Skutull - 25.02.1949, Blaðsíða 2

2
S K U T U L L
Kvennadeildin 15 ára.
ar menn bera það blákalt fram
að þeir sem skuldi, verðskuldi
helzt að fá lán? Þessi speki er
framreidd í Vesturlandi í um-
ræddri grein, þar sem þvi er
haldið fram að Tryggingar-
stofnun ríkisins beri að lána
bænum 1,2—1,5 miljónir kr.,
sérstaklega vegna þess að liann
skuldi almannatryggingunum
aðeins „einar 370 þúsundir
króna.” Samkvæmt þessari
gullvægu reglu fyrverandi bæj-
arstjóra ætti skuldasúpan, sem
hann arfleiddi eftirmann sinn
að, heldur betur að létta hon-
um störfin. Sá ætti ekki að
lenda í vandræðum með láns-
féð !
Er þetta ekki að snúa þvi al-
veg við, sem venjulega er talið
heilbrigt í viðskiptum? Er ekki
öll þessi Vesturlandsgrein, og
fleiri á undan henni, með slíku
marki brennd, að þar er það,
sem venjulegu fólki finnst
ankanalegt og fjarstæðukennt,
haft í hávegum ? Þar er t.d.
skrifað samkvæmt kenningu,
sem virðist vera á þessa
leið: Þurfirðu á hjálp náung-
ans að halda eða biðj a hann að-
stoðar, þá er um að gera að
skamma hann og svívirða nógu
rækilega, til þess að hann rétti
þér hjálparhönd. Eru ekki þeir
menn, sem í fyllstu alvöru
breyta samkvæmt slíkum kenn
ingum, orðnir svo innlifaðir í
það ranghverfa í tilverunni, að
þeim finnist það snúa rétt ?
Slíkir vesalingar eru brjóst-
umkennanlegir, þótt þeir kunni
að lifa sælir í sínum annarlega
hugarheimi.
------0-------
Kvennadeild Slysavarnafélags
Islands á Isafirði var stofnuð 25.
febrúar árið 1934 og á 15 ára af-
inæli í dag. Þetta afmælisbarn er
afsprengi karladeildarinnar, eins
og Eva var forðum afsprengi Ad-
ams, því í upphafi var hér ein
„lsafjarðarsveit“ í Slysavarnafélagi
Islands, sem stofnuð var 4. janúar
árið 1929 fyrir forgöngu Vilmund-
ar Jónssonar, núverandi landlækn-
is, o.fl.. Þessi faðir kvennadeildar-
innar hefði því getað minnst 20
ára afmælis síns 4. janúar s.l.
Meðal stofnenda „Isafjarðarsveit-
arinnar" var aðeins ein kona, Ing-
veldur Benónýsdóttir, sem nú dvel-
ur á Siglufirði hjá dóttuur sinni, og
átti liún lengi sæti í stjórn sveitar-
innar. Árið 1934 hafði konuríkið
færst allmjög í aukana, og á aðal-
fundi, hinn 13. janúar það ár, var
samþykkt tillaga um að skipta
sveitinni í tvær karladeildir og eina
kvennadeild. 1 nefnd þeirri, er fal-
ið var að stofna kvennadeildina,
áttu sæti: Bergþóra Árnadóttir,
Svanfríður Albertsdóttir og Sigríð-
ur Guðmundsd. frá Lundum. Deildin
var svo stofnuð, eins og fyrr segir,
hinn 25. febrúar og er ekki að orð-
lengja það, að þarna fæddist hið
efnilegasta barn.
Fyrsti formaður deildarinnar var
ungfrú Brynhildur Jóhannesdóttir,
og gegndi hún því starfi af mikl-
um skörungsskap í 5 ár. Síðan hafa
frúrnar, Lára Edvarðardóttir, Sig-
ríðuur Jónsdóttir og Ásta Finns-
dóttir haft formennskuna á hendi.
Deildin hefur aðallega lagt kapp
á að safna fé til slysavarna og jafn-
framt hefur verið haldið uppi fjör-
ugu félagslífi.
Til fjársöfnunar hefur deildin
helgað sér 1. einmánaðardag, og þá
eru seld merki Slysavarnafélagsins
og skemmtanir haldnar til ágóða
fyrir starfsemina. Oft liafa deild-
inni borist góðar gjafir og áheit,
en stærsta gjöfin var, þegar frú
María Júlía Gísladóttir og Guð-
mundur Brynjólfur Guðmundsson,
kaupmaður, gáfu félaginu mest all-
ar eigur sínar, og má segja, að
rneð þeirri gjöf hafi verið lagður
hornsteinninn í Björgunarskútu-
sjóð Vestfjarða, enda er það áhuga-
mál kvennadeildaririnar, og annara
deilda Slysavarnafélags Islands á
Vestfjörðum, að björgunarskútunni,
sem nú er í smíðum, verði gefið
nafnið María Júlía. Alls hefur deild
in safnað til slysavarnamála 140
þúsund krónum, og hefur hún þeg-
ar greitt til björgunarskútunnar kr.
