Dvöl - 01.01.1940, Page 66

60
D VÖL
Úr gömlnrn kvæðasyrpnm
I. Jon Þorleifsson
— 12. maí 1825 — 12 febr. 1860 —
Tckið liefii' sanian Svcinn í l)al
Jón Þorleifsson var fæddur í Hvammi í
Dölum. Var faðir hans þar prestur. Báðir
afar hans höfðu verið prestar og þrir af
langöfum ha,ns. Það var því náttUrlegt að
Jón væri látinn læra til prests, enda var
hann krypplingur að vexti, haldinn af
„brjóstveiki og hálsmeinum" sína stuttu
æfi, og því til lítils líkamlegs erfiðis fær.
Jón fór í Reykjavíkurskóla og var rektors-
megin í pereatinu 1850. Þaðan útskrifað-
ist hann 1851, en úr prestaskólanum var
hann útskrifaður 1853. Þrítugur tók hann
vígslu. Næstu fjögur ár var hann prestur
i Pljótshlíðarþingum, og síðan eitt ár á
Ólafsvöllum, en þar dó hann árið 1860,
tæplega hálffertugur að aldri.
Þegar hann á barnsaldri gat ekki leikið
til jafnteflis við önnur börn, sneri hann
iðju sinni inn á við í hugarheima sína og
byrjaði að yrkja. Við það gat hann dvalið
án íhlutunar annarra, og að þeim leik
boðið líkamlegu ofurefli byrginn. Hann
orti allmikið af Ijóðum samdi fyrrihluta
af skáldsögu, reit smápistla og þýddi lít-
ilsháttar úr erlendum málum. Árið 1868
skoðaði hann, brosti og hrópaði svo
í áttina til skálans.
Hermaður með hvíta svuntu kom
hlaupandi. Liðsforinginn fleygði til
hans veiðinni og skipaði: „Steiktu
þessa fiska strax, meðan þeir eru
lifandi, það verður ljúffeng mál-
tíð.“
Svo hélt hann áfram að reykja
pípu sína.
voru ljóðmæli hans prentuð í Kaup-
mannahöfn ásamt fleiru af skrifum hans.
Jón Þorleifsson byrjar að yrkja, svo á því
verði mark tekið, árið sem Jónas Hall-
grímsson deyr; og hann viðheldur litlum
streng úr hörpu Jónasar og framlengir,
unz hann deyr hálfum öðrum áratug síð-
ar. Það er þunglyndiskenndur góðlátlega
smákíminn lyriskur strengur; og hann
leikur á þennan einfalda streng fyrir
sjálfan sig, og aðeins sjálfan sig, — í tær-
ingarbaráttu sinni og armóði meðan
Gröndal, Grímur og Jón Thoroddsen
kveða fyrir alþjóð manna, og Steingrími
og Matthíasi eru að byrja að vaxa vængir.
Jón Þorleifsson verður ekki talinn til
þjóðskálda eins og áðurnefndir menn. En
hann hafði engu að síður það til brunns
að bera að hann á fyllilega skilið, að hans
sé að nokkru minnst. Ljóð hans eru aldrei
mærðarfull, og yrkisefni ekki lengra sótt
heldur en efni standa til. Hugræn innsæi
hins fatlaða manns er margs hefir farið á
mis, samfara athugulli kímni, sem höf-
undi er eðlileg; gefur ljóðum hans fylling
og jafnvægi, sem oft skortir á um kveð-
skap þeirra, sem þó eru meiri skáld. þessi
einkenni eru ekki bundin staðháttum og
aldaranda eins og það hlutræna, þau eiga
rætur sínar í innri skapgerð skáldsins, og
eru sprottin af reynslu og þjáningum, en
mitt í þjáningum sínum átti hann nægan
hugarstyrk eins og eftirfarandi vísa sýnir:
„Þetta hefir líf mitt lægst
liðið niður að dauðans inni,
og þetta hefir hugurinn nægst
haft af styrk í fátækt sinni“.
Og einmitt þessvegna mun ljóðelskum