Skutull - 22.01.1932, Blaðsíða 2

2
S K U T U L L
Bankarnir, ntgerðarinesn
og verkafólk.
Eins og öllum alrr.enningi er kunn-
ugt, þá er öli útgeíð að meira eða
niinna leyti rekin með lánsíébrnk-
auna. Eru þeim trygð veðíak'pum,
húsum og öðrum eignum, en aðJ-
lega lána þeir út á lisk veiddan og
þurkaðan, eða fiik ó/eiddin í sjón-
um.
Ni síðasta sumar hafa bankarnir
lánað út á hvert skippund 40—50
krónur og þuð mið ið við fullverk-
aðan fisk. En þes3ar 40 — 50 krónur
á sk ppund hift ekki nHðgt til að
gera út ski;>in og greiða sjómönn-
um h!ut í firkinum, og ver k unönn-
uin í landi vínnu þr, er þu fti til
að gera fiskinnjíð verslunarvöru fyr-
ir bmkana.
Kaup það, sem ógoldið er frá síð-
asta suinri til sjómunna og ve> ka-
manna skiftir tugum þúmnda, en
bunkinn heiiur fast í hve t skip-
pmd, sam fullveikið er, áo tilíits
til þess, hvo t sjómönnum og verku-
íólki er goldtnn hl.itur og verkunar-
Juun. h.ið skíija þó tllir, að tí) þess
að gera ftsk nn að verslunu: vö u,
þuf að greiða sjómönuu n, sem
ve.ða fi-skmn, siun hlut, og verka-
fólki í landi sitt kaup við verkuu-
ina.
Allir framkvæm iarstjórar, ogéin-
stakir útgeiða: menn eruoiðnir fik-
to'ar bmkinna, og verða að vera
nokkurskonar hreytlar bmkistjór-
anna; eriginn fiskur er- seidurnemi
gegnurn barikuna, og ekki er að sjá
annað, en bmkastjórarnir hiiði sín
umboðslaun með ánségju, þó ftskui-
inn seljist með tapi. Só.milelðis ei u
allar skuídir útgeiðarmanna fæiðjr
í bækur btnkanna með hinni mestu
nákvæmni af bankastjórunum o>
þjónum þeirra, og hefir aldrei heyisf,
að þtð hð taki ekki sín fuliu Uun,
þó fiskurinn seljist með tspi og biuk-
inn tipi á útgeiðinni. Þ.tð er verka-
Jýðurinn, sorn vinnur að fi amleiðslu
H kjatins og geiir tuim að versi-un-
aivöru, sernemná að tapa 70°/ð af
kaupi sínu, eins og btnkastjóii eínn
komst að orði nýiega, H mn sagði
að verk.lýðu’inn mætti þtkk t fyiir,
að fá 3o% st.ax, og svo von i að
fá eitthvaö seinna, ef afgaugur
y r ð i.
Hvað ætli þjónar bank tnna 3egðu
um þessa meðferð, ef dregið væri af
þeirra kaupi, þegar tap er á fiskin-
um eða á rekstri bankauna? Eg
hygg líka, að þá kæmi annað hijóð
i stiokkinn hja bankastjórunum. Ef
til vill fengju þ6Ír þá aðra skoðun
á kjörum ve kalýð-sins. Þtð er oft
svo hjá þ'öngsýnum mönnura og
þeim, setn lifa í alsnægtum, að þeir
sjá aldtei þö f binna, sembigteiga,
fyr en þoir eru setLir i spor öreig-
anna.
Það veiður að vera krafa veika-
iýðsins, að fá viunulaun sín tiygð
rneð greiðs’u í veað uæti þeirn.r vöru,
sem hann frumleiðir. og að vinnu-
launakrafm sé forgangskrafa, er
gangi fyiir ö'lurn öðrum skuidum.
Enginn megi seij t fisk eða annað
sem vinnulaun eru ógreidd v>ð, nema
full t.iygging sé f. rir því, að þau
veiði greidd. Þetta veiður hin vinn-
andi stétt að heirnta að fa lögleitt.
á næsta þingi. Að þvi skulum við
öil vinna 1
X.
Isfisksnia.
