Skutull - 24.12.1975, Blaðsíða 11

SKUTULL
11
Hátíðamessur
ÍSAFJÖRÐUR:
Aðfangadagskvöld kl. 8,00
Jóladag — 2,00
Jóladag í Sjúkrah. — 3,15
Sunnudagur 28. des.
á elliheimilinu — 2,00
Gamlárskvöld — 8,00
IMýjársdag — 2,00
HNÍFSDALUR:
Aðfangadagskvöld — 6,00
Gamlárskvöld — 6,00
SÚÐAVÍK:
Annan í jólum — 2,00
Öskum starfsfólki
og viðskiptavinum
gleðilegra jóla
og farsældar
á komandi ári.
Þökkum samstarfið
á líðandi ári.
Oddur
Friíriksson hf.
Jólahald í rússneskum fangabúðum:
Salemsöfnuðurinn á ísafirði
óskar öllum ísfirðingum
og Vestfirðingum
gleðilegra jóla
og farsæls komandi árs.
Hátíðasamkomur verða
eins og hér segir:
Sunnudag 21. des.
kl. 11,00 sunnudagaskóli
kl. 16,00 almenn samkoma.
Jóladag kl. 20,30
hátíð sjómanna.
2. jóladag kl. 16,30
hátíðasamkoma,
28. des. kl. 16,00.
hátíð sunnudagaskólans.
Gamlárskvöld kl. 23,00
Áramótasamkoma.
Nýársdag kl. 16,30
hátíðasamkoma.
Sunnudag 4. jan.
kl. 11,00 sunnudagaskóli
kl. 16,30 almenn samkoma.
Fimmtudag 8. jan.
kl. 20,30 hátíð saumafunda
kvenna.
Hjartanlega velkomin
Salemsöfnuðurinn
í myrkrum Ijómar lífsins sdl
ÞETTA er sönn og áhrifarík frásögn um stað-
fasta og einlæga ást milli tveggja einstaklinga
— og um fórnfúsa baráttu og bróðurtryggð.
Danski læknirinn Alexander Tomsen starfaði
sem sjálfboðaliði með danska Rauða krossinum
í Berlín eftir fall Þriðja ríkisins. Þar vann hann
fágætt mannúðar- og hjálparstarf meðal nor-
rænna flóttamanna. Rússneska leynilögreglan
handtók hann fyrir að hafa hjálpað háttsettum
nasistum að flýja borgina. I tíu erfið ár dvaldi
hann saklaus í rússneskum fangabúðum.
Alexander Tomsen hefir skrifað athyglisverða
bók um þær hörmungar, sem hann gekk í gegn
um. Bókin heitir: I nafni mannúðarinnar.
JÓLATRÉÐ var óásjáleg
grenigrein, sem stungið var
niður í auðvirðilega glerkrús.
Jólaljósið var aðeins flökt-
andi kertislogi. Jólamaturinn
voru níu þunnar pylsusneiðar
skreyttar kartöflusalati. Á
borðinu fyrir framan hann lá
jólagjöfin, - lítil appelsína.
Hugfanginn starði hann á
appelsínuna eins og hún væri
úr skíragulli. Gjöfin til henn-
ar var haglega gerður blikk-
stokkurog matskeið. Hún grét
af einskærri gleði er hún virti
jólagjafirnar fyri sér.
Þetta var á jóladagskvöld
árið 1947 í rússnesku fanga-
búðunum Vorkuta í Síberíu.
Þau tvö, sem við borðið sátu,
voru danski læknirinn Alex-
ander Thomsen og starfsfélagi
hans lettneski læknirinn Olíte
Priede. Enda þótt þau væru
bæði fangar voru þau ham-
ingjusöm yfir því að fá að
vera saman þessa stund, svo
hamingjusöm, að þetta jóla-
kvöld er þeim ógleymanlegt.
En hamingja þeirra endaði
skjótt. Thomsen var skömmu
síðar fluttur í hinar illræmdu
þrælabúðir við Stalíno, sem
voru í 3000 km fjarlægð. Að
skilja, er að deyja að nokkru,
segja frakkar, og fyrir þessar
einmana manneskjur var
skilnaðurinn sér og þungbær.
