Skutull - 02.09.1949, Blaðsíða 1

XXVII. árg.
Isafjörður, 2. september 1949.
24. tölublað.
Gjalddagi SKUTULS
er 1. júM.
Árgangurinn kostar
kr. 20.00.
Hrakfallabálkur ísfirzka íhaldsins.
Þegar íhaldið á ísafirði hefur reitt hæst til höggs í kosn-
ingadansi sínum, hafa hrakfarirnar æfinlega orðið þeim
mun háðulegri. I eftirfarandi yfirliti yfir úrslit alþingis-
kosninga á Isafirði, geta lesendur séð, hversu sá hrak-
fallabálkur er orðinn langur og jafnframt átakanlegur
fyrir þessar marghrelldu sálir.
Þeir, sem búsettir hafa verið hér
á Isafirði seinustu 20 árin eða vel
það, eiga ekki erfitt með að rifja
upp fyrir sér, hveruig sungið hef-
ir i tálknum íhaldsins í hvert skipti,
sem kosningar nálguðust.
Alltaf hefir íhaldið þótzt visst um
sigur síns frambjóðanda. Alltaf
hefir það viljað telja fólki trú um,
að Alþýðuflokkurinn væri orðinn
fylgislaus með öllu, en alltaf hafa
leikslokin saint orðið þau, að því
æðilegar sem íhadið hefir öskrað
um sigurvissu sína, því hræðilegri
hefir útreið þess orðið.
Er ekki úr vegi að láta nú tölurn-
ar tala, til að sanna þessa staðhæf-
ingu:
Kosningarnar 1927.
Sumarið 1927 fékk ísfirzká íhald-
ið hinn vinsæla og virðulega pró-
fast ísfirðinga, séra Sigurgeir Sig-
urðsson, núverandi biskup yfir Is-
landi, til framboðs fyrir sig. —
Sigurður Kristjánsson gekk ber-
serksgang í Vesturlandinu, og öllu
íhaldsdótinu hélt við spreng af sig-
urvissu. En endalokin urðu þau, að
frambjóðandi Alþýðuflokksins, Har
aldur Guðinundsson, hlaut glæstan
sigur, fékk 510 atkvæði, en íhaldið
ekki nema 360 og varð að aflýsa
sigurveizlum sínum.
Kosningarnar 1931.
Næst var gengið til kosninga 1931.
— Einnig.þá var sungið hátt um
sigur íhaldsins. Harðasti baráttu-
maður íhaldsins liér og einn hvass-
asti penni þeirrar lífsskoðunar í
landinu, Sigurður Kristjánsson, var
í kjöri. — Og nú skyldi Isafjörður
falla. En það fór á annan veg. Það
var Sigurður Kristjánsson, sem féll,
og frambjóðandi Alþýðuflokksins,
Vilmundur Jónsson, var kosinn
með sterkum meirihluta. Hann
hlaut 526 atkvæði, en íhaldið 339.
Kosningarnar 1933.
Við næstu kosningar, 1933, bauð
Finnur Jónsson sig fram fyrir Al-
þýðuflokkinn liér í bæ í fyrsta
sinn. Þá stillti íhaldið upp vinsæl-
um borgara, fyrverandi kaupmanni
og útgerðarmanni, Jóhanni Þor-
steinssyni. Sigursöngurinn liófst að
nýju, og mottóið var það sama og
nú: „Finnur skal falla“.
En Finnur féll ekki. Hann var
kjörinn þingmaður Isfirðinga og
hefir með sæmd skipað það sæti
ávallt síðan. Meirihluti Finns varð
eitt hundrað og ellefu atkvæði.
Hlaut hann 493 góð og gild atkvæði,
en frambjóðandi íhaldsins 382.
Kosningarnar 1934.
Árið eftir var enn gengið til
kosninga. Og nú ætlaði íhaldið að
vanda sig, enda hvein sigursöngur-
inn eins og ofsastormur milli ís-
firzkra fjalla. Nýdubbaður bæjar-
fógeti, ungur, myndarlegur, gáfað-
ur og í gylltu úníformi var sendur
fram á vígvöllinn. Torfi Hjartarson
var maðurinn, sem leggja skyldi
Finn að velli. Honum var líkt við
Jón Sigurðsson forseta, en Finni
valin hin háðulegustu heiti. —
Hannes Halldórsson söng fyrir og
öll íhaldshersingin tók undir:
„Finnur skal falla“.
En þá brá svo við, að Finnur
fékk 701 atkvæði — bætti við sig
á þriðja liundrað atkvæðum á einu
ári, en bæjarfógetinn sligaðist und-
an krosstré íhaldsstefnunnar og
hlaut 534 atkvæði.
Kosningarnar 1937.
Svo liðu þrjú ár. Og næstu kosn-
ingar fóru fram í júní 1937.
Eftir fall bæjarfógetans gekk erf-
iðlega að ljúga kjark í liðið, en nú
skyldi samt hypja upp um sig nýj-
um kosningabrókum og taka Isa-
fjörð. Ot af örkinni var sendur til
framboðs fyrir Sjálfstæðisflokkinn
á Isafirði sjálfur borgarstjórinn í
Reykjavík, Bjarni Benediktsson
annar aðalforingi flokksins. Hon-
um hafði verið talin trú um, að
kæmi hann, væri Finnur Jónsson
dauðans matur.
