Skutull - 01.04.1949, Blaðsíða 2

2
S K U T U L L
Hannibal Valdimarsson:
Raforkumál Vestfjarða.
Gnægð vatnsorku bíður virkjunar
á Vestfjörðum.
>»
Við verðum að framkvæma Vest-
f jarðavirkjunina í áföngum. Á þann
veg er hún vel framkvæmanleg.
Að öðrum kosfi geta liðið áraiug-
ir, án þess nokkuð gerist.
Innanbæjarveiturnar byggja og reka sveitafélögin
sjálf. Orkuver og háspennukerfi með aðalspennistöðvum
verði ríkisrafveita.
Undirbúningur að byggingu háspennukerfisins þyrfti
að hefjast strax á sumri komanda.
ÖBEIZLUÐ fellur feikna orka Dynj-
andisfossa, Mjólkár, Þverár og
margar annarra vestfirzkra fall-
valna til sjávar ár eftir ár og ára-
tug eftir áratug.
Þetta má ekki svo til ganga mik-
ið lengur. Við vitum það, Vestfirð-
ingar, og höfum nú vitað það um
áratugi, að orka vestfirzkra fall-
vatna er okkur eins mikils virði
og auSug gullnáma, sem fundizt
hefði í vestfirzkum fjöllum.
Ef slík náma hefði fundizt um
líkt leyti og Vestfirðingum skildist,
að í Dynjanda œttu þeir margra
þúsund hestafla orku, er þeir gætu
látið þjóna sér allar stundir, þá
hefðum við sætt miklu og maklegu
ámæli, ef við hefðum látið hana
ónotaða.
Þetta skilja allir. En hitt er jafn
ámælisvert, að láta gull vatnsork-
unnar fljóta til hafs, án þess að
hafast að.
Þess vegna tökum við þetta stór-
mál nú til alvarlegrar urnræðu, ger-
um okkur grein fyrir þeim undir-
búningi, sem það hefur þegar feng-
ið, og erum fastlega staðráðnir í að
draga af okkur slenið og hefjast
handa.
Arnarf j arðarvirkj un.
Dynjandisá i Arnarfirði er bezt
athuguð þeirra fallvatna, sem til
greina koma, þegar ráðizt verður
í vatnsaflsvirkjun fyrir Vestfirði
sameiginlega.
Samkvæmt greinargerð Höjgárd
& Schultz frá 28. des. 1945 er gert
ráð fyrir, að virkjunartilhögun þar
verði í aðalatriðum sem hér segir:
„Þar, sem Dynjandisá rennur úr
Litla Eyjavatni, verði byggð þriggja
til fjögra metra há stífla. Við það
á að fást uppistaða með um það
bil 800 000 teningsmetrum vatns.
Er það ekki meira en svo, að þarna
verður aðeins um dægurmiðlun að
ræða. — Vatnsyfirborð verður i
356 metra hæð frá stöðvarhúsi.
Gert er ráð fyrir, að inntakið sé
byggt um 50 metra innan við stíflu,
til þess að losna við erfiðleika
vegna ísa. Verður svo vatnið leitt
í 270 metra löngum jarðgöngum
að lokuhúsi, en þaðan í einfaldri
trépípu um 2000 metra leið að
þrýstivatnsgeymi. Frá þrýstivatns-
geyminum er svo ætlunin að leiða
vatnið í tveimur stálpípum að orku
veri um 1575 metra vegalengd. —
Fallhæð verður 355 metrar.
Talið er, að minnsta nýtilegt
rennsli Dynjandisár, síðan mæling-
ar hófust þar, hafi reynzt 1,4 rúm-
metrar á sekúndu. — Ekki er það
þó talið öruggt, að þetta sé raun-
verulegt minnsta rennsli. Til þess
ná mælingarnar yfir of stuttan
tíma, og einnig vantar tilfinnan-
lega vetrarmælingar frá febrúar og
marZ mánuðum. En þá eru vest-
firzk fjallavötn jafnan einna vatns*
minnst.
Miðað við þetta er gert ráð fyrir
ca 7000 hestafla virkjun í Dynjand-
isá. Þó er talið, að virkja megi
þarna miklu meira afl, ef orkuverið
starfaði með öðrum orkuverum,
sem gætu hjálpað til, þegar vatns-
rennslið er minnst.
Gert er ráð fyrir tveimur véla-
samstæðum, er hvor um sig væri
3500 hestöfl.
Háspennukerfið.
Einn meginþáttur slíkrar heild-
arvirkjunar fyrir Vestfirði er há-
spennukerfið um veitusvæðið. Hef-
ir Rafmagnseftirlit ríkisins gert
uppdrátt af því 'í aðalatriðum og
byggir þær aðallega á athugunum
Höskuldar Baldvinssonar, sem ferð
aðist á þess vegum um Vestfirði
sumarið 1944.
Eins og sjá má á með fylgjandi
uppdrætti, gerir Rafmagnseftirlit-
ið ráð fyrir, að háspennulína liggi
frá orkuverinu við Dynjanda, út
með Borgarfirði — nyrðri álmu
Arnarfjarðar — að sunnanverðu,
út á móts við Rafseyri. Þar grein-
ist línan til suðurs og norðurs.
