinn er, að þá virðist mjög liafa skort
allan sannan vilja og viðleitni til af sjálfsdáðum að bæta
í þá bresti, sem af ofangreindum áslæðum bljóta ólijá-
kvæmilega að verða á allri almennri menntun þeirra.
Engar sögur fara af því, að þeir liafi gert alvarlegar til-
raunir til að afla sér blutlægrar þekkingar á markverð-
ustu viðfangsefnum vorra daga, ræða þau á fundum sín-
um öfga og hleypidómalaust og orka þannig til ljóta á sitt
félagslif. Ef stúdentum hefði frá upphafi verið ljóst, hve
þungar skyldur á þeim hvíla, einmitt að þessu leyti, sem
verðandi leiðtogar og menningarfrömuðir fátækrar, fá-
mennrar og afskekktrar þjóðar, þá er ekki vafi á því, að
margt hefði verið á annan og betra veg innan háskóla
,vors en nú er raunin á.
Að vísu Jiefir við og við verið valíið máls á því af áliuga-
mönnum í þeirra liópi, að við þetta væri á engan hátt
unandi til lengdar og eittlivað yrði til bragðs að taka,
sem leysti íslenzka stúdenta af klafa tómlætis og hug-
sjónadeyfðar, og í rauninni munu þeir allflestir viður-
lrenna, að svo sé.
En þrátl fyrir það liefir aldrei orðið af framkvæmd-
um, er til bóta liorfðu, og stúdentar látið sér það lynda,
enda jafnan fundið einhverja viðunandi vörn í málinu.
Mörgum mun liafa vaxið í augum tímaeyðsla og töf frá
námi, er allar breytingar á starfsháttum þeirra lilyti að
hafa í för með sér, en fremur veigalítil rök eru það og
allsendis ófullnægjandi, því að fæslir stúdenta sækja
nám sitt svo fast, að eigi hafi þeir nokkurn tíma af-
lögu, er þcir gætu varið sér og síniun félögum til auk-
ins þroska og háskólanum til sæmdar.
Og hví skyldi íslenzkum stúdentum meiri vorkunn
en collegum þeirra víða um heim, og hvar væri aka-
demiskan anda að finna, ef slikur lmgsunarháttur væri
alstaðar ríkjandi?
En því fer betur, að svo mun óvíða vera og akadem-
isk hugsun livergi útlæg ger nema úr stofukytrum há-
skólans islenzka.
Eða ber það kannske vott akademiskrar menntunar
og liárrar siðmeningar, að þá sjaldan stúdentar liafa
hætl sér út á þann hála ís að ræða almenn menningar-
og þjóðþrifamál, hefir allt lent i persónulegum illdeilum,
pólitisku skítkasti og marklausu og alvörulausu blaðri
mn einskisverð aukaatriði. Lýsir það viðhorfi sann-
menntaðra og víðsýnna manna, sem meta staðrcyndir
meir en persónulegan geðþótta og vilja af einbug og
djörfung vega rök og gagnrök í máli liverju?
Því þarf eigi að svara, en hitt er jafn vist, að þar
kemur berlega í ljós, að íslenzkir báskólaborgarar liafa
algerlega verið á valdi þeirrar ómenningar og lubba-
legu baráttuaðferða, sem gagnsýrt bafa allar umræður
um almenn mál bæði i ræðu og riti í þessu landi.
Og þetta eru verðandi kennimenn og fræðarar lýðs-
ins, sómi þjóðarinnar, sverð og skjöldur, sem bera sig
borginmannlega og hyggja á stórt: völd, metorð og
mannvirðingar, sem þeim að sjálfsögðu beri í krafti
menntunar sinnar og mannkosta allra!
3.
Allir, sem nokkuð skynja og skilja, eru samdóma um
j>að, að vér lifum ó einhverjum þeim furðulegustu og
stórfeldustu tímum, sem yfir mannheim hafa liðið.
Þjakað mannkyn stynur undan ofurþunga þeirra örlaga,
sem það hefir skapað sér í gegnum aldirnar, í hamslausri
baráttu og blóðugum hildarleik um þau verðmæti, er
það þarf sér til viðurbalds og dregin verða úr skauti
jarðar.
í þrotlausri leit eftir betra lífi og fullkomnara, meiri
gæfu og gleði hefir engu verið þyrmt, en öllu fórnað
Á brautu þeirri, sem að baki liggur, ægir saman fer-
legum firinverkum og glæstustu sigrum andans á efn-
inu. Ógrynni auðæfa liafa verið dregin fram úr djúpum
jarðar, óhemju orka bundin og beizluð, náttúran öll
sveigð til miskunnarlausrar blýðni við vilja mannsins og
valdafýsn. Spámenn og spekingar setjast á rökstóla,
reikna og álvkta. — Og sjá! Djarfir draumar eru að
rætast, oki ánauðar og hvíldarlauss strits er svipt af
magnþrota mannkyni, dögun nýrrar menningar nálgast
óðfluga, því að til er ofurgnótt allra nauðsynja, sem
mannlegar þarfir heimta og hugur þeirra girnist.
En ekki er þó allt með felldu, þegar að er gáð — því
mitt í allsnægtunum stendur mannkynið ráðvillt og
ráðþrota, lmngrað og gleðisnautt.
Hvað veldur slíku feikna fóri! — hverjum er um að
kenna? Menn gerast raunsærri og rýnni í hugsun og
margt kemur í Ijós, sem var áður myrkri liulið.
Kreddur og kenningar, sem hlotið hafa hefðbundna
belgi og enginn hefir verið svo djarfur að hagga við,
reynast hégóminn einber. Menn dirfast að ganga i ber-
högg við ævagamlar hégiljur og lileypidóma, sem
óspart hefir verið haldið að einföldum, kúguðum og
stritandi múgnum til að villa honum sýn, svo að þeir
fáu, sem sólarmegin liafa setið, gæti í næði notið ávaxl-
anna af striti hans og jjrældómi og fleytt gullið ofan af
blóðinu, sem hann hefir úthellt fvrir ímyndaðar hug-
sjónir.
Skipulag mannlegs jjjóðfélags er miskunnarlaust gagn-
rýnt og ráðizt óhikað og óttalaust á úrelta starfsháttu