Skutull - 19.03.1952, Page 1

Ríkisstjórnin og landhelgis
málið.
Tíminn líður óðfluga, síðan al-
þjóðadómstóllinn í Haag kvað upp
dóm sinn í landhelgisdeilu Norð-
manna og Breta, en ekkert heyr-
ist þó enn þá frá íslenzkum stjórn-
arvöldum, um fyrirætlanir þeirra
í landhelgismálum okkar. Þykir
mörgum þessi dráttur vera grun-
samlegur, og er ekki laust við, að
menn séu farnir að halda, að þetta
mál verði gert að einhverskonar
verzlunarvöru í samningum við
Breta. Ekki skal því þó trúað að
óreyndu, heldur verður að vænta
þess, ^ð á málinu verði þannig
haldið, að til framtíðar heilla horfi
fyrir landsbúa alla. Allt annað
væru landráð.
Það hefir talsvert skort á, að af
íslendinga hálfu væri sett fram
skýrt og skilmerkilega, hvað við
viljum í landhelgismálinu, og eru
það einkum stjórnarvöldin, sem
hafa látið fátt frá sér fara um
þetta atriði. Fleiri og fleiri, sem
um málið rita, hallast hinsvegar
að þeirri skoðun, að markmið okk-
ar eigi að vera óskertur eignarétt-
ur íslendinga yfir landgrunninu
öllu og þessa skoðun verða stjórn-
arvöld okkar að móta og setja
fram, t.d. á vetvangi Sameinuðu
þjóðanna. Dómurinn í Haag styður
mjög þessa kröfu, þar sem hann
byggist að verulegu leyti á þeirri
forsendu, að landhelgi Norðmanna
sé þeim lífsnauðsyn, til þess að í-
búar strandarinnar geti framfleytt
lífinu. Þessi rök gilda í enn ríkari
mæli, hvað Islendinga snertir, allt
í kringum landið. Einnig styður
það þessa kröfu, að ýmsar stór-
þjóðir, svo sem Bandaríkin og
Sovétþjóðirnar, hafa kastað eign
sinni á landgrunnin hjá sér. Innan
Sameinuðu þjóðanna eru ríki, sem
hafa svipaðra hagsmuna að gæta
og við, t.d. ýms Suður-Ameríku
ríkin, og því ekki hafa samtök við
þau um málið?
Það er stöðugt að koma skýrar
í ljós, hvert stefnir með fiskveiðar
okkar, ef veiði útlendinga við land-
ið verður ekki takmörkuð eða
bönnuð. Hér Vestanlands hefir
verið ördeyða síðan 1947, en á
stríðsárunum var yfirleitt góður
afli, meðan Islendingar voru ó-
áreittir við veiðarnar.
Meðalafli á bátum yfir 30 tonn
hefir minnkað, sem hér segir:
1947 var hann 377 tonn
1948 var hann 269 tonn
1949 var hann 261 tonn
1950 var hann 199 tonn
Sömu sögu er að segja af Suð-
urlandi, þó ekki sé jafnilla komið
þar ennþá. — Aflinn fer stöðugt
minnkandi, og á vetrarvertíðinni
í vetur hefir, eftir öllum fregnum
að dæma verið ördeyða á venju-
legum fiskimiðum, og þurft að
sækja út á regindýpi til þess að fá
afla.
Þannig eru öll rök þessa máls
orðin svo augljós, að ekki ætti
lengur að vera mikill vandi fyrir
landsstjórn okkar, að flytja málið
á alþjóðavetvangi, á þann veg, að
öll þjóðin geti staðið að baki
stjórnvaldanna. Eftir er aðeins að
forma þær kröfur, sem endanlega
verði staðið á, og alltaf stefnt að,
þótt þær ekki nái strax fram að
ganga að öllu leyti.
í Tímanum birtist nýlega ágæt
grein um þetta efni eftir Gunnlaug
Þórðarson, lögfræðing, og nefnist
greinin: Landgrunnið og sextán
sjómílna landhelgi, en það er sú
krafa, sem greinarhöfundur vill, að
við gerum.
Hér skulu að lokum tilfærð
nokkur orð úr umræddri grein:
„Með landhelgislínu er sett tak-
mörk um yfirráðasvæði hlutaðeig-
andi ríkis í samræmi við þann rétt,
sem það ríki telur sig eiga. Það er
löggjafarsamkoma þjóðarinnar,
sem setur lög um landhelgislínuna
og hefir í því sambandi verulegan
einhliða rétt. Friðunarlínan verður
Á
varla sett með einhliða ákvörðun,
nema hún sé innan landhelgislín-
unnar. Um friðunarlínu utan land-
helgi þarf samkomulag við önnur
ríki. öllum er t.d. í fersku minni,
þegar ríkisstjórn íslands fyrir
þremur árum hafði boðað til fund-
ar til að ganga frá friðun Faxa-
flóa, en taldi ekki rétt að halda
málinu til streytu, af því að Bret-
ar, sem voru því andvígir, voru
með undanbrögð, og það jafnvel
þótt alþjóðaha'frannsóknarráðið
hefði mælt með friðuninni. Það,
að aðrar þjóðir en Bretar virtu
friðarlínuna fyrir Norðurlandi frá
1950, stafar sennilega fyrst og
fremst af því, að þær hafa haldið,
að það væri ný landhelgislína, en
ekki friðunarlína í orðsins fyllstu
merkingu, en um það skal þó ekk-
ert fullyrt.
