Dvöl - 01.10.1941, Blaðsíða 58

296
DVÖL
sjálfur niður í námuna eins og aðr-
ir, þegar tímar liðu, af því að hann
átti ekki annars úrkostar.
Heima var þegar farið að tala um
það.
„Það er nú ekki langt þangað til
Stefán er búinn í skólanum og fer
að fylgja föður sínum í námuna.
Honum þykir líklega gaman að því
að geta farið að vinna sjálfur fyrir
peningum.“
Þetta hafði mamma hans sagt.
Peningar! Hann vildi heldur svelta
en fara niður í námuna. Hvers
vegna þurftu þau að fara að tala
um þetta strax? Náman var nógu
nálægt, þó að ekki væri verið að
tala um þetta.
Stefán gat ekki einu sinni losnað
við námuna í skólanum. Skóla-
stjóranum fannst, að drengirnir
þyrftu á einhvern hátt að fá undir-
búning undir það líf, sem við tæki,
þegar skólaveru þeirra væri lokið.
Þess vegna flutti hann fyrirlestur
með skuggamyndum, sem hann
nefndi: „Einn dagur úr lífi námu-
mannsins." Hann var nýbúinn að
heimsækja námu í fyrsta og ein-
asta skiptið á ævi sinni. Jafnóðum
og myndirnar birtust á tjaldinu,
skýrði hann frá því, hvernig kolin
væru höggvin, hvernig þeim væri
mokað í kerrurnar og að lokum
hvernig þau kæmu upp á yfirborð-
ið. Hann sýndi myndir af mönnum,
sem lágu á bakinu og hjuggu kol,
og hann lýsti hetjudáð þeirra
manna, sem hættu til þess lífi sínu
að sjá heiminum fyrir kolum.
Skólastjóranum fannst sjálfum,
að fyrirlesturinn hefði tekizt vel.
Drengirnir höf ðu auðsj áanlega
hlýtt af athygli á það, sem hann
var að segja þeim. Þeir höfðu verið
svo þögulir og kyrrlátir. Hann vissi
ekki, að þeir höfðu miklu fremur
verið svona eftirtektarsamir, til
þess að missa ekki af frásagnar-
skekkjum hans, en af því að þeir
væru hrifnir af þeim fróðleik, sem
hann færði þeim.
En fyrirlesturinn hafði að
minnsta kosti skilið eftir spor hjá
einum af drengjunum. Sá lamandi
ótti, sem Stefán fann ávallt til, er
hann sá námuopið, hafði margfald-
azt við það að sjá myndirnar. í
fyrstu hafði hann langað til að
beina augunum í aðra átt en á
tjaldið. En þó hann lokaði augun-
um og þrýsti á þau með fingrunum
svo að hann gæti ekki séð, þá gat
hann ekki komizt hjá að heyra
rödd skólastjórans. Þegar hann
hlustaði með lokuð augun, sá hann
fyrir hugskotssjónum sínum mynd-
ir frá námunni, miklu ægilegri
myndir en þær, sem á tjaldinu birt-
ust. Þess vegna hlustaði hann og
horfði á myndirnar.
Stefán gekk hægt heim, þegar
fyrirlesturin var búinn og kennslu
lokið. Hann langaði ekki til þess
að vera með hiiium drengjunum í
dag. Hann vissi, að þeir vorú að
tala um þá stund með stolti, er þeir
yrðu nógu gamlir til þess að fara
í námuna. Hann hafði aldrei þorað
að gera uppskátt um ótta sinn;