50 þúsund. Auk þessa hefur veriö
lagt fram fé til björgunarskýlis í
Fjallaskaga og til Slysavarnafélags
Islands til starfsemi þess almennt.
Núverandi stjórn félagsin's skipa:
Ásta Finnsdóttir, formaður, Guðrún
Bjarnadóttir, varaformaðuur, Þuríð
ur Vigfúsdóltir, ritari, Rannveig
Guðmundsdóttir, gjaldkeri og með-
stjórnendur eru Sigríður Jónsdóttir
og Lára Edvarðardóttir. Gjaldker-
inn, Rannveig Guðmundsdóttir fief-
ur gegnt því starfi frá stofnun
deildarinnar af miklum áhuga og
dugnaði.
Vegna samkomubannsins hefur
deihlin orðið að fresta aðalfundi
sínum, og af sömu ástæðum verður *
ekki liægt að minnast afmælisins,
eins og fyrirhugaö var.
Skutull vill að lokum árna kvenna-
deild Slysavarnafélags Islands á
Isafirði lieilla í tilefni afmælisins
og þakka henni mikið og gott starf
á fyrstu 15 árunum. Það starf verð-
ur aldrei of metið, og mun eiga eftir
að lýsa sé» enn betur, eftir því sem
kunnátta í sundi forðar frá fleiri
slysum, björgunarskútan bjargar
fleiri skipum og mannslífum, og
skipsbrotsinannaskýlin veita fleiri
sjóliröktum mönnum líknarskjól.
Frá iitlÖEidnni»
um við þá fyrst athuga,
hvenær ráðuneytinu ber að
veita slíka hjálp.
1 lögum um eftirlit með
með sveitarfélögum segir svo:
„9. gr. Sveitarfélag, sem er í
svo mikilli fjárþröng, að það
telur sér ekki fært að standa
í skilum, getur snúið sér til fé-
lagsmálaráðuneytisins um að-
stoð, ef ætla má, að ekki rætist
úr í náinni framtíð, og skal þá
veita því aðstoð samkv. fyrir-
mælum laga þessara.“
Þegar bæjarfélag segir sig á
sveitina, eða sama sem, segja
lögin, að þannig skuli að farið:
„10 gr. Beiðni um aðstoð
skal hafa verið rædd við tvær
umræður í sveitarstjóm. Skal
hún lögð fram í ályktunar-
formi, og telst hún samþykkt,
ef hún hlýtur meirihluta
greiddra atkvæða á tveim lög-
lega boðuðum fundum. Ef um
hreppsfélag er að ræða, skal
álitsgerð sýslunefndar eða
sýslumanns fylgja ályktuninni.
— Að samþykkt þeirri lokinni
skal símleiðis eða bréflega til-
kynna ráðuneytinu efni álykt-
unarinnar svo greinilega sem
verða má.“
Að fenginni hjálparbeiðni á
þennan hátt, framkvæmir fé-
lagsmálaráðuneytið aðstoðina
samkvæmt eftirfarandi ákvæð-
um:
„11. gr. Nú hefur ráðherra
borizt beiðni samkvæmt 10. gr.,
og skal þá eftirlitsmanni sveit-
arstjórnarmálefna falið að
rannsaka fjárreiður og hag
sveitarfélagsins og gefa ráðu-
neytnu skýrslu um málið.“
„12. gr. Eftirlitsmaður sveit-
astjórnamálefna skal kynna
sér nákvæmlega allan hag
sveitarfélagsins og athuga í
sambandi við sveitarstj óm,
hvort f j árhagsörðugleikum
verði létt af með að draga úr
gjöldum eða auka tekjur eða
hvorttveggja. Telji eftirlits-
maður það fært án þess að van-
ræktar séu skyldur sveitarfé-
lagsins eða íbúum þess íþyngt
um of, skal hann bera málið
undir sveitarstj órn og síðan
senda ráðherra tillögur sínar.
Ráðherra sker þá úr, hvort
fylgja skuli tillögum eftirlits-
manns að nokkru eða, öllu
leyti, eða hvort sveitarfélaginu
skuli látin í té frekari aðstoð
eftir lögum þessum.“
Það ber vott um meir en litla
taugaveiklun, að lögfræðingar
íhaldskomma skuli hafa gleymt
þessum atriðum úr fræðum sín
um, þegar þeir loksins ákváðu
að játa opinberlega, nvílíkt
fjármálaöngþveiti þeir hafa
leitt yfir Isaf j arðarbæ.
