Dvöl - 01.09.1937, Blaðsíða 38

300
D V ö L
að þau fötin, sem minnst sér á,
hafi verið grafin um hásumár,
þegar dýpst var á klaka, og
skömmu síðar hafi frostið náð
þeim og þau legið í klaka síðan. Á
annan hátt er ekki hægt að skýra
það, hve vel þau hafa geymzt. Það
sást glöggt, að grafirnar höfðu að-
eins verið teknar niður á klaka —
ekkert klakahögg hafði farið
fram. Og þegar þess er nú gætt,
að meginhluti klæðanna er jafn-
gamall, eða frá því um aldamót-
in 1400, þá liggur nærri að álykta,
að um það leyti hafi orðið snögg
veðráttubreyting til hins verra og
jarðklaki hafi farið vaxandi.
Herjólfsnes er á 60 gr. n. br. og
það hefir vakið undrun meðal
manna, að þar skyldi geta verið
klaki í jörð að nokkru ráði. En
rekísinn, sem venjulega fyllir
hvern fjörð við suðurodda Græn-
lands mikinn hluta sumars, mun
eiga sinn þátt í því. Seinustu árin
hefir verið mikið minna um ís
þarna en áður, og þegar dr. Nör-
lund kom aftur til Herjólfsness
1926 og tók að rannsaka þar,
komst hann að raun um það, að
enginn klaki var lengur í jörð,
hvorki í kirkjugarðinum né um-
hverfis hann. Á ýmsum öðrum
stöðum, þar sem klaki var áður í
jörð allt árið, varð nú ekki vart
við hann.
Þessi staðreynd gerir allt málið
flóknara, en sýnir að enn hafa
menn allt of ófullkomnar upplýs-
■ipgar um jarðklakann í Suður-
Grænlandi. Dr. Nörlund segir að
margt geti valdið því að hann sé
misjafnlega mikill, t. d. það, að
meiri gróður hafi verið þar áður
og hindrað sólarhitann að verma
jörðina. En vegna þessa verður
ekki fullyrt, að fornleifafundur-
inn á Herjólfsnesi sé fullkomin
sönnun þess, að harðindi hafi ráð-
ið niðurlögum Grænlendinga. Þó
■— hér hefir fatnaður geymzt nær
óskemmdur í jörð í 500 ár, og
þekkist slíkt hvergi annars staðar
í heiminum.
En það er margt fleira en rann-
sóknirnar á Herjólfsnesi, sem
bendir til þess að veðrátta hafi
spillzt í Grænlandi einhverntíma
eftir landnám íslendinga. Því
verður ekki í mót mælt, að land-
ísinn hefir breitt úr sér síðan á
miðöldum. Ýmsar gamlar bæja-
rústir eru við firði, sem nú eru
fullir af ísi ár hvert og algjörlega
óbyggilegir. Þá ber og þess að
geta, að prófessor Knud Jessen
hefir með rannsóknum sínum hjá
Görðum í Einarsfirði komizt að
raun um það, að þar hefir verið
miklu meira um stórblaða björk
heldur en nú. Þetta er þýðingar-
mikil athugún, því að hún styður
þá kenningu, að veðrátta hafi ver-
ið mildari þar á miðöldunum held-
ur en nú er. Og ef það kemur í
ljós, að sama máli er að gegna
víðar í landinu, þá getur þetta orð-
ið’ óræk sönnun fyrir veðráttu-
breytingu til hins verra.
Þessar athuganir eru ekki ein-