Nýja stúdentablaðið - 19.12.1933, Blaðsíða 5

1933
NÝ.JA STÚDÉNTABLAÐIÐ
5
Skólar og pólitík
Stétíarmótsetningarnar skerpast með degi hverjum liér
á landi sem annarsstaðar. Islenzku yfirstéttinni er það
fyllilega ljóst, að dagar hennar eru taldir. Þess vegna
gripur hún til örþrifaráða, ef þau mættu verða til þess
að tryggja henni yfirráðin um nokkuð lengri tíma en ella.
Burgeisunum liefir lengi verið það vel kunnugt, að mennt-
aður öreigalýður er ])eim hættulegri en ómenntaður. Þess
vegna hafa þeir alltaf synjað alþýðu manna um sjálf-
sagða uppfræðslu og staðið gegn liverskonar tilraunum
verkamanna, til þess að afla sér og börnum sínum nauð-
synlegustu fræðslu. Kirkja og klerkar liafa jafnan staðið
í hroddi fylkingar og spornað dyggilega við framfaravið-
leitni og fróðleiksfýsn undirstéttanna. Þess er jafnan
vandlega gætt, að kenna börnunum elckert, sem komið
gæti þeim að liði í lifsbaráttunni.
Sögukennslan í skólum auðvaldsríkjanua cr eingöngu
hernaðarsaga stórþjóðanna og lofsöngur um konunga og
keisara, en livergi minnst á sléttaljaráttu né byltingar-
tilraunir nema sem skrilsæði og glæpi óaldarflokka, sem
vaða uppi og eru dónalegir við liöfðingjana. Það er leil-
ast við að læða þvi inn í óþroskuð börnin, að ]>að liljóti
svo að vera, að örfáir menn séu al' guðunum útvaldir og
liinir þrælar ])eirra. Þegar svo þroskaðir nemendur og
sannleikselskir kcnnarar leyl’a sér að efasl um áreiðanleik
kenninganna og vefengja þær, er tafarlaust liafin her-
ferð gegn þeim, og nú er svo komið, að ekki fá aðrir sæti
i kennarastólnum og jafnvel á skólabekknum, en þeir,
sem i blindni lilýða kenningum yfirstéttarinnar. Við höf-
um mörg dæmi þessa frá seinustu árum.
Nú stendur yfir á Eskifirði slikt mál, sem vakið hefir
mikla athygli, enda þótl borgarablöðin liafi reynt að
þeg'ja það i hel.
Burgeisarnir í þorpinu hafa risið upp á afturfæturna og
slá nú um sig með kærum og kvörtunum um skólastjóra,
sem stjórnað hefir harnaskóla þorpsins i fjöldamörg ár,
án þess að nokkurt tilefni hafi gefizt til kvartana, enda
er liann viðurkenndur ágætis kennari. En skólastjórinn,
Arnfinnur .Tónsson, er foringi verkamannanna ó staðnum
og stendur framarlega i haráttuliði íslenzkra verkamanna,
Kommúnistaflökknum. Það ])arf því enginn að efast um,
að deilan sé pólitísk, enda liófst hún, er Arnfinnur gekkst
fyrir verkfalli við vöruskipið Diönu, en það sigldi undir
þýzka hakakrossfánanum.
Þetta var óhentugt fyrir Ólaf Sveinsson, útgerðarmann,
svo að hann ákvað að ganga á milli hols og höfuðs á
Arnfinni og flæma liann frá skólanum og úr kaupstaðn-
um, og liyggst nieð því að veikja mótstöðuafl verkamanna
gegn kauplækkunartilraunum sínum. Er vonandi að
verkamönnum takisl nieð samtökum sínum að koma i
veg fyrir þetta óþokkabragð.