Nauðsyn rúmrar Iandhelgi má
rökstyðja með siðferðislegum,
sögulegum, efnahagslegum og
fiskifræðilegum rökum. Hinsvegar
verður friðunarlínan aðallega rök-
studd með því, að fiskistofninum
sé hætta búin. Það skal látið ó-
sagt, hversu mikilvæg rök við höf-
um í því efni, en þó gæti svo farið,
að alþjóðadómstóll ógilti slíka
línu, af því okkur brysti vísindaleg
rök. Þá yrðum við að sætta okkur
við þriggja sjómílna landhelgi, ef
Alþingi hefði ekki að gert. Enn
Bærinn hefir fengið á hendina
að gerast kaupandi að Ishúsfélagi
Isfirðinga h.f. og miðast kaupverð
eignanna við kr. 1.390.000,00 fyr-
ir hlutabréfin, önnur en þau, sem
félagið á sjálft, og talin eru með
eignunum. Samning um þessi kaup
gerðu þeir Jón Guðjónsson, bæjar-
stjóri, og Hannibal Valdimarsson,
alþingismaður, við núverandi eig-
endur fyrirtækisins, og á fundi
bæjarstjórnar 29. febrúar s.l. sam-
þykkti meirihluti bæjarstjórnar
samninginn, með þeim fyrirvör-
um, sem fram koma í eftirfarandi
ályktun:
„Undirritaðir bæjarfulltrúar
leggja til að bæjarstjórn ísaf jarðar
samþykki kaupsamninginn, enda
fáist nægilegt fé til þess að full-
nægja honum, af fjárveitingum,
sem ríkisstjórninni er heimilað að
verja til þess að bæta úr atvinnu-
örðugleikum í landinu, og ábyrgð-
ir, skv. 22. gr. fjárlaga, sem ætl-
aðar eru til hjálpar slíkum fyrir-
tækjum.
Bæjarstjórnin leggur þann skiln-
ing í 2. lið samningsins, að seljend-
ur greiði sjálfir óbókfærðar kröfur
(miðað við framlagðan ársreikn-
ing pr. 31. des. ’51), er fram kynnu
að koma umfram kr. 50.000,00.
Bæjarstjórnin ályktar að gefa
heildarsamtökum vélbáta- og tog-
araútgerðar í bænum kost á, eftir
því sem um semst, að stjórna
annar meginmunur á þessum tveim
línum er sá, að innan landhelgis-
línunnar er okkur frjálst að heim-
ila togurum okkar veiðar, hins
vegar síður innan friðarlínu. Einn-
ig gæti verið, að erlend ríki virtu
ekki friðunarlínu, nema hún taki
einnig til tog- og dragnótabáta.
Ég tel mjög varhugavert, að
nýja línan verði svo sem friðunar-
línan fyrir Norðurlandi. Nýja lín-
an ætti að verða 16 sjómílna land-
helgislína, firðir allir og flóar inn-
an hennar“.
Ennfremur leggur greinarhöf-
undur til, að Alþingi verði kvatt
saman til að setja ný lög um land-
helgina, og lýsa yfir eignarétti
okkar á landgrunninu. — Sú til-
laga er studd.
fyrirtækinu og starfrækja það,
hvort sem það yrði gert af Fisk-
iðjusamlagi útvegsmanna á fsa-
firði, eða öðrum samtökum, er
mynduð yrðu í þeim tilgangi.
Jafnframt Ieggur bæjarstjórnin
áherzlu á, að unnið verði áfram,
af bæjarstjórninni og Fiskiðjusam-
Iagi útvegsmanna, að því að koma
upp fyrirhuguðu fiskiðjuveri á
nýju hafnaruppfyllingunni, enda
væri það beint áframhald af fyrri
ráðstöfunum þessara aðila, til efl-
ingar fiskiðnaði i bænum.
ísafirði, 29. febrúar 1952.
(Undirskriftir).
Þegar þetta er ritað er ekki vit-
að, hvort það fé fæst hjá ríkis-
stjórninni, sem gert er ráð fyrir í
fyrstu málsgr. ofannefndrar álykt-
unar, og því ekki ennþá tryggt, að
úr kaupunum verði. Þegar úr þessu
fæst skorið á annan hvorn veginn,
mun málið verða rætt nánar hér
í blaðinu. Að þessu sinni skal að-
eins fram tekið: Bærinn hefir ekki
farið í neitt kapp við ísfirðing h.f.
um þessi kaup, af þeirri einföldu
ástæðu, að það félag hefir aldrei
samþykkt að falast eftir um-
ræddri eign, og málið aldrei verið
rætt í étjórn þess. Einkabraskar-
arnir Ásberg og Matthías hafa
hinsvegar, með einhverri hjálp
Björgvins Nýfundnalandsfara, ver-
Framhald á 2. siðu.
Samningaumleitanir um