Skutull - 13.06.1955, Blaðsíða 2

2
S K U TU LL
I heimsókn hjá Rússiun.
S K U T U L L
Otgefandi:
Alþýðuflokkurinn á lsafirði
Áby rgðarmaður:
Birgir Finnsson
Neðstakaupstað, Isaf. — Sími 13
Afgreiðslumaður:
Gufimundur Bjarnason
Alþýðuhúsinu, Isaf. — Sími 202
Innheimtumaður:
Haraldur Jónsson
Þvergötu 3. tsaíiröi.
„Aukið jafnvægi í byggð
landsins".
ÞESSI tízkusetning bergmálar nú
úti um byggðir landsins, af vör-
um stjómarleiðtoganna, sem eru
að hressa upp á kjörfylgið. Eitt
og annað er svo talið upp, er
stuðli að þessu gullna jafnvægi,
en til þess að sem minnst beri á,
hve sú upptalning er stutt og
laus í reipunum, eru trúðar og
leikarar hafðir með til að taka
við, þegar upptalninguna þrýtur.
Og eftir samkomurnar flýtir fólk
sér heim til að taka saman pjönk-
ur sínar og flytja suður, yfir sig
hrifið af trúðunum.
Sannleikurinn er nefnilega sá,
að fólksstraumurinn úr dreifbýl-
inu úti um land, og í þéttbýlið
við Faxaflóa, er stöðugt að verða
stjórnarflokkunum óviðráðanlegri,
og margir hinir áhrifamestu for-
ustumenn þessara flokka, hafa
algerlega gefist upp við að hamla
á móti þessari óheillaþróun. Þann-
ig hefur t.d. krafa Vestfirðinga
um jafnrétti við aðra landshluta
í landhelgismálinu, fengið mjög
daufar undirtektir, enda þótt
friðun fiskimiðanna hér út af til
jafns við friðunina í Faxaflóa og
á Breiðafirði, sé langraunhæfasta
ráðstöfunin, sem hægt er að gera
til þess að tryggja það, að Vest-
firðir verði áfram í byggð. Og
hvað er svo sem í veginum fyrir
því, að Vestfirðingar fái í þessu
efni jafnrétti á við aðra lands-
hluta? Þetta er lífsnauðsyn fyrir
atvinnulíf byggðarlagsins, friðun-
in er nauðsynleg til þess að
fiskistofnarnir gangi ekki til
þurðar, og engar alþjóðareglur
eim til, sem banni það að sjálf-
stætt og fullvalda ríki geri jafn
nauðsynlegar ráðstafanir og þess-
ar. Hverskonar þjónkun er það
eginlega við keppinauta okkar í
í fiskveiðum, að láta lengur undir
höfuð leggjast að helga íslandi
einu allt landgrunnið?
Annað er svo eftir þessu. Þann-
ig hækkuðu stjómarflokkamir á
síðasta Alþingi vexti byggingar-
sjóðs sveitanna og ræktunarsjóðs
um 1%%, og sömuleiðis vexti af
lánum byggingarsjóðs verka-
manna. Jafnframt felldu þeir að
veita þeim sjóði aukin framlög,
Verkalýssamband Sovétríkjanna
bauð Alþýðusambandi íslands að
senda 5 manna sendinefnd til
Moskva til þess að vera þar við-
stödd hátíðahöldin 1. maí í ár,
og síðan að ferðast um landið
um tveggja vikna tíma. Þessu
vinsamlega boði tók A. S. í., og
var sendinefndin þannig skipuð:
Sigríður Hannesdóttir frá mið-
stjórn A. S. í., Herdís ólafsdóttir,
formaður kvennadeildar Verka-
lýðsfélags Akraness, Jón B. Rögn-
valdsson, formaður Bílstjórafé-
lags Akureyrar, Tryggvi Gunn-
en þeim sjóði hefur einmitt verið
ætlað að styðja þá fátækustu til
að koma sér upp mannsæmandi
húsakynnum. Vextir af lánum úr
byggingarsjóði opinberra starfs-
manna voru hækkaðir um IV2—
2% og lánstíminn styttur úr 40
árum í 25 ár. Aðrir, sem hús
byggja, eiga svo kost á 1. veð-
réttarlánum með 7*4% vöxtum,
og mun það svara til þess að
borga þurfi í vexti og afborganir
af minnstu íbúðunum um 1800,00
krónur á mánuði, miðað við nú-
verandi byggingarkostnað.