Það vantaði heldur ekki, að nú
skyldi fast á eftir fylgt. Sjálfur
Ólafur Thors, kom til Isafjarðar og
boðaði til stjórnmálafundar. Hann
ætlaði að eiga einhvern hluta af
sigrinum, svo að Bjarni Ben yrði
ekki allt of hæltulegur eftirá. Lúðr-
ar voru þeyttir og bumbur voru
barðar, og í dálkum Vesturlandsins
og á öllum fínum íhaldsheimilum
í bænum var Finnur kolfallinn
löngu fyrir kjördag. En að kjördegi
liðnum varð kunnugt, að Finnur
Jónsson liafði verið endurkjörinn
þingmaður Isfii-ðinga með 754 at-
kvæðum, og Bjarni Benediktsson,
prófessor, var fallinn. Hafði eftir
allt náð 576 atlcvæðum.
Svona fór um sjóferð þá. —
Bjarni Benediktsson tók þann kost
að bjóða sig ekki fram á ísafirði
oftar, og hingað hefir hann ekki
komið síðan.
Kosningarnar 1942.
Við kosningarnar sumarið 1942
tefldi Sjálfstæðisflokkurinn fram
Birni Björnssyni, hagfræðing, úr
Reykjavík. Enn var geispað uin
væntanlegan sigur Sjálfstæðisflokks
ins og fall Finns Jónssonar. En
bölvaðar staðreyndirnar urðu enn
sein fyrr í fullri mótsögn við upp-
hrópanirnar og spádómana. At-
kvæðatala íhaldsins lækkaði um
143 atkvæði, og Finnur var kosinn
með sterkari meirihluta en nokkru
sinni fyrr.
1 haustkosningunum kom Björn
hagfræðingur aftur og féll aftur.
Finnur Jónsson sigraði enn með
nálega 200 atkvæða meirihluta yfir
hið sigurargandi íhaldslið.
Kosningarnar 1946.
Þá er nú aðeins eftir að rifja upp
úrslit seinustu alþingiskosninga —
kosninganna vorið 1946.
Þá stóð mikið til. „Finnur skal
falla!“ glumdi enn um götur og
stræti Isafjarðar. — Kjartan slcal
á þing!
Nú skyldi reyna læknisvinsældir
sem meðgjöf með illum íhaldsmál-
stað. Einnig átti það að herða bar-
áttuna að Iíjartan læknir Jóhanns-
son bar ákafan óvildarhug til Finns
Jónssonar fyrir það að hafa ekki
sem heilbrigðismálaráðherra veitt
honum læknisembættið við Sjúkra-
hús Isafjarðar. En til þess að geta
fengið það, skorti Kjartan réttindi
seni sérfræðingur í skurðlækning-
uin.
Barátta íhaldsins í þetta sinn
varð með meiri skrumauglýsinga-
,sniði, en áður hafði sézt hér á
landi. Öskrin og ópin um fall Finns
og útþurkun Alþýðuflokksins livinu
fjöllum hærra. Málefni komust ekki
að. Smærri og stærri skrautmyndir
af Kjartani lækni voru límdar á
stokka og staura, á stórhýsi og smá-
hýsi um allan bæ og bornar inn á
hvert heimili. — Kjartan í mynd-
um! hrópuðu krakkarnir. Kjartan
skal á þing! hrópaði Sigurður frá
Vigur og kórfélagar hans.
Þvílík sigurvissa og sigursæla
hafði ekki gagntekið íhaldið á Isa-
firði síðan blessaður prófasturinn
var í kjöri 1927.
Eiginlega var óþarft að kjósa.
Finnur var áreiðanlega löngu fall-
inn strax í byrjun bardagans!!
f-------------—---------------j
Fallkandidatar íhalds-
ins á ísafirði á árun-
um 1927—1949.
Sigurgeir Sigurðsson,
biskup.
Sigurður Kristjánsson,
ritstjóri.
Jóhann Þorsteinsson,
kaupmaður.
Torfi Hjartarson,
tollstjóri.
Bjarni Benediktsson,
prófessor.
Björn BjörnSson,
hagfræðingur.
Kjartan J. Jóhannsson,
læknir.
HVER NÆST?
Enginn þessara manna
var boðinn fram oftar
en einu sinni, nema
Björn Björnsson, enda
var þá naumur tími til
að skipta um, þar sem
skammt var milli kosn-
inga — vorið og haustið
19*2.
ly ^ ^ ^ ____________________>
En svo leið kjördagur að kveldi,
og fyrir miðnætti var kunnugt, að
Finnur Jónsson hafði enn verið
kjörinn þingmaður Isfirðinga og
nú með 713 atkvæðum. — Kjartan
hafði fallið á íhaldsmálstaðnum og
myndunum og skilaði að landi 12
atkvæðum færra en íhaldið hafði
fengið 9 árum áður, í kosningunum
1937. — Sá var nú allur siguripn!!
Og nú eru kosningar framundan.
■— Sigurvissan hefir heltekið íhald-
ið eins og áður undir sömu kring-
umstæðum. Að vísu er íhaldið ekki
ennþá búið að ákveða, hver skuli
verða sá lukkulegi sigurvegari
íhaldsliðsins í þetta sinn. Það get-
ur því ekki ennþá kyrjað, hver 'skal
á þing. En slagorðið slitna og
gamla: „Finnur skal falla“ hefir nú
þegar verið höfuðskraut Vestur-
landsins um hálfsmánaðartíma og
verður það sjálfsagt næstu vikur
fram undir kjördaginn.
En finnst mönnum nú, þegar litið
er á kosningasögu íhaldsins hér í
bæ síðan 1927, að ástæða sé til að
hrökkva í kuðung, þó að íhaldið
telji sér sigurinn vísan fyrir þessar
kosningar og liefji sigursönginn,
sem alltaf hefir leitt til falls á hverj
um kjördegi í fast að fjórðungi ald-
ar> Hannibal Valdimarsson.