Melkorka - 01.12.1951, Blaðsíða 15

milli arkitekta, cn síðan velja htísgagnameistarar tir
bezlu teikningarnar, og eru þær notaðar til að smíða
eftir. Þá er og haldin sýning, þar sem almenningi er
gefinn kostur á að sjá árangurinn af samvinnu meistara
og arkitekta.
NÚ ER VÍST tími til kominn, að ég fari að snúa mér
að vandamálunum hér heima. Ástæðan fyrir því að ég
hef rakið þróunina í Evrópu, er sú, að ég vildi sýna
fram á, hve miklum reynsluforða við höfum af að taka
og hversu lítill gaumur þvf hefur verið gefinn af hús-
gagnaframleiðendum hér, eða hversu lítið þeir hafa
notað sér margra alda reynslu annarra þjóða.
Mér finnst það skammarlegt, hve við hér heima eig-
um langt í land, samanborið við hin Norðurlöndin, því
að á mörgum öðrum sviðum höfum við verið sérstak-
lega fljótir að tileinka okkur nýjungar, sem til fram-
fara horfðu. Ég hef leitað upplýsinga hjá Hagstofu
íslands um það, hve mörg hjónabönd eru stofnuð ár-
lega á íslandi. Útkoman er ca. 1100. Og auðvitað er gift
fólk ekki eina fólkið, sem þarf á húsgögnum að halda.
Ég reyndi einnig að afla mér upplýsinga um það,
hversu hárri upphæð framleidd verðmæti af húsgögnum
hafa numið á undanförnum árum. En hagskýrslur lágu
ekki fyrir nema um bólstruð húsgögn. Og þar uam
uppliæðin 4,9 milljónum á þrem árum, svo að maður
getur gert sér í hugarlund, hversu liá upphæð það er,
sem liggur í húsgagnaframleiðslunni.
En hvaða möguleika hefur fólk til þess að eignast
fallegt heimili með góðum og nothæfum munum fyrir
skaplegt verð. Að mínum dómi enga.
Við skuluin ganga búð úr búð og athuga, hvaða
möguleikar eru fyrir hendi. í flestum liúsgagnaverzlun-
um í Reykjavík er yfirfullt af máluðum húsgögnum
í eikar, mahogny eða birkilíkingu, og einnig mikið úr-
val af lélegum stíleftirlfkingum. Því miður lief ég cngar
tnyndir af þessari framleiðslu. Þegar maður heldur á-
fram að athuga möguleikana til húsgagnakaupa, verður
útkoman skammarleg fyrir margan framleiðandann.
Annað, sem hafa verður hugfast, þegar á að reyna að
finna eitthvað nothæft, er, að dýrmætum gjaldeyri er
eytt i hráefnakaup og úr þeim framleidd vara, sem í
rauninni er einskis virði eftir stuttan tíma.
HVERJAR eru ástæðurnar fyrir þessari þróun? Þær eru
deginum ljósari. Verkstæðin, sem framleiða þetta, þurfa
að hylja ýmislegt, sem er ábótavant í viðnum, því að
hinn innflutti viður er ekki neinn kjörviður og sannar-
lega ekki ætlaður í húsgögn, heldur er hann oftast nær
hrár byggingarviður, og tilviljun látin ráða, livort hann
er þurr eða blautur, þegar verkið er hafið. Hver sæmi-
lcgur gerfismiður er fær um að reka saman kassa, ef
nóg er fyrir hendi af nöglum og kassajárni. Ýmsa galla
í smíðinni má hylja með ríflegu magni af sparzli og
niálningu. Sýnilega kunna málararnir vel til verka, úr
því að allt glampar og gljáir eins og gerfikóróna á leik-
sviði. En þegar liðinn er dálítill tími, fara oftast að sjást
greinileg merki þess, sem hulið er. Viðurinn þornar og
dregst saman, skælist og snýst, öll kvista- og naglaför
koma greinilega í ljós. Ef kantar eða horn verða fyrir
minnsta hnjaski verða eftir livítar skellur. Þá hlýtur að
vakna sú spurning, hvers vegna sé verið að framleiða
þetla skítti. Svarið er augljóst. Framleiðandinn þarf
sannarlega að hagnast, og þá er bezt að hafa sem minnst
fyrir því.
Hitt er aukaatriði, hvort kaupandinn eignast þau
húsgögn, er hafa það notagildi og þau gæði, sem er
sjálfsögð krafa, þegar fólk þarf að kaupa liluti, sem eiga
að endast fjöldamörg ár, og húsmóðirin verður að um-
gangast og hirða daglega, og frekar ættu að létta henni
tilveruna en vera henni til leiðinda. Þetta verður út-
koman, þegar fjöldinn þarf að eignast húsgögn fyrir
skaplegt verð, og þó er verðið of hátt.
Ég er sannfærður um að hægt væri að lækka útsölu-
verð liúsgagna um helming og samt bæta gæðin að
miklum mun. En til þess verður að skipuleggja fram-
leiðsluna nákvæmlega. Hvers vegna ættum við ekki að
geta gert það sama og gert hefur verið bæði í Svíþjóð
og Danmörku.
KRINGUM 1940 var aðstaða húsgagnaframleiðenda í
þessum löndum orðin nákvæmlega hin sama og hér er
að stinga upp kollinum. Kaupgeta almennings var orðin
mjög takmörkuð. Hvað var þá annað að gcra en að
athuga af hverju þetta stafaði? Útkoman varð sú, að
framleiðslan var skipulögð, og þeir framleiðendur, sem
ekki voru vakandi, en hjökkuðu í gamla farinu, fóru á
hausinn. Eftir urðu þeir, scm gátu fullnægt kröfum
fjöldans, bæði hvað gæði og verðlag snerti. Mér er
óhætt að fullyrða, að það mun fara alveg eins hér
heima, ef framleiðendur ekki vakna í tfma af gróða-
draumum sínum. Þegar ég sagði áðan, að hægt væri að
lækka verð húsgagna um helming, var það ekki gripið
úr lausu lofti, heldur er það byggt á mjög nákvæmum
útreikningi, sem ég hef gert. Ég tók venjulegan borð-
stofustól sem verkefni, eftir að hafa farið búð úr l)úð
og spurzt fyrir um verð á borðstofustólum. Reyndist
meðalverð á borðstofustólum í 6 húsgagnaverzluiium í
Reykjavík vera 241 kr. og 70 aurar. Annars var verðið
frá 190 og upp í 300 krónur. En útkoman í útreikning-
um mínum sýndi, að ef gert var ráð fyrir skipulagðri
fjöldaframleiðslu, ca. 300 stk. í senn, varð verðið 1
hæsta lagi um 120 krónur. Ég hirði ekki að skýra ná-
kvæmlega frá tölunni hér.
Þessar 120 krónur samsvara ca. 10 stunda vinnulaun-
um iðnaðarmanns á fslandi. í Danmörku getur iðnað-
armaður, sem hefur 150 krónur á viku, unnið fyrir and-
virði eins borðstofustóls á 10 klukkustundum. En ef
iðaðarmaður hér þarf að vinna sér inn andvirði borð-
stofustóls og gcrt er ráð fyrir meðalverði 241,70, þá tck-
MELKORKA
G1