Hávai'ður Infirðingur seldi í Englan.di
fyrir 1470 p ind, AValdo'ph fyrir ca 1400
pnnd og Venator fyrir rú n 1300 Ari er
á leið til Englarida meö 79 simlestir fyrir
Samvinnufctagið.
Umferðarguln
hetir verið að stinga sér niður í boon-
nm að undanförnu. Hafa mörg böni og
unglingar veikst af henni, og iegst uún
a! 1 þungt á suma.
Rinnsékntirilóm iri.
Eins og menn mnna. var st.jórn Raf
iýsingafélagsiiis krerð í haust fyrir athug-
iii>arvei'ð hlutabréfakaup og ýmislegt
fleira.
0» f> i r Þorgrírrsaon lögfræðingur úr
Keykjavík hefir nú veiið hór að rann-
saka þ ;tfa mál, og hafa ýmsir heldri
bo-ga ar baejarius verið ti'kuir til yfír-
heyrslu. Engar áreiðanlegar fiegnir hafa
ennþá borist bluðinu af lóitaihöldum
pessum, en inábius inun verða gelið ít-
arlega siðar, þsgir niðurstöður rann-
sóknarinnar verða kunnar.
Mannslát:
Jón bóndi i Kálfavík 'ést að hoimUi
sínu í þ‘ssnra mán iði. Pór hann i haust
til lieykjavikur að leila sér lrokniuga og
var Tiýkomíun heim aftur. Banameiuið var
krabbamein.
Þrjár norskar skáldsögur
I.
í haust var í Skutli getið um
veiðlaunasamkeppni þá, sem þijú
stæistu bókaforlögin á No.ðu lönd-
nm efndu tii árið 1930 Var fiá því
skýit, hvaða rithöfuidir hiut.u þau
þrenn veiðlttui, sem veilt voru í
hverju hinna þriggja land t, en vsrð-
laununum fyrir þá liók, er best te’.d-
ist allra níu veiðlaunabókanna, var
ekki úthlutað fyr en í nóvember s.
I. og hefir ekki verið um þ tð getið
hér í hlaðinu, hver hliut þiu. Var
það Noiðmaðuiinn higurd Ch istian-
sen, en lunn h tfði einmitt hlotið
1. veiðlaun í Noregi. Heitir veið-
laun.bók htns „En leve: ds og en
död“. bkal eg geta þeiirar bókar
nokktu nánar, og einnig tveggja
annara eftir uorska höfund t. ö mur
þeiira er „Gjæstei" efr.it Peter Egge,
og fékk hann fyrir ham 3. verð-
laun í samkeppninni. Þ iðja bókin
er eftir hinn ágæt.a höfun I Olav
Duun, ogheitirhún „Midinenneske,"
Kom hún út áiið 1930. Eru allar
þessar bækur tíl tiér í safainu.
II'
Áður en eg geri gr9in fyrir hverri
þassara bóka fyrir sig, skal nokkuð
sigt frá því, Irvers vegna eg vel
þ sr. T^ær hinar f/rsttöidu eru verð-
launabækur, en eg vol þær ekki af
þeiin sökum, heldur fyiir hitt, að
þær hafa allar umhugsunar og at-
hyglisvert viðho f við gömlurn og
ló'grónirn siðfeiðis’ö'málum og
b jóta mjög í bága við það, sem al-
inent er álitið iét.t og sat.t. og mönn-
um si mandi. Hefir n jöí verið um
þær deilt í N >regi, og þó einkum
bók Pdter Egge, því að einsogsíð-
ar mun gerð g'ein fyrir, vi!l Egge
telja þrð dienglyndi og manndóm,
°em Yantiútðir msnn telja ytirleitt
drengskapub'ot, en bókstafstrúar-
menn ærna ástæðu til eilífrar vist-
ar við elda Helvítis. . . Og skiftar
munu verða skoðanir hér um
þessar b ekur — eða kjarna þeirra,
en fáir rnunu geta lesið þær hugs-
unarlaust. Hvað er sannle km? sagði
Pilatus sálugi — og svo spyrja menn
enn — og eru lítt simmála um
svörin. . . Þ.tð mun þó flestum ijóst,
að alt af er verið að skifta um eitt-