Skutull - 19.01.1956, Page 1

XXXIV. árgangur. Isafjörður, 19. janúar 1956
„Tjaslað við fjártnálin" um áramðt
Strandið.
Það er augljóst öllum þeim, sem
fylgzt hafa með þróun fjármála í
tíð núverandi rikisstjórnar, að
siglt hefir verið eftir reglunni:
Flýtur á meðan ekki sekkur. Og
nú um áramótin er svo komið, að
stjórnarskútan hefir tekið niðri á
skeri og verður þá innan skamms
úr því skorið, hvort áhöfn hennar
ferst, eða hvort hún bjargast við
illan leik.
Hagfræðingur Landsbankans, dr.
Jóhannes Nordal lýsir „strandinu“
á þessa leið: „Þrátt íyrir hið
glæsilega ytra borð, mikla atvinnu,
nóg framboð á vörum og almenna
velmegun, hefir þróun efnahags-
mála verið mjög óhagstæð á árinu
1955. Kauphækkanir og almenn of-
þennsla í hagkerfinu hafa komið á
stað verðhækkunaröldu, sem haft
hefir í för með sér vaxandi jafn-
vægisleysi í þjóðarbúskapnum.
Eins og ætíð áður, eru áhrif verð-
þennslunnar að þessu sinni alvar-
legust í viðskiptum landsmanna
við útlönd. Hefir hún annars vegar
haft í för með sér versnandi gjald-
eyrisstöðu vegna stóraukinnar eft-
irspurnar eftir innfluttum vörum
og þjónustu, en hinsvegar valdið
hækkandi framleiðslukostnaði inn-
anlands og versnandi afkomu út-
flutningsatvinnuveganna. Það
verkefni býður forráðamanna þjóð-
arinnar nú um áramótin að finna
viðunandi lausn á þessu vanda-
máli.“
Ennfremur segir hann:
„Ofþenslan, sem nú einkennir
alla efnahagsstarfsemi hér á landi,
á fyrst og fremst rót sína að rekja
til hinnar geysilegu fjárfestingar,
sem átt hefir sér stað um skeið, og
er tvímælalaust meiri en vinnuafl
og sparnaður þjóðarinnar leyfir.
Áhrif hennar koma fram á ýmsan
hátt: i vinnuaflskorti, hækkuðum
framleiðslukostnaði og óeðlilegri
eftirspurn eftir erlendum gjald-
eyri.“ — Jafnframt því, sem fjár-
festingin hefir vaxið, hefir spari-
fjársöfnun í bönkum minnkað um
helming fyrstu 11 mánuði ársins
1955, segir dr. Jóhannes.
Telur hann þannig að h ð „glæsi-
lega ytra borð“ stafi af s' órhættu-
legri peningaþenslu, sem geti end-
að moð skelfingu áður en varir.
Þetta er nú sem óðast að koma
í ljós. Fjármálaráðherrann lýsti
yfir því rétt fyrir jólin, að sér
hefði ekki tekizt að koma saman
hallalausum fjárlögum, og bæri
sér því að réttu lagi að segja af
sér. Þetta gerði hann þó ekki, að
því er heyrst hefir fyrir þrábeiðni
formannsins á stjórnarfleyinu, Ól-
afs Thors, sem á að hafa sagt, að
það yrði að koma saman fjárlög-
unum, hvað sem það kostaði. Og
nú standa þeir skipsfélagarnir allir
í sjó upp undir hendur við að reyna
að ýta á flot 300 vélbátum, og yf-
ir 52 togurum, sem hafa engan
rekstrargrundvöll til að starfa á,
eins og fjármálum þjóðarinnar er
komjð. En samkomulagið er ekki
lengur upp á það bezta hjá þessum
félögum, sem raunar eiga nóg með
sjálfa sig, og því er hætt við að
björgunarstarf þeirra verði aðeins
það að „Tjasla við fjármália og
framleiðsluna aðeins fyrir næsta
clag,“ eins og form. Framsóknar-
flokksins, Hermann Jónasson
komst að orði í Tímanum í merki-
legri áramótagrein.
Vitnisburður Hermanns.
Þessa áminnstu grein Hermanns
Jónassonar má að ýmsu leiti hugsa
sér sem vitnisburð stýrimanns, eða
bátmanns, á stjórnarskútunni, sem
mætir fyrir sjórétti eftir strandið,
svo skilmerkilega lýsir hann að-
draganda þess. Verður því rakið
hér nokkuð af framburði hans, en
þó alltof takmarkað, rúmsins
vegna. Hafa verður það hugfast,
að undanfarin ár hafa Framsókn
og Sjálfstæðisflokkurinn haft með
sér stjórnarsamstarf.