1 samgöngumálum er útkoman
sú að eitt mesta gróðafélag lands-
ins, Eimskip, er ár eftir ár al-
gerlega skattfrjálst, þótt það
hafi að mestu lagt niður siglingar
á ströndina, og veiti fólkinu í
dreifbýlinu harla lélega þjónustu.
1 rafmagns-, vega- og símamál-
um er það jafnan svo, að út-
kjálkarnir koma síðast, og loks
er svo bankastarfsemin þannig,
samkvæmt lýsingu fjármálaráð-
herra landsins á opinberum fundi
hér nýlega, að þeir eru miklu
fúsari til að lána og greiða fyrir
hlutunum syðra, heldur en ann-
arsstaðar á landinu, og ríkis-
stjórnin ræður bara ekkert við
þennan skramba.
Þessi fáu atriði, sem hér hafa
verið nefnd, nægja til þess að
sýna að eitt eru orð og annað
athafnir þeirra herra, sem oftast
taka sér í munn orðin: Aukið
jafnvægi í byggð landsins. Þeir
stanza líka sjaldan lengi í einu
úti á landsbyggðinni, þegar þá
ber þar niður, þeirra erinda að
afla sér kjörfylgis, því stundum
fá þeir óþægilegar móttökur, jafn-
vel hjá flokksbræðrum sínum.
Hlutur þeirra þingmanna utan af
landi, sem í einu og öllu hafa
stutt núverandi ríkisstjóm með
jái og amen, er svo kapítuli út
af fyrir sig. Hvað þingmann okk-
ar, Kjartan J. Jóhannsson (ekki
má gleyma nafninu) snertir, þá
talar þögn Vesturlands um ,,af-
rek“ hans skýrustu máli.
arsson, frá fulltrúaráði verka-
lýðsfélaganna í Vestmannaeyjum,
og Jón H. Guðmundsson, formað-
ur Sjómannafélags ísfirðinga, sá,
sem þessar línur ritar.
Okkar hlutverk.
Við, sem skipuðum þessa sendi-
nefnd, gerðum okkur ljóst þegar
í upphafi, að við höfðum tekizt
á hendur nokkra ábyrgð, a.m.k.
gagnvart íslenzkum verkalýðssam-
tökum, sem höfðu valið okkur til
þessarar farar, alla leið austur
fyrir „járntjald" á fund þeirrar
stórþjóðar, sem á síðustu áratug-
um hefur verið umdeildust allra
þjóða heims.
Nú hafði okkur verið gefið
tækifæri til þess að taka okkur
upp frá hrunadansi áróðursins,
þar sem e.inn segir alla hluti
hvíta og skínandi, en annar talar
um svartnætti og miðaldakúgun,
og sjá með eigin augum eins
mikið af þessu umdeilda landi og
unnt væri á hálfs mánaðar tíma.
Nú var það okkar hlutverk að
nota dómgreindina til hins ýtr-
asta, en láta hvorki fordóma né
forgyllingar glepja sér sýn, og
vera þó hæfilega varfærinn og
tortrygginn gagnvart öllu.
Ég held, að við höfum öll haft
þann einlæga ásetning, þegar við
yfirgáfum íslenzka grund, að
muna jafnan á ferðalagi okkar
eftir hinum- frægu orðum Ara
fróða, að skylt sé að hafa það,
sem sannara reynist, hvort sem
það kynni að líka betur eða verr.