Suðurálmunni er ætlað að liggja
um Langanes, þvert yfir Suðurfirði
(í sæstreng) að Bíldudal. Frá Bíldu
dal yfir Tunguheiði að Sveinseyri.
Frá Sveinse.yri yfir Tálknafjörð (í
sæstreng) um Lambeyrarháls til
Patreksfjarðar.
Norðarlínunni er ætlað að liggja
yfir Borgarfjörð (i sæstreng) að
Rafnseyri. Frá Rafnseyri eftir
Rafnseyrardal og Brekkudal að
Þingeyri. Frá Þingeyri yfir Dýra-
fjörð (í sæstréng) eftir Gemlufalls-
dal, Bjarnardal, Breiðadal og Dag-
verðardal til Isafjarðar. — 1 ön-
undarfirði greinist línan og liggur
til Flateyrar út með önundarfirði
að norðanverðu. 1 botni Breiðadals
greinist línan einnig og liggur yfir
Botnsheiði, Gilsbrekkuheiði og eft-
ir Syðridal til Bolungarvíkur. Við
botn Súgandafjarðar greinist sú
lína, og liggur önnur greinin út
með Súgandafirði að sunnanverðu
til Suðureyrar.
Samtals eru línur þessar 127
kílómetrar á lengd. Þar af 10 kíló-
metrar sæstrengur.
Háspennulínuna til Bolungarvík-
ur væri einnig hægt að hugsa sér
frá Hnífsdal yfir Heiðarskarð (eða
um Óshlíð), og hvað Suðureyri
snertir geti e.t.v. orðið ódýrara að
leggja línuna frá Flateyri yfir Klofn
ingsheiði og þaðan um Staðardal.
Gerð háspennulínunnar er hugs-
uð sú, að línurnar verði byggðar
á tvöföldum tréstólpum (H- stólp-
um), notaðir verði hengi einangr-
arar og víragildleiki 50 kvaðrat
millimetrar (nema næst Dynjanda
70 m/m2) og grunnvír enginn.
Sumstaðar uppi á heiðum og í
fjallahlíðum er þó gert ráð fyrir
stálmöstrum likt og í línunni milli
Skeiðsfossvirkjunar og Siglufjarðar.
Það hafa athuganir m.a. leitt í
ljós, að 30000 volt er sú lægsta
spenna, sem hægt sé að komast af
með a.m.k. á norðurlínunni. Eru
það einkum sæstrengirnir, sem
valda erfiðleikum um notkun hærri
spennu, þó að það væri að ýmsu
leyti æskilegt.
Aðalspennustöðvarnar.
Samkvæmt áætlunum sérfræðing-
anna er gert ráð fyrir, að reistar
verði aðalspennistöðvar á þessuin
stöðum: Á Vatneyri, á Sveinseyri
í Tálknafirði. á Bíldudal, á Rafns-
eyri, á Þingeyri, á Flateyri, á Suð-
ureyri, í Bolungarvík og á Isafirði,
og yrði hún sennilega staðsett við
rafstöðina í Engidal. — Að sjálf-
sögðu yrði svo að gera ráð fyrir, að
fallizt yrði á að leiða raforku einn-
ig til Súðavíkur og yrði þá tíundu
aðalspennistöðinni ákveðinn þar
staður.
Talið er sjálfsagt, að rekstri Vest-
fjarðavirkjunar verði liagað þann-
ig, að orkuver, háspennulínur og
aðalspennistöðvar verði sjálfstætt
fyrirtæki með sérstöku reiknings-
lialdi. Yrði það annaðhvort sam-
eignafyrirtæki allra bæjar- og sveit-
arfélaganna á veitusvæðinu, eða
ríkisrafveita. Hinsvegar yrðu inn-
anbæjarveiturnar reknar, sem hér-
aðsfyrirtæki, er keyptu raforkuna
hvert um sig frá næstu aðalspenni-
stöð fyrir ákv. verð á kílówattár.
Orkunotkunin, sem búast mætti
við á veitusvæðinu fyrst um sinn,
færi naumast fram úr 500 kílówatt-
stundum á ári á mann til ljósa,
heimilisþarfa, almenns iðnaðar og
ýmiskonar vélanotkunar — eða
um 3,3 miljónir kílówattstunda á
ári.
Auk þess vipðist reynslan benda
til þess, að fiskiðnaðarstöðvar á
veitusvæðinu mundu þurfa svipaða
orku, eða rúmar 3 miljónir kíló-
wattstunda á ári. Þannig yrði þá
heildarnotkunin eitthvað um 6—
6,5 iniljónir kw. st. á ári, og er það
hvergi nærri full nýting þeirrar
orku, sem Dynjandisvirkjun gæti
framleitt.
Eitt af því, sem verulegu máli
skiptir því fyrir fjárhagsafkomu
fyrirtækisins er það, að markvist
sé unnið að því að vinna upp orku-
notkunina. — Spor í þá átt er að
vísu endurbygging héraðsveitnanna
en .þó er ekki líklegt að fólk taki
raforkuna að marki i þjónustu
sína, fyr en hreyfing væri komin
á lieildarlausn vatnsaflsvirkjunar
fyrir Vesfirði.
Kostnaðarhliðin.
Kostnaðaráætlun sú, sem Raf-
magnseftirlit ríkisins lét gera vet-
Framhald á 3. síðu.

VitfpQOOQ
froúr*&/.t r/Á/stPt
7#0.