Melkorka - 01.04.1951, Blaðsíða 18

Strœti i Bratislava
fólki, sem mér hafði verið vísað á, var það
allt stokkið burt úr bænum eitthvað út í
guðs græna náttúruna. Og hátt uppi yfir
borginni gnæfði grá og þungbúin kastala-
rústin og speglaði sig í Dóná, sem fleygist
framhjá straumhörð og óárennileg og allt
annað en blá. Undir kvöld fór þó að fjölga
á götunum og ekki óvíða mátti sjá áður-
nelnda Jrjóðbúninga, sem ungar og fallegar,
slóvakískar bændastúlkur báru með sama
glæsileik og ég átti seinna eftir að dást að í
fari bratislavskra hispursmeyja, er þær svifu
eftir götunum, klæddar eftir nýjustu tízku
frá París og Búdapest. Allt kom sem sagt
mæta vel heim við hugmyndir fáfróðs út-
lendings um land og þjóð. Skýringin kom
samt von bráðar. Maður þarf ekki að toga
orðin upp úr Slóvökum. Þeir eru ósparir á
orð þegar þess er þörf og stundum líka, þeg-
ar þörfin virðist ekki alveg eins aðkallandi.
Sér í lagi ef útlendingur á í hlut. Það er oft
og einatt nóg að ræskja sig ofurlítið til að
öllum viðstöddum sé ljóst, að hér sé útlend-
ingur á ferð, senr sjálfsagt sé að láta allar
mögulegar upplýsingar í té, og samtalið er
óðar hafið. Eftir stutta stund fannst mér ég
vera orðin fróðari í sögu slóvakísku Jrjóðar-
innar en þótt ég hefði lesið Jrykka bók um
sama efni. Slóvakarnir voru sem sé að halda
liátíðlegan Slovanský den eða dag Slavanna,
en við það tækifæri flykkist fólk livaðanæva
að til Devín-kastalans, sem liggur í um það
bil 10 km ljarlægð frá Bratislava. Devín-
kastalinn er nú rústir einar. Fyrr á öldum
var Jretta aðalaðseturstaður fursta þeirra, er
ríktu á Stór-Mæri, og samkvæmt lielgisög-
unni var það einmitt einn þessara fursta,
sem um miðja 9. öld gerði út sendimenn til
Konstantinópel með orðsendingu Jress efnis,
að sendir yrðu til Mæris klerkar, er gætu
boðað landslýð trú á Jreirra eigin máli.
Þetta varð til Jress, að Kyrill og Metod,
fyrstu kristniboðar Slava, komu til Mæris
með biblíuþýðingar sínar, Jrað fyrsta, sem
ritað var á slavneska tungu. Dvöl þeirra Jjar
í landi varð að vísu skammvinn, sakir duttl-
unga í stórpólitík þeirra tíma. Slóvakar
komust undir yfirráð rómversk-kajoólsku
kirkjunnar og fengu latínuna yfir sig, en
Serbar, Búlgarar og síðar Rússar nutu góðs
af hinum merku þýðingum. Eftir að Slóvak-
ar komust undir yfirráð Ungverja, er héld-
ust óslitið um næstum þúsund ára skeið,
verður Devín eins konar táknmynd hinnar
glæsilegu fortíðar þjóðarinnar, og það var
engin tilviljun, að það skyldi vera einmitt
hér, sem Ludovit Stúr, maðurinn, sem Sló-
vakar mega þakka ritmál sitt, safnaði að sér
ungum, slóvakískum föðurlandsvinum og
hvatti þá til baráttu fyrir frelsi þjóðar sinn-
ar. Það var á öndverðri 19. öld, þegar ekki
var annað sýnna en að Ungverjum mundi
takast að uppræta þjóðina. Allur þorri
landsmanna bjó við sult og seyru í hinum
bláfátæku sveitaþorpum landsins, sviptir
öllum möguleikum til menntunar, og yfir
16
MELKORKA