Ólafur lét ákæruskjal ganga um þorpið og skrifuðu 40
undir ])að. Er skólastjóra þar l)orið á brýn pólitískur
undirróður i skólanuin og ýmislegt fleira, sem þykir ó-
kostur á skólastjórum. hikki eru þó færðar fram neinar
sannanir fvrir staðhæfingum þessum, enda ekki tekizt að
fá þær ennþá. 14 af þeim mönnum, sem skrifuðu á list-
ann, liafa nú börn sín i skóla Arnfinns. Auk þess voru
11, sem aldrei hafa átt börn í skólanum. Hinir hafa sér-
skóla.
Skólanefndinni hefir verið hent á, að lienni sé lieimilt
að setja Arnfinn af, en ekki liefir liún treyst sér til þess
að svo stöddu. En svo mun fara í þessu máli, sem og öðr-
um, að minna er litið á réttlætið en liag burgeisanna.
Fjölmennur horgarafundur mótmælti þegar i stað
þessum pólitísku ofsóknum auðvaldsins, en málið er enn
rekið af kappi miklu og verður varla lokið nema á einn
veg, nema verkamenn taki duglega i taumana, en þeirra
er mátturinn og valdið, ef þeir standa saman.
Eins og ég Iiel'i áður sagt, gera borgaral)löðin litið úr
þessu máli, en þó stóð þessi fróma klausa í Morgunbl.
26. okt. síðastl., i fréttapistli frá ísafirði: „.... Hafa
nokkrar deilur orðið um skólamálin á ísafirði út af ]>ess-
um tilefnum. En fjarri fer, að þar hafi jafnrösklega
verið tekið í taumana og Eskfirðingar liafa gert að sínu
leyti. Mættu þeir verða fyrirmynd af afstöðu Sjálfstæðis-
manna til slíkra mála“. Svo mörg eru þau orð. Þau þyrftu
að ná til sem flestra, því að það er ekki oft, að hugarfar
Sjálfstæðismanna kemur jafngreinilega fram á þeirra
pappírum og þarna.
Hér i Reykjavík er starfandi stéttarfélag barnakennara.
Má það næsta furðulegt heita, að félagsmenn hafa ekki
ennþá fundið 1)já sér hvöt, til þess að skerast i leikinn i
slikum málum sem þessum. En svo mun ástatt vera í
þeim herhúðum, að harnakennarar eru ríghundnir á klafa
eigin hagsmuna og þora sig ekki að hreyfa, af ótta við
afleiðingarnar.
Það er enganveginn svo að skilja, að þetta Eskifjarðar-
mál sé einstakt i sinni röð. Hvar, sem litið er á skólasög-
urnar, gengur þetta eins og rauður þráður í gegnum þær,
og alltaf eru það nemendur og kcnnarar af verklýðsstétt,
sem verða fyrir harðinu á yfirvöldunum. Ekki þekki ég
neitt dæmi upp á hið mótsetta.
Allir kannast við röggsemi Jónasar frá Hriflu í skóla-
málum: Lokun menntaskólans í Revkjavík, lirottrekstur-
inn úr menntaskólanum á Akureyri, skoðanakúgun og
hrottvikning úr Samvinnuskólanum og nú siðast, en ekki
sízt, þetta merkilega plagg: þingsályktunartillagan lil end-
urhóta á Háskóla Islands. Er það mál tekið til ítarlegri
meðferðar á öðrum slað í blaðinu.
Þá er og skennnst að minnast ])ess, er sérfróður sögu-
kennari var svikinn um embætti við Gagnfræðaskóla
Reykvíkinga, en íhaldsklerkur með stúdentsprófi i sögu
tekinn i staðinn. Er það frægt orðið.
Þá er heldur ekki langt að minnast þcss, að er velja
átti skólastjóra við gagnfræðaskólann á Norðfirði, varð
fyrir valinn nýútskrifaður stúdent. Faðir hans, einn hinna
andríku þjóðarleiðloga vorra á Alþingi, er formaður
skólanefndar og greiddi sjálfur atkvæði með veitingunni.