Skutull - 10.05.1932, Blaðsíða 1

sSKBTULLe
Útgefandi: Alþýðusamband Vestfirðingafjórðungs.
X. ár.
Rentur og rán.
—o—
Það þóttu hvarvetna ill tíðindi
til forna, ef það spurðist, að
stigamenn og ræningjar lægju á
vegum úti og veittust að sak-
lausum vegfarendum með ránskap
ög ofbeldi.
Nú er öldin önnur. Með öllum
þjóðvegum eiga lögverndaðir ræn-
ingjar hlýleg hreiður og hárei'star
riddaraborgir. Þaðan geta þeir
seilst i vasa hvers vegfarenda,
oftast án þess hann viti af, því
þessir piltar iðka meir aðferðir
vasaþjófsins en vikingsins. Árang-
urinn er lika ölikt glæsilegri nú
en áður. Þetta er áhættulaus at-
vinnuvegur og öllum öðrum arð-
vænlegri — og þeir, sem stunda
hann, eru settir við háborð þjóð-
félagsins með heiðri og sæmd.
Með aðstoð vaxtakeifisins i
þjónustu bankavaldsins er hægt að
lifa á annara vinnu einungis —
án þöss að dýfa nokkurntíma
hendi í kalt vatn — án þess að
xhreyfa hönd eða fót til fjáiöflunar
án þess að hugsa nokkra ærlega
hugsun æfilangt — án þess að
hafa verksvit eða starfsvilja.
Áu,ðvitað þykjast þeir, sem
þannig lifa, vera að hjálpa ör-’
eigunum með þvi að lána þeim
fé gegn vöxtum, og.yfirleitt tiúa
þeir, sem lán taka, þeirri lýgi, að
þeim hafi verið greiði ger Og
veittur lóttir i lífsbaráttunni, en
því er þó ekki þannig farið. —
Með slikum lánum eru viunandi
menn og konur um gervallan
heim beitt skipulögðum rónum.
Því það er ekki nóg með að þeir,
sem lánin taka, lendi eÍDÍr í k!öm
ræningjanna. Nei, þvi fer fjarri.
Þar sleppur engiun undan. A1
skuldlausir verkamenn og sjómenn
fá lika að borga rentur til ræn-
iugjanna af lánum, sem aðrir
taka. Þetta skýrist fyrir lesend-
anum með þvi að gera sór grein
ísafjöiður, 10. mai 1932.
fyrir, hvernig t. d. kaupmaðurion
fær peninga til að greiða vexti af
lánum. Engum dylst, að hann
fer enga aðra leið en þá, að
leggja þeim mun meir, sem ,rent-
unum nemur, á söiuvörur sínar,
og þaDni^ borga kaupenduinir
renturnar af lánum hans.
Ymsir kunna að lialda, að fó
það, sem greitt er i vexti hór á
landi, nema engum stórupphæðum,
en það er reginvilla: — ILikissjóð-
ur íslands skuldar nú ca. 40 milj.
kr. Vextir af þeirri upphæð nerna
með 6% hvorki meira ló minna
en 2 400 C00 kr. — tveim miljón-
um og fjögur hundruð þúsundum
króna. Þann skatt greíða Islend-
ingar aðallega með tollum á
nauðsyDjavörum i íikissjóðinn til
erlendra auðkýfinga, og leggst
þar ekki hvað minnstur þunginn
á fátæka alþýðu til sjávarog sveita.
Taki fátækur maður 6000 króna
lán, og sæti svokölluðum kosta
kjörum veðdeildarinnar eða Bún-
aðarbanka íslands, þí verður þó
sú rauuin á, að renturnar einar
verða mun hærii en höfuðstóllinD,
áður en lánið er talið greitt að fullu
Segjum, að ísatjarðarbær taki
600 000 króna lán til rafveit.unu-
ar, fái lánið með 6°/0 vöxtum og
eigi að greiða það á 40 árum með
16000 króna afborgunum. Er þá
heldur gert ráð fyrir betri láns-
og vaxtakjörum eu lrægt er að
búast við. En þrátt fyrir þa3,
verða Daktar renturnar 1 014 OOu
kr. — ein miljón og fjóitin þús-
und krónur. Það er að segja,
að rafveitan kæmi til að kosta
bæjaibúa 1 614 000 krónur, eða
nálega þrefalda upphæð hius
raunverulega kostnaðar. — Ea
hvar yrði svo afgjald- þetta til
okraranna tekið. Að öllum lík-
indum af notendum rafmagnsius.
Þá mundu e. t. v. eiohveijir
segja, að þar með legðist mestar
hluti vaxtaþungans á verðuga,
þar sem vaeru veizUnir bæjarins
og eigendur stöihýsanna. Jú, það
17. tbl.
Verklýðsmál.
-0-
íþróttir rerbnmanna.
Fyrir rúmum mánuði var stofn-
að hór í bænum glímufélag og
hefir það æft af kappi siðan.
Kennari hefir verið Marinó Nord-
quist, glimukóngur Yestfirðinga
Þáttakendur hafa verið um 20,
flest unglingspiltar úr verkamaDna-
stótt. Síðastliðinn sunnudag hafði
glimufélagið glimusýningn, sem
tók.-t piýðilega, þegar þess er
gætt, hve stuttur timi er siðan
farið var að æfa. SýDdu margir
piltaDna frábæra lipurð í glim-
unni, og var búa bæðí kénnaran-
um og þeim sjálfum til sóma.
Er það fagnaðarefni, að i-fi'zk-
ir verkamenn iðki íþróttir i fri-
stundum sinum. Enda gefur þessi
byrjun fyllstu vonir nra. að við
getum .eignast afbragðsmenn i
isl. glimu, er stundir líða.
virðist svo i fljötu bragði. En við
nánari athugun sést þó, að upp-
lýsing sölubúðanna verður ein-
ungis greidd af arði framleiðslu-
starfanna í bænum, sem borgast
þangað inn sem greiðsla fyrir
keyptar vörur. En á þær h<-fir
þegar verið lagt til lúkningar
búðarleigu, sölukost.naði og Ijösa-
reikningi m. m., auk ÍDnkaups-
verðsins. Framleiðendur bæjarins
— £>: verkamenn og sjóruenn —
fengju því að borga rnestan hluta
vaxtalú'gunnar — ekki aðeins
fyrir sjá'fa sig, heldur líka fyrir
aðra, gegn um krókaleiðir kapital-
ismans. •
Þessi' örfáu dæni um ráasað-
ferðir ríkjandi þjóð-kipulags, sem
öllu eru nú að steypa í skulda-
dýki og skerandi neyð, ættu að
geta vakið vilja e’nhvers til að
steypa rænglætinu af stóli. Ea það
vérður að eius gert með því, að
undirbúa jarðveginn uudir yfirráð
jafnaðarstefuunnar i beiminum.