Dvöl - 01.01.1940, Blaðsíða 56

50
D VÖL
unum, öllum þörfum þeirra og velferð. Til
þess að sýna hve mikil nauðsyn væri að
brjóta þennan flokk á bak aftur, var frá
því skýrt, hve mörg börn hefðu gerzt upp-
vís að brotum síðustu vikurnar. Nú þurfti
ekki að vera í vafa um hverjum þessar
misgjörðir væru að kenna, enda voru ásak-
anir blaðsins studdar með greinargerð frá
opinberum starfsmanni. En aðalatriði
þessa máls er það, að börnin voru hér
notuð sem ikveikja til hins pólitíska báls.
Nokkru síðar fóru línurnar að skírast.
Þjóðin skipaði sér í tvær fjandsamlegar
höfuðfylkingar, sem áttu það eitt sameig-
inlegt, samkvæmt málfærslu beggja aðilja,
að hvor um sig hafði heilan landráða-
flokk innan sinna vébanda. Þeim flokkn-
um, sem með völdin fór, var þannig lýst,
að hann stefni að því að sökkva landinu
í skuldum og stofna þjóðinni í beinan
voða gegn erlendum lánardrottnum, að
hann gengi að því vitandi vits að drepa
allt framtak einstaklinga og herjaði með
ránssköttum á alla þá, sem ættu málungi
matar, völdin væru byggð á ranglæti og
tryggð með ranglæti, jafnvel heilum stofn-
unum væri falið það hlutverk, að hlaða
undir stéttir og einstaklinga á kostnað
annarra. Þó var hinn aðilinn sýnu verri.
Því að hann var aðallega studdur af stór-
þjófum, fjárglæfra- og arðránsmönnum,
og ætlaði hann að brjótast til valda með
hverskonar ofbeldi og illum meðulum.
Hann ætlaði þegar í stað, ef honum yrði
sigurs auðið, að koma sér upp hervaldi til
að berja á alþýðunni, enda var hann stað-
inn að stórfelldum manndrápafyrirætlun.
um, eða illgerðum, sem slíkt mundi af
hljótast. Var því lýst, hvernig menn, skelfi-
legir útlits, áttu að brjótast inn í hús
nafngreindra manna um nætur til þess að
varpa þeim í einskonar neðanjarðar hel-
viti, sem þá var í smíðum, og skyldi eigi
um það hirt, hver afdrif þeirra þar yrði.
Til þess að sanna allt þetta var dómstóll
settur og tíðindin símuð út um heiminn.
Ég skal ekki neitt segja um það, hvað
mikið var satt eða logið af öllum þeim
brígslum, sem hér hafa verið nefnd, og er
þó fátt talið. En hitt veit ég, að þjóð, sem
lifir í þvílíkum ófriðareldi, er í miklum
háska stödd. Og hér eru það ekki börnin
eða auðnuleysingjarnir, sem eiga hlut að
máli, heldur áhrifamestu máttarstólpar
þjóðfélagsins. Þegar svona er komið, er
réttur hins pólitíska andstæðings ekki á
marga fiska, enda má svo að orði kveða
um þá menn, sem framarlega hafa staðið
í eldinum, að þeir hafi hvorki haft lífs-
grið né grafarró. í þessu blinda ofstæki
skapast sú venja, að aldrei sé tekið undir
mál, sem andstæðingur ber fram, og eng-
inn maður sé til nokkurs verks eða emb-
ættis valinn, nema sá, sem líklegur er til
að styðja hið stjórnmálalega trúboð. Hæfi-
leikar fá þar engu um þokað, og lærdómur
eða sérþekking er skömm og vanæra, enda
getur verið að orðstír einhverra höfuð-
persóna hins mikla loddaraleiks fari eftir
því, hve giftusamlega tekst að snúa sann-
leikanum í lygi.
Hinum pólitísku kaupahéðnum hefir likt
farið og kölska í þjóðsögunum. Þeir hafa
boðið mönnum góð boð eins og hann, og
fært þeim margt upp í hendur, sem varð-
ar veraldlegan hag, eins og hann gerði.
Hvorir tveggja krefjast hins sama endur-
gjalds, sem er umráðaréttur yfir sálunni,
og eru stjórnmálamennirnir þar sizt eftir-
bátar kölska. Undan þessu umráðavaldi
þarf þjóðin sem allra fyrst að brjótast, því
að annars mun rótfestast í landinu flaðr-
andi og skríðandi beiningalýður, sem ekk-
ert á skylt við frjálsborna menn.
V.
Ég efast ekki um að séra Páll vilji allt
hið bezta fyrir þjóð sína kjósa, og að
ádeilur hans séu sprottnar af umbóta-
vilja. En mér hefir ekki virzt þær koma í
réttan stað niður. Hann sér gruggið i
vatninu, en læzt ekki vita hvaðan það er
komið. Hann segir, að engum detti í hug,
að menningu þjóðarinnar verði nokkru
sinni bjargað af síldarvinnufólki, og þá
mun það varla verða hinn syndugi lýður
Reykjavíkur, sem hann ætlar þetta mikla
hlutverk. Nú vil ég spyrja séra Pál: Hver
á að bjarga menningu þjóðarinnar? Eru
það arftakar hinnar góðu, gömlu sveita-
menningar, sem ganga í héraðsskólana og
halda þaðan áfram til Reykjavíkur og
annarra bæja við' sjóinn? Eða eru það
bændurnir, sem standa eftir mannlausir á
jörðum sínum, þegar allir eru farnir burt,
sem lausbeizlaðir voru? Er það einhver
stjórnmálaflokkur, alinn eða óborinn, með
tálbeituna og skjallið í annarri hendinni,
en róg og útskúfun í hinni? Eða megum
vér vænta þess, að prestastéttin og andans
mennirnir valdi nýjum straumhvörfum í
þjóðlífinu, að ljós andlegs frelsis og
manndóms nái til hvers einasta manns,
hvort sem hann er vitavörður suður á
Reykjanesi eða smali norður á Hólsfjöll-
um? Jón Magnússon.
Fráfarandi ritstjóri hafði lofað þessari
svargrein rúm i Dvöl. Frekari rökræður
um þetta mál geta þó ekki orðið í tíma-
ritinu. Ritstj.