Nýja stúdentablaðið - 19.12.1933, Qupperneq 1

1. árg. — 4. tbl.
NÝJA
STÚDENTABLAÐIÐ
19. desember 1933
GEFIÐ ÚT AF „FÉLAGI RÓTTÆKRA HÁSKÓLASTÚDENTA"
Líöur aö jólum
í Iiópi liinna trúarlegu luitíða skipa jólin fremstan
sess lijá oss. Mun þar eigi litlu um ráða depurð liinna
sólarlitlu daga, er næst í'ara á undan, skanundegisins, og
vaknandi fögnuður sökum vitneskju um hækkandi sól-
argang. Miðsvetrarhátíð þessi er og á sinn hátt arfur
frá forfeðrum, sem áttu eigi sælu þessa heims og
annars undir viðurkenning kristinna hugmynda, heldur
hyggðu von sína og vellíðan á sól og regni og gjafmildi
moldar. Ihúar norðurhjara höfðu og hafa öðrum fremur
ástæðu til fagnaðar og feginscmda, er sól hverfir göngu
sinni um vetrarsólhvörf.
En kristinn siður setti miðsvetrarhátíðinni á sínum tíma
njdt tilefni og nýjan blæ, er gerði samför hinu forna fagn-
aðarefni. Miðsvetrarhátíðin er upp frá því fæðingarhátið
höfundar Iiins nýja siðar. ()g nú verður til annarra heim-
ilda að leita, cf skilja á sálfræði þessarar forn-norrænu
liátiðar, er liún mótast nýjum dómi. Hver er sú mennska,
er að haki hýr helgi trúarhátíðanna og í þessu sambandi
jólanna sérstaklega, og liverju mótast helgihaldið fyrr og
nú? Lausn þessarar spurnar felur i sér fjöld annara við-
fangsefna og skal því hér aðeins kastað nokkrum
stiklum.
Heimildir kristins siðar segja frá fæðing manns þess,
er siðurinn er við kenndur og rakinn til. Frásagan getur
ýmissa undra í því sambandi og bendir til yfirnáttúrlegra
afskipta. Svo Iierma lieimildir ýmsar frásagnir af stuttum
starfstima liins fullvaxna jötubarns og orð ýmis frá þeim
tima. Af mjög eðlilegum ástæðum er margt ofsagt, fleira
vansagt, en langflest ósagt. Þrátt fvrir allt virðist þó mega
fá J)ær niðurstöður, að Jesús frá Nazaret hafi lagt leið
sína viða um föðurland sitt og mcð hispurslausum kær-
leik og afdráttarlausri hreinskilni ávitað meðbræður sína
fyrir lélegt líferni og i mætti sinnar eigin lífsfyllingar boð-
að þeim mannúðlegri háttsemi, líf, fegurra og fyllra, göf-
ugra og gjafmildara en áður var það hjá einstaklingi og
félagi. Og áhrif liafði hann, eins og sérhver sá, sem boðar
það eitt, sem hann sjálfur lifir. Svo líður tíminn. Aldirnar
hrynja eins og sandkorn i stundaglasi. Fyrr og seinna
vildu hinir kristnu menn reyna liina nýju þroskaleið. Og
hvernig tókst hún svo, raunhæfing liins nýja lifs? Hvernig
tekst hún? Jú, kristnir menn komu sér upp átrúnaði á
guðinn Jesús Krist. Þeir tilbáðu þá persónu, sem gerði hið
nýja líl' að mannlegum jarðföstum veruleika í stað
])ess að gera slíkt hið sama sjálfir, eins og hann brýndi
fyrir þeim.
Þetta er út af íyrir sig ákaflega merkilegt atriði. Tregða
mannverunnar gegn róttækri hátternísbreytingu er óum-
ræðilega þung. Sú tregða á rætur sínar í einstaklingsgerð,
cn eigi siður þó í félagsformum. Þó er eigi með öllu unnt
að ganga fram hjá einstaklingshundmun og félagslegum
siðrænum hoðskap, þegar svo vill til, að liann klæðist
persónulegu gerfi raunhæfs lífs á hentugum tíma. Og svo
lór hér. En tregðan hefir sín ráð. Hún hellir nýja víninu
á sína gömlu belgi. Er eigi óendanlega auðunnara að til-
biðja göfuga persónu heldur en realisera göfugt persónu-
legt hf. Og ennþá auðveldara er að skipta fjölþættri, lítt
skiljanlegri sál sundur i ýmsar fagrar dyggðir og eigin-
leika og veita þeim hlutum tilbeiðslu sína i þeirri sælu trú,
að hér sé um raunhæfing þess sannleika að ræða, sem
hvorki einstaklingurinn né þjóðfélagið vildi laka á móti
öllum og heilum.
Og eitt skref enn á þessari niðurþróun. Yillimaðurinn
tilbiður steina og tré o. fl. þess liáttar. Til slíkra liluta er
hinn kristni maður of eiviliseraður. Hann þarf með þéirra
andlegu hlutanna. En ennþá stendur hinn kristni hróðir
nær sínum villta og heiðna bróður en hann lieldur og vill
vera láta. Abstract dyggðahugtök og óljósir eiginleikar
eru lionum jafnvel á stundum eigi nógu raunveruleg eða
tiltæk tilbeiðsluefni. Einhvers nærtækara og álirifajiyngra
þarf með. Og hér liöfuni vér það. Þá er gripið til hátíðis-
daga með sérslökum viðliafnar- og trúarsiðum, t. d. jól-
anna.
Fæðingarsagan og hátíðarbreytni eru olin saman og
sett sjálfrátt og ósjálfrátt á bckk með álrúnaðargoðum.
Tilbeiðsla þessi stendur i nánara sambandi við rytlmia
tímans, eins og maðurinn skynjar hann, heldur en per-
sóna löngu dáin eða dvggðir liins huglæga sviðs. Svo er
maðurinn, þrátt fyrir allt, að liann vill gjarnan, að minnsta
kosti öðru hvoru, hafa það milli handanna, sem Iiann
veitir tilbeiðslu sina. Auk þess nýtur tregðan sín nú til
fulls. Hvílík ljómandi undanfærsla! Afmælisveizla í stað
eftirbreylni. „Nóttin helga“ i stað „heilags“ lífernis. Hefð-
bundin hátíðahöld i stað hins nýja lífs. Og kristinn mað-
ur, þessi kóróna sköpunarverksins, vefur að sér notaleg-
um loðfeldi jólastemningarinnar, gefur öðrum fáeinar
gjafir til frekari hlýinda (þeir, sem það geta), fer i s|)ari-
fötin, hugsar nokkrar góðar og ástúðlegar hugsanir til
hátíðabrigða (t.d., hve inndælt hljóti að vera að sýna Krists-