Skutull - 31.05.1952, Blaðsíða 1

XXX. árgangur.
Með lýðveldisstofnuninni 17. júní
1944 voru kjósendur beðnir að
samþykkja dönsku konunglegu
stjórnarskrána frá 1874 með nokkr
um óverulegum smábreytingum —
aðallega þeim, að orðið lýðveldi
kæmi í staðinn fyrir konungsríki,
og forseti fyrir konungur. Auk
þess var svo hinn innlendi þjóð-
höfðingi sviptur því neitunarvaldi,
sem danski konungurinn hafði
haft.
Þannig breyttur skyldi, þessi
forni hyrningarsteinn danska kon-
ungsríkisins, verða bráðabirgða-
stjórnarskrá fyrir Lýðveldið ís-
land. Þeir íslendingar, sem fundu
af þessu óbragðið og kröfðust
þess, að þegar yrði samin fram-
tíðar lýðveldisstjórnarskrá, voru
huggaðir með því hátíðlega lof-
orði, að þetta yrði bara nokkra
mánuði — aðeins til naumustu
bráðabirgða — svo kæmi lýðveldis-
stjórnarskráin og tryggði okkur Is-
lendingum það fullkomnasta
stjórnarform, sem heimurinn
þekkti.
* Þjóðin lét blekkjast. Aðeins
nokkur þúsund manns sáu, að hér
voru svik í tafli og greiddu at-
kvæði á móti bráðabirgðastjórnar-
skránni. Ég var í þeirra hópi og
barðist eins og ég gat á móti sam-
þykkt hennar, enda fékk hún ná-
lega jafn mörg mótatkvæði hér í
bænum og í Isafjarðarsýslum —
eins og allstaðar annarstaðar á
landinu til samans.
Þá var okkur sagt, að þessi nei-
atkvæði mundu verða ævarandi,
kolsvartur smánarblettur á ísfirð-
ingum. Og nokkuð réttilega var ég
hafður fyrir aðalsökum fyrir að
hafa „afvegaleitt“ lýðinn. — Þá
skrifaði Sigurður Bjamason um
mig, þá svæsnustu svívirðingar-
grein, sem nokkurn tíma hefur
Isafjörður 31. rriai 1952.
komið í Vesturlandi og hét m.a. á
aðstandendur nemenda í Gagn-
fræðaskólanum að koma í veg fyr-
ir það, að ég færi með þeim í
skólaferðalagið, þar sem ég væri
fyrirlitlegur landráðamaður.
Þetta var nú þá. — Síðan eru lið-
in 8 ár og ennþá er bráðabirgða-
stjórnarskráin okkar stjórnarskrá.
Það var skipuð stjórnarskrárnefnd
undir forustu íhaldsmannsins Sig-
urðar Eggerz. önnur fjölmenn
nefnd var valin til að vinna með
þeirri fyrr nefndu. En útkoman
varð núll. — Svo dó formaður
stjórnarskrárnefndar, og hann lá
%
hátt á annað ár í gröf sinni, án
þess að nýr formaður væri kosinn.
Þannig var nú áhuginn.
Um þær mundir leyfði ég mér
að bera fram fyrirspurn á Alþingi
um, hvað liði aðgerðum og efndum
í stjórnarskrármálinu. Svörin voru
sem vænta mátti lítið sköruleg, en
þó látið í það skína, að bráðum
mundi skipta um skrið.
Svo var Gunnar Thóroddsen
kosinn formaður nefndarinnar.
Hófst þá mikil sigling víða um
lönd í leit að lýðveldisstjórnar-
skrám, en ekkert hefur síðan
heyrzt um árangur þeirra að-
drátta. Lauk hans kjörtíma svo,
að ekki fæddist sú langþráða lýð-
veldisst j ómarskrá.
Þá var sjálfur Bjarni Benedikts-
son kosinn formaður stjórnarskrár
nefndar. Héldu þá ýmsir, að kom-
ið væri að lokaþætti málsins, og
nú mundi tekið til óspilltra mál-
anna, þó seint væri. En það fór á
annan veg. Sama mollan og að-
gerðarleysið. Sömu svikin við
þjóðina. Og nú gerir sér enginn von
um efndir í stjórnarskrármálinu á
næstu árum. — Sú gamla, danska
verður að duga Lýðveldinu Island
a.m.k. fyrsta áratuginn.
13. tölublað.
Sumarið 1944 kom prófessor
Richard Beck hingað til lands sem
fulltrúi Vestur-íslendinga á lýð-
veldishátíðina. í þeirri för kom
hann einnig í heimsókn til Isaf jarð
ar, og ^órum við, nokkrir bæjar-
fulltrúar, með honum vestur á firði
einn daginn, meðan hann stóð hér
við.