Vitnið Hermann segir á þessa
leið: Verzlunarfrelsið og fram-
kvæmdafrelsið, sem við Framsókn-
armenn vorum á móti að komið
yrði á, hefir verið stórlega misnot-
að af Sjálfstæðismönnum. Faldir
peningar og dulinn gróði hafa
valdið ofþenslunni, eftirspurninni
eftir erlendu vörunum. og gjald-
eyrisþurrðinni, sem nú veldur því,
að raunverulega eru komin á inn-
flutningshöft á ný. Síðan segir
vitnið orðrétt:
„Hér kemur í ljós eitt af aðal-
einkennum samstjórnar með Sjálf-
stæðisflokknum. Til þess að koma
fram aðkallandi og réttlátum stór-
málum fyrir þjóðina (rafvæðingu,
landbúnaðarmálin o. fl.), verður
jafnan að kaupa það því verði að
þola, að aðrar framkvæmdir, sem
þeir hafa vald yfir, séu geröar
þannig, að miðað er við hagsmuni
fárra manna, þótt fjárhagskerfi
landsins og hagsmunum heildar-
innar stafi hætta af.“
Hina taumlausu fjárfestingu,
sem vitnið skrifar algjörlega á
reikning Sjálfstæðismanna, hvað
snertir verzlun og byggingar, kveð-
ur hann hafa skapað slíka eftir-
spurn eftir vinnu, að engin fram-
leiðsla fái staðist.
Sökina á þessu segir hann þann
flokk eiga, sem fari með fjárfest-
ingarmál í ríkisstjórninni. Sá
flokkur reynir aftur á móti að
kenna kommúnistum um verð-
bólguna, en þeir hafi hinsvegar að-
eins hraðað henni, en ekki komið
henni af stað.
Til sannindamerkis um þetta
segir vitnið að fyrir verkfallið s.l.
vor hafi úr öllum áttum verið boð-
ið í vinnu manna við f járfestingar-
störf, langt umfram þágildandi
kauptaxta. Eðlilegt hafi verið að
verkamenn vildu fá staðfest sem
kauptaxta, hið boðna kaup. Eftir
að kaupið hækkaði, hafi ráðherra
verðlagsmála, Ingólfi Jónssyni frá
Hellu, borið að halda verðlagi niðri
eins og unnt var, en þetta segir
vitnið að nefndur ráðherra hafi
látið með öllu ógert, og hver verð-
hækkunin hafi dumð yfir af ann-
arri, án þess að reynt væri að
stöðva þær, og nú fyrst hafi fjár-
festingaræðið komist í algleyming
vegna ótta manna við frekara
gengisfall. Eftir verkfallið, segir
vitnið, var auglýst kvöld eftir
kvöld í útvarpinu eftir iðnaðar-
mönnum fyrir „gott kaup.“ „Vitað
er að þetta þýðir, að boðið er
hærra en taxtakaup, enda er á allra
vitoröi að þótt yfirboð á kauptöxt-
um hafi verið mikið fyrir verk-
fallið, fara yfirboðin fyrst fram úr
öllu valdi eftir verkfallið og síðan.“
Þá lýsir vitnið því, hvernig skips-
félagar hans á stjórnarfleyinu fóru
í kringum sína eigin lagasetningu
um fjárfestingu og teiknuðu smá-
íbúðir í Morgunblaðshöllina, sem
hann kveður verða óbrotinn minn-
isvarða yfir þegnskap og einlægni
Sjálfstæðismanna í fjárfestingar-
málum á þeim tíma, þegar fjár-
festingin sé að valda þeirri verð-
bólguöldu, sem öll þjóðin horfi á
með kvíða, og kunni að valda víð-
tækum örlögum í þjóðfélaginu.
Verðbólguástandið telur vitnið
hættulegast, verkamönnum, fram-
leiðendum og embættismönnum.
Hinsvegar græði þeir sem eigi
vörubirgðir, eða úreltar vörur, þeir
sem séu stórskuldugir og þeir, sem
hafi vald yfir fjármagni bankanna
og geti byggt hús og selt eða leigt
fyrir okurverð, og svo allir spá-
kaupmenn. Húsaleiguokrið sé eitt
af því sem valdi koupki’öfunum.
Dómur vitnisins um ferðalag
stjórnarskipsins felst meðal ann-
ars í þessum orðum: „Ráðstafan-
irnar eftir áramótin verða því
skyndiráðstafanir til að afstýra
stöðvun til bráðabirgða, nema
gerðar verði gerbreytingar á
rekstrar- og efnahagskerfinu.
Það ættu flestir að sjá, að þetta
stjórnarfar fær ekki staðizt. Að
halda því áfram er háskaleikur
með f járhagslegt sjálfstæði þjóðar-
innar.“ (Leturbr. Skutuls).
Loks skal þess getiö að þetta
vitni heimfærir upp á stjórnar-
skútuformanninn, Ólaf Thors, í til-
efni af áramótaræðu hans í útvarp-
ið þessi orð: „Heyrðu góði. Skrökv-
aðu ekki svona hratt. Ég hefi ekki
við að trúa.“
Hvert stefnir?
Af framburði þeim, sem nú var
rakinn má ráða, að form. Fram-
sóknar vill ekki lengur að flokkur
hans verði í skipsrúmi hjá Sjálf-
stæðisflokknum. I-Iinsvegar benda
vinnubrögð stjórnarinnar til þess,
að reynt verði að ýta stjórnarskút-
unni á flot í bili, reynt að „tjasla
við fjármálin og framleiðsluna að-
eins fyrir næsta dag“, og ef dælur
skipsins geti haldið því á floti nógu
lengi, þá verði afskráð í fyrstu
höfn. Mikið þarf þó í þetta að
,,tjasla“. Talið er að hver togari
sé rekinn með 6000.00 kr. halla á
dag, og að vélbátarnir þurfi yfir
1,40 kr. fyrir fiskkílóið til þess
að geta borið sig. Hraðfrystihús-
in telja sig hinsvegar aðeins geta
Framh. á 3. síðu.