Dvöl - 01.07.1937, Blaðsíða 18

216
D V ö L
verið sjaldgæft að svo mörg skip
kæmu á einu sumri og yfirleitt
hafa siglingar þangað verið mjög
mismunandi.
Hvað var það svo, sem freistaði
manna að sigla til Grænlands ? Það
var verzlunin. Grænlendingar
keyptu dýrum dómum þær vörur,
sem skipin fluttu og borguðu með
vörum, sem voru dýrar á Evrópu-
markaði, svo sem bjarnarfeldum,
refabelgjum, selskinnum, en þó
sérstaklega rostungstönnum og
náhvalstönnum. En til þess að ná
í þessar tennur, sem á þeim tíma
þóttu svo dýrmætar, urðu þeir að
fara í norðursetu allt norður í
Greipar, þar sem þá var Græn-
lands byggðarsporður. Menn ætla
að Greipar hafi verið um það bil
sem Upernivík, nyrsta nýlenda
Dana, er nú.
Norðmenn höfðu fram að þessu
verið mesta siglingaþjóð heimsins.
En nú komu Þjóðverjar til sög-
unnar með miklu stærri og betri
skip en þeir höfðu. Og það varð
til þess að Norðmenn fóru að drag-
ast aftur úr. Þjóðverjar lögðu
undir sig siglingar og verzlun í
Evrópu, og þeir gerðu Björgvin að
miðstöð verzlunar sinnar á Norð-
urlöndum.
En þegar dró úr verzlun og sigl-
ingum Norðmanna, var minna
hugsað um hin norrænu lönd í
vestri, og Þjóðverjar vildu ekki
hætta hinum dýru skipum sínum
í Grænlandsísinn. Það hafði og
nokkur áhrif, að nú fór fílabein að
flytjast til Evrópu og tók þá að
minnka eftirspurnin að rostungs-
tönnum.
Þótt Hansakaupmennírnir hefðu
viljað sigla til Grænlands, þá máttu
þeir það ekki. 1294 fengu þeir að-
eins leyfi til þess að sigla til Nor-
egs — máttu þó ekki fara norðar
en til Björgvin — og til hinna nor-
rænu landanna máttu þeir alls ekki
sigla.
Þegar Grænlendingar gengu
undir konung 1261, mun þeim hafa
verið lofað því að skip skyldi sigla
þangað, og í bréfi, sem Friðrik II
gaf út 1568 er þess getið, að Græn-
lendingar hafi átt að fá tvö skip
á ári. —- En frá því 1325 er hvað
eftir annað ta'lað um skip, sem
nefnt er Knörrinn og virðist hafa
átt að vera í förum þangað. En
1367 eða 1369 fórst Knörrinn við
Noreg. Þetta hefir sjálfsagt verið
konunglegt einokunarskip, og hef-
ir átt að flytja alla, sem vildu fara
til Grænlands. Að minnsta kosti
var þá bannað að sigla til Græn-
lands nema með konungsleyfi, og
mönnum harðbannað að verzla við
Grænlendinga, nema með sérstöku
leyfi, sem kostaði of fjár.
Verst var þetta fyrir Grænlend-
inga sjálfa. Eftir að Knörrinn
fórst, var ekkert skip sett í hans
stað og svo hafa oft liðið mörg ár,
að ekkert skip hefir komið til
Grænlands. Um 1380 og seinna
hrakti íslenzk skip þrisvar sinnum
til Grænlands, seinast 4 saman.
Þarna hefði nú gefizt tækifæri til