Melkorka - 01.05.1958, Blaðsíða 13

ar myndir vilja sjá en þær, sem sneyddar eru öllum
menntandi tilgangi. Séu þær myndir sýndar hér, sem
annaðhvort að efni eða búningi eru með listrænu sniði,
standa sæti kvikmyndahúsanna auð cftir fáar sýningar
aðeins. Myndir Chaplins eru þó undantekning, því að
fjöldinn getur hlegið að þeim. Er það reyndar ágætt
dæmi um það, hvers hanu er megnugur, þegar hann
getur afgreitt myndir Chaplins með hlátrinum einum.
Hvernig skyldi það svo vera með aðsókn fjöldans að
þeim leikritum, sent liér eru sýnd? Um það þarf engum
orðum að eyða.Hér er allt á sömu bók lært og sama
hvort litið er til bóka eða blaða, kvikmynda eða leik-
húsa eða útvarpsefnis. Almenningur nennir ekki að
hugsa, Injóta til mergjar. Vndi sitt út fyrir dagleg störf
og daglegar þarfir getur hann ekki sótt til neins þess,
er reynir á andlega liæfileika hans. Fólk af þessari gerð
er venjulega hið hvatvísasta og óbilgjarnasta um hverja
nýjung og er það von, því að þeir, sem lítið hugsa,
eiga aldrei til umburðarlyndi. Annað mál er það, að
stundum getur því fólki ratast satt á munn um nýj-
ungar, jrví aö svo margar eru þær audvana fæddar eða
þá að fyrirsjáanleguí er ósigur þeirra við fyrstu göngu.
Skipsfélagar Jónasar Arnasonar hafa sýnilega verið full-
trúar hins stóra hóps almennings og það er gjörsamlega
þýðingarlaust fyrir unga höfunda, sem og eldri, að ætla
að fara að elta uppi þessháttar menn. f'að er sem sé
orðið um seinan.
bað er stundum talað um síðustu og verstu tfma.
I’að getur svo sem vel verið, að segja megi það um
yfirstandandi tfma. Hitt er vfst, að fáfróður almenning-
ur hefur verið fil á öllum tímum, en það er fskyggileg
staðreynd, að nú fer hann mjög vaxandi hér á landi að
því er varðar listrænt mat á bókmenntum. Við því er
líka að búast. Skal nú frá þessu vikið og að öðru, en
skyldu þó.
Svo sem mörgum er kunnugt, eru nú
Ujftpi háværar raddir um það, að stafsetning-
ar og málfræðikennslan í skólum landsins sé
orðin til bölvunar við nám í móðurmálinu
og taki þar allt of mikið rúm. En hér er um
tvennt að ræða, sem að vísu er skylt, en þó
uæsta ólíkt. Stafsetningamám er ekki móð-
urmálsnám, nema að litlu leyti, heldur að-
eins nám í vissri tækni til að rita orð eftir
þem reglum, sem þá og þá eru í gildi þar að
lútandi. En nú er það svo, að stafsetningar-
°g móðurmálskennslan er í skólum höfð
sem ein og sama námsgrein, þó að þær séu
raunverulega tvær. En úr því að svo er, þá
oru þessar greinir í höndum sömu manna
Melkorka
og er það algjörlega undir þeim komið,
hvernig tekst og hvort móðurmálskennslan
fer þar með skarðan hlut frá borði. Mér er
ekki grunlaust um, að svo sé a. m. k. í fram-
haldsskólum. Hitt held ég vafalaust, að þeir
sem um þetta hafa ritað, viti ekki nægilega
vel, hve hér er vandratað. Það þýðir ekki
lengur að vitna í gamla sveitamenn, sem
skrifa rétt og tala vel, þó að þeir liafi enga
málfræði lært og í engan skóla gengið.
Þeirra tímabil er liðið og annað tekið við.
Þeir, sem um þetta vilja hugsa af einlægni,
ættu að kynna sér réttritun í t. d. tíu ára
bekkjum í skólum hér í Reykjavík, hvað þá
heldur í yngri bekkjum. Það, sem þá kem-
ur í ljós, er, að mörg börn geta ekki gert sig
skiljanleg á rituðu máli vegna stafsetningar-
villna. Þar er ef til vill meirihluti orða skrif-
uð samhljóðum aðeins. Sveitamennirnir okk-
ar gömlu þurftu aldrei við þann erfiðleika
að etja og liefði heldur aldrei dottið þessi
aðferð í hug. Hins þarf svo auðvitað ekki að
geta, að kunnátta í móðurmálinu og orða-
forði er hliðstæða við stafsetninguna. Sé
þetta athugað, kemur einnig í ljós, að fjöldi
þessara barna er ótrúlega mikill, þó að und-
antekningar séu margar og góðar. Ekki er
því til að dreifa, að umrædd börn séu svo
heimsk, að ekkert þýði við þau að eiga.
Mörg eru þau sæmilega greind og víst er
hægt að kenna þeim stafsetningu með langri
æfingu. Það, sem veldur getuleysi jDeirra
fram eftir öllum aldri, er algjört áhugaleysi
þeirra fyrir því, hvernig íslenzkt orð er sett
á blað og sljóleiki þeirra fyi'ir því, að það
varði nokkru. Mörg börn, sem ég myndi
telja fremur sljó, kunna betur að stafsetja
nöfn bandarískra kvikmyndaleikara en ég
er fær um að gera. Sést af þvf, að þar sem
áhuginn er vakandi, má árangurs vænta. Við
stöndum hér frammi fyrir þeirri staðreynd,
að jafnvel meirihluti barna liefur engan á-
huga fyrir námi og hefur reyndar aldrei
haft, allra sízt nú, jtegar svo margt býðst
girnilegra fyrir unga hugi og námið auk
þess skylda. Þegar vel tekst leiðist börnum
49