Hverju lýsir það svo öðru
en sjúklegu hugarástandi, þeg-
Geta samkonmbönn
verið pólitísk?
Svo sem kunnugt er, liefur verið
samkomubann og skólabann frá því
snemma í jariúar, vegna mænuveiki
faraldurs. Það hefur því vakið
furðu margra, að Vesturland skýr-
ir frá því í s.l. viku, að fulltrúaráð
Sjálfstæðisflokksins hafi haldið
fund, þrátt fyrir bannið, því að
vitað er að héraðslæknirinn, Bahl-
ur Johnsen og Kjartan J. Jóhanns-
son, sem var settur héraðslæknir,
þegar bannið hófst, eiga báðir sæti
í fulltrúaráðinu. Ráð þetta mun
vera skipað 20—30 manns, og er
útgáfustjóra þessa blaðs kunnugt
um að settur héraðslæknir neitaði
fyrir skömmu að gefa samþykki
sitt til að kalla saman álíka stóran
hóp, en þar var það ekki Sjálfstæð-
isflokkurinn, serh í hlut átti.
Búast má við að afleiðing þeirr-
ar linkindar, sem læknarnir hafa
sýnt flokksbræðrum sínum í þessu
efni, verði sú, að fleiri komi á eftir
og óski eftir fundarhöldum, og get-
ur það orðið til þess að draga úr
gagnsemi samkomubannsins.
-------0------
Síðustu vikurnar hefur verið stór
tíðindasamt í heiminum: Kommún-
istar í Kína hafa unnið stórsigra í
borgarastyrjöldinni þar, svo að úr-
slitum valda. Þótt eigi sé enn Ijóst,
livort upp af þeim sigrum rísa tvö
lcínversk ríki: Suður- og Norður-
Kína, livort með sinni stjórn og sín
um stjórnarháttum, eða um ein-
hvers konar millileið og eitt riki
verður að ræða, þá er það þegar
séð, að stjarna Chiang Kai Shek
er runnin til viðar. ÞeRa munu
engir sannir lýðræðisvinir liarma,
því að lengi liefur það verið vitað,
að stjórn hans hefur verið mjög
spillt afturhaldsstjórn.
Engum getum skal að því leitt,
hver hlutur Kína verður á næst-
unni í þeim reginátökum, sem nú
fara leynt og Ijóst fram um heims-
yfirráðin, en ekki er ólíklegt, að
það hafi nokkuð nóg með sjálft sig
fyrsta kastið, hvort sem þar verður
barizt áfram eða friður kemst á,
og heldur er ekki verulega líklegt,
að svo stór og gömul þjóð sem Kín-
verjar eru gerist undirlægjur ann-
ars stórveldis nema að mjög tak-
mörkuðu leyti.
Þá hefur það vakið talsverða at-
hygli, að Stalin hefur í blaðamanna
viðtali „boðið“ Truman forseta til
fundar við sig, þ.e.a.s., ef fundar-
staðurinn verði austan „járntjalds-
ins“ svokallaða. Truman hafði áð-
ur marg hoðið Stalin til viðræðna
við sig vestur uin liaf.
Hvorugur vill þiggja boð hins
gegn þessum skilyrðum, og mundi
einhvern tíma liafa verið kölluð
„barnaleg 'stífni."
Hitt er svo rétt, sem Bandaríkin
hafa bent á í sambandi við boð
Slalins, að Truman og Stalin hafa
enga heimild til að leysa alþjóða-
vandamál á tveggja manna fundi,
en hafa þeir nokkuð fremur lieim-
ild til þess vestur í Bandaríkjunum
en austur í Rússlandi ? Það mun
mörgum ganga erfiðlega að skilja.
Hinar stórfelldu og skipulags-
bundnu hreinsanir, sem nú fara
fram í öllum leppríkjum Sovét-
Rússlands vekja talsverða athygli.
1 Tekkóslóvakíu er hreinsað til í
æskulýðsfélögunum, í Búlgaríu í
Föðurlandsfylkingunni og í Pól-
landi innan sjálfs kommúnista-
flokksins. öllum þeim, sem „hreins-
aðir eru úr,“ er gefið liið sama að
sök: Of mikil sjálfstæðishneigð
gagnvart Kominform. 1 þessum
löndum mun ekki eiga að fara eins
og í Júgóslavíu.
1 Ungverjalandi er „hreinsað“ til