Við gerðum okkur strax grein
fyrir því, að við mundum ekki
geta séð allt Rússland á tveim
vikum, og að við mundum heldur
ekki á svo stuttum tíma geta
kynnst lífi og starfi þessarar
stórþjóðar til nokkurrar hlítar.
Hins vegar einsettum við okkur
að nota dvölina í Sovétríkjunum
þannig, að við gætum að henni
lokinni gert okkur grein fyrir
ýmsum veigamiklum atriðum, sem
okkur voru ofarlega í huga sem
sendinefnd íslenzkra verkalýðs-
samtaka. En það var í stórum
dráttum þetta:
1. Að heimsækja verksmiðjur og
vinnustöðvar og sjá með eigin
augum vinnubrögð og vinnu-
skilyrði, og reyna að skynja
hið andlega andrúmsloft, sem
þar ríkti.
2. Að kynna okkur hlutverk og
starfsemi verkalýðssamtakanna.
Hvort þeim væri beitt sem
frjálsum félagsskap í þágu
fólksins, eða ef til vill hið
gagnstæða.
3. Að athuga hvernig efnahags-
leg afkoma fólksins væri yfir-
leitt.
4. Að kynna okkur menningará-
standið eftir föngum með heim-
sóknum í skóla, félagsheimili,
leikhús, bamaheimili, hressing-
arhæli og ýmiskonar söfn.
5. Að reyna að skynja þjóðareðl-
ið, — skapgerðareiginleikana,
— hugsunarháttinn í sambandi
við umgengni við fólkið og
stutta viðkynningu.
Ég vil nú leitast við að skýra í
stórum dráttum frá þessu, eins
og það kom mér fyrir augu og
eyru.
Hér verður ekki um neina heild-
ar ferðasögu að ræða og heldur
ekki tæmandi frásagnir.
Verksmiðjur og vinnustöðvar.
Strax og við komum til Moskva,
bárum við fram óskir okkar um
það, sem við kysum helzt að sjá
i landinu. Meðal annars óskuðum
við eftir því að sjá verksmiðjur
og vinnustaði.
í Leningrad heimsóttum við
stóra spunaverksmiðju, sem fram-
leiðir hverskonar tvinna, garn og
þráð til vefnaðar. í þessari verk-
smiðju vinna um 10500 manns,
70% af starfsliðinu eru konur.
Karlmenn vinna þarna hin 'erfið-
ari störf og annast í flestum til-
fellum um hinar stærri vélar.
Vinnutíminn er 8 stundir. Flest-
ir vinna á vöktum, enda starfar
verksmiðjan allan sólarhringinn.
Húsakynni voru þarna björt og
rúmgóð. Þarna virtist vera vel að
öllu búið, sem laut að öryggi
fólksins við hina margþættu véla-
vinnu. Við gengum um alla verk-
smiðjuna, allt frá þeirri deild, þar
sem baðmullin er tekin úr sekkj-
unum og þangað, sem hún var
orðin að spunnu og lituðu garni
eða tvinna.
í fylgd með okkur voru for-
maður verkalýðsfélags verksmiðj-
unnar, verksmiðjustjórinn og svo
verkstjóri hverrar deildar.
Þá heimsóttum við einnig í
Leningrad stóra sælgætisverk-
smiðju. Þar unnu 2200 manns,
mest kvenfólk. Verksmiðjan fram-
leiðir 175 tonn af sælgæti á dag.
í Moskva komum við svo í
tóbaksverksmiðju.
Við gátum ekki annað séð en
þama væri allsstaðar frjálst og
óþvingað verkafólk að starfi.
Hins vegar er greinilega lögð
mikil áherzla á vaxandi fram-
leiðslu og góð vinnuafköst.
Hvarvetna mátti líta stór spjöld
með áletruðum hvatningum til
verkafólksins um góð vinnubrögð
og dugnað í starfi. Kvenfólk hefur
sömu laun og karlmenn fyrir
sömu vinnu. Kaupið er yfirleitt
frá 500—1500 rúblur á mánuði.
Fer eftir starfstíma og sérhæfni.