Þá minnist ég þess eitt sinn, er
talið barst að afstöðu minni til
skilnaðarmálsins og stjórnarskrár-
innar, að Halldór heitinn Halldórs-
son, bankastjóri, sem var þar með
í förinni, sagði : „Ég er alltaf að
sannfærast betur og betur um það,
að Hannibal hefur haft rétt fyrir
sér í þessu máli“. Þetta gladdi mig
mjög og varð mér minnisstætt, því
að þeir voru ekki margir þá, sem
voru mér sammála í stjómarskrár-
málinu eða létu það uppi. — En nú
eru þeir orðnir margir, — mjög
margir. Hin síðari ár hefur þeim
alltaf farið fjölgandi, sem harma
það, að þeir skyldu ekki greiða at-
kvæði móti bráðabirgðastjórnar-
Framhala á 4. síðu.
Kosningaskrifstofa
Alþýðuflokksins er í
Alþýðuhússk j allaranum
(litla salnum)
Sími: 273.
t,—.......- ■ - ?
IÐNAÐURINN
ER GRÁTT LEIKINN.
Útvarpið skýrði frá því eitt
kvöldið, að íslendingar ættu
nú fimm vélbáta í smíðum í
Danmörku. —
Á sama tíma eru allar ís-
lenzkar skipasmíðastöðvar í
dauðadái. Hvernig lízt mönnum
á, og hvernig stendur á, að
þetta er svona?
Það mun vera um 100 000
krónur sem greitt er í tolla af
óunnum efnivörum í einn 80—
90 tonna bát. Við þetta skatt-
gjald sleppur kaupandinn hins-
vegar alveg, ef hann kaupir
bátinn erlendis.
Þetta jafngildir raunverulega
því, að erlendir skipasmiðir séu
fluttir inn, en íslenzku smiðim-
ir látnir ganga atvinnulausir.
Slíkt mundi ekki þolað, en
þegar það sama gerist að póli-
tískum leiðum, þá kyssa menn
fúslega á vöndinn. Og hverjir
eiga sök á þessu? Formaður
Sjálfstæðisflokksins er atvinnu-
málaráðherra. Höfuðpaur heild-
salanna, sjálfstæðismaðurinn
Björn Ólafsson er viðskipta-
málaráðherra. Þeir hafa völdin
til að laga þetta — og samt
kjósa iðnaðarmenn unnvörpum
íhaldið.
■I... - ■ 'i
Eru síldargotstöðvar
í ísaf jarðardjúpi ?
Það er alkunn staðreynd, að flest
vor veiðist meira eða minna af
smásíld í innfjörðum Djúpsins í
landnætur. En á hverju vori er þar
mikið af síld, þótt erfiðlega gangi
að ná henni, þegar hún ekki leggst
upp að landi.
Síldarmagnið er allt frá smá-
seiðum, sem erfitt er að hugsa sér
að séu komin frá fjarlægum got-
stöðvum, og upp í millisíld, en
meginmagnið er oftast smásíld, —
svokölluð kræða.
Það er álit Péturs Njarðvík, að
þarna muni vera um síldargots-
stöðvar að ræða, og er ekki vanza-
laust fyrir aðra eins síldveiðiþjóð
og Islendingar eru, að láta ekki
rannsaka þetta til hlýtar.
Hér er verkefni fyrir fiskifræð-
inga, og verður að vænta þess, að
það verði ekki dregið á langinn að
fá fulla vitneskju um ferðir og
lifnaðarháttu þessarar ungsQdar.
Er síldin hér allt árið? Ef ekki,
hvernig er þá ferðum hennar hátt-
að ? Er millisíldin hér gestkomandi
að vitja bernskustöðva sinna? Er
hér máske um sérstaka tegund
smávaxinnar síldar að ræða o.s.
frv.
Spurningarnar, sem heimta svar,
eru óteljandi. — Sjávarútvegs-
málaráðuneytið ætti án tafar að
fela fiskifræðingi þetta rannsókn-
arefni. Og hvað liggur nær en að
hið vestfirzka strandgæzlu, björg-
unar- og hafrannsóknaskip, María
Júlía verði látið þjóna þessu mik-
ilsverða vestfirzka atvinnumáli.
Þjóðin heíur verið svikin
í stj órnarskrármálinu.
Kjósendurnir verða sjálfir að taka málið í sínar hendur,
til þess að verjast skefjalausu flokksræði, sem nú liggur
eins og mara á þjóðinni.
Þingið á að vera ein málstofa. — Þingmönnum má fækka
úr fimmtíu og tveimur í þrjátíu og sex.