Melkorka - 01.03.1961, Side 5
gleymist að hugsa um jarðeign eða hefðar-
kyn, ef svo ber undir. Margur faðirinn hrós-
ar þó happi, þær eru furðu margar, sem
rata feðra för.
Hér er þegar sprett á nokkrum kýlum, og
ekki hirt um að gera það vægilega. Sjálfsagt
hafa menn líka kveinkað sér undan með-
ferðinni.
í þessu kvæði einkanlega, en einnig víðar
í Eiðnum þykir nútímamanni lopinn full-
mikið teygður, en hvað er að fást um það,
þegar svo mikið af góðu er í boði.
Kvæðið minnir á Don Juan eftir Byron,
en Bjarni Benediktsson segir í bók sinni, að
Þorsteinn hafi ekki eignazt það skáldverk
fyrr en 1893, og ekki lesið það fyrr en 1895,
eftir að liann orti þetta kvæði.
Svo hefst hinn Ijómandi flokkur um unga
elskendur, drauma þeirra, þrár og ástarsælu.
Álfheimar varpa hlýju og ljóma um sviðið,
dansinn dunar undir ýmsum háttum:
Enn eru undrafríðir,
enn eiga djörfust sporin,
þeir senr ljúflings lýðir
leiða í dans á vorin.
Og hátturinn breytist, þegar komið er í
mannheima. Braglínur lengjast og þyngjast,
við sjáum andartak í liug biskupsins þar
sem hann situr í biskupsstofunni, liann
dreymir líka:
Hann hafði ekki séð það, en sá það i dag,
það sagði hvert einasta sporið,
að Ragnheiður hefði þann höfðingjabrag,
að hún gæti kórónu borið.
í Voryrkjum og víðar í kvæðaflokknum,
syngur það vor, sem leysir náttúru og menn
úr klakaböndum vetrar. Það er vor í
þrengstu og víðustu merkingu.
Það ár var júnf yndisfagur,
og allur júní tómur dagur;
þá bjuggust þrá og þor í skart,
og þá var landið stórt og bjart.
Þá dró það snöggvast óhult anda,
sem ótti og nætur reyndu að granda.
MELKORKA
Það mæðir hverja myrkuröld
að missa bæði nótt og kvöld.
Og sólin breytti byggð og landi,
og brosti að því sem góður andi,
hvað fólkið gat að fornum sið
í fátækt sinni bjargast við.
í náttúrunni og mannheimum er yndi
vorsins. Vor og ást eru samantvinnuð í ásta-
Ijóðum Þorsteins og einkum á þetta við um
Eiðinn. Lyrik Þorsteins á þá vart sinn líka,
eins og margoft hefur verið vitnað til, eink-
um í sambandi við einstök erindi í Nótt.
Sefjandi hugblær þess kvæðis, fegurðin í
máli og stíl, vekur undursamlega helgitil-
finningu. Nóttin og ástin anda úr ljóðlínun-
um. Víst er að slíkur innileiki tilfinnino-
o
anna, sem leikur um það kvæði, flest erind-
in, ásér tæplega hliðstæðu í íslenzkum kveð-
skap. En það sent vekur líka aðdáun, bæði
um þetta kvæði og önnur kvæði í Eiðnum
um ástina, er nærfærnin í ástalýsingunum
og hin óskeikula smekkvísi. Nú á tímum
þykir okkur broslegt, að þetta kvæði skuli
hafa þótt ósiðlegt er það kom út 1913, en
þegar hugsað er til þess hlutverks, sem skáld-
ið ætlaði þessu verki sínu, og á þeirn tíma
virðist næstum yfirnáttúrlegt, live vel það
liefur ratað meðalhófið.
Sigurður Guðmundsson hefur bent á áhrif
frá Friðþjófssögu Tegnérs á þetta kvæði
Þorsteins.
Á tindinum er kvæði um Brynjólf biskup
og Skálholtsstól. Það er að nokkru undir
hrynhendum hætti, sem fellur frábærlega að
efninu um þessa háborg Kristins dóms á ís-
landi og kennimannlega dýrð Brynjólfs
Sveinssonar.
En nepjan, senr gustar frá ljúflingsskáld-
inu, þegar biskuplegur höfðinginn á í hlut,
má eins og víða er fram tekið í þessu erindi,
— rekja til þess, að Brynjólfur er persónu-
gervingur kirkjuvalds og siðaskoðana rétt-
trúnaðar, og það eru fjendur, sem kalla fram
andstæður ástaskáldsins fyrr en varir. Brag-
arhátturinn eykur áhrifamagn efnisins, það
5