Þau grétu bæði er fangalest-
in silaðist af stað út í snjó-
auðnina og hríðarkófið.
Hvorugt þeirra þorði að
vona að þau ættu eftir að
hittast aftur. Til þess að svo
mætti verða þurfti kraftaverk,
en það kraftaverk skeði
— einmitt á jóladagskvöld
átta árum síðar.
Á jólunum 1955 — fyrir
réttum 20 árum — var Alex-
ander Thomsson kominn til
Danmerkur. Nokkrum mán-
uðum áður hafði honum verið
sleppt úr fangabúðunum þar
sem hann hafði dvalið í tíu
löng ár. Ákærurnar gegn
honum voru rangar, en í
Kaupmannah. töldu menn enn
að fangavist hans hjá rússum
væri óræk sönnun þess, að
hann hefði unnið með þjóð-
verjum. Blöðin töluðu um
hann sem vika pilt og hand-
bendi þýsku nasistanna. Hann
kom alls staðar að lokuðum
dyrum og alls staðar mætti
annarri í leit sinni að skamm-
byssunni. Ein skúffan var
mjög stíf í. Hann tók í hana
af öllu afli, hún opnaðist og
hér lá það, sem hann vantaði
— þó ekki byssan, heldur
stór skjalapakki, vottorð,
yfirlýsingar og bréf, sem allt
saman sannaði óvéfengilega
þjóðhollustu hans og fórnfúst
starf að mannúðarmálum.
Þessi skjöl * afsönnuðu
rangar ásakanir blaðanna
gegn honum. Það var bróðir
hans, Hans Pétur Thomsen,
sem hafði fórnað síðustu
árum ævi sinnar til að safna
sönnunargögnum. Efst í
skjalabunkanum var jólakort
— þriggja ára gömul jóla-
kveðja frá bróður hans:
Elsku litli bróðir.
Ég veit ekki hvar þú dvelur
núna, en ég sendi þér jóla-
kveðju til gamla dvalarstaðar-
ins þíns, vonandi færð þú
hana einhvern tíman seinna.
Ég hugsa sterkt til þín á jól-
unum og minnist þess enn,
þegar við vorum smástrákar
og dvöldum hjá Katrínu
honum tómlæti og andúð.
Hann var peningalaus og hon-
um var bannað að stunda
læknisstörf. Fyrri vinir hans
véku úr vegi fyrir honum.
Aftur og aftur óskaði hann
eftir rannsókn mála sinna,
en því var jafnharðan nieitað.
Fullur örvæntingar keypti
hann sér farmiða rétt fyrir
jólin til Augustenborgar á
Als. Hann vissi að þar, á
æskuheimilinu, var geymd
skammbyssa bróður hans, og
hún gat leyst hann frá niður-
lægingunni og raununum.
Og það aðfangadagskvöld
logaði nú Ijós í gamla húsinu
þeirra en það hafði ekki skeð
í mörg ár. Thomsen sat við
gamla og stóra skrifborðið.
Hann opnaði eina skúffuna af
frænku. Já litli bróðir, það er
nú orðið langt síðan, en ef
til vill ieigum við eftir að hitt-
ast að nýju í gamla húsinu
okkar í Augustenborg og tala
saman um gömlu og góðu
dagana.
Gleðileg jól.
Hans.
Hans og Alexander höfðu
misst foreldra sína þegar þeir
voru í bernsku. Frænka
þeirra, Katrín, tók þá að sér,
en er hún lést var þeim komið
í fóstur hjá vandalausum.
Eftir því sem árin liðu varð
kærara milli bræðranna. Þeir
áttu engan að, það efldi
bræðraböndin.
Hans f luttist til Banda-
ríkjanna er hann var upp-
kominn. Fyrst vann hann á
stórum búgarði ien hélt siðan
til Wisconsin. Á leiðinni
þangað hafði hann ofan af
fyrir sér með rakarastörfum
Í Wisconsin hóf hann háskóla-
nám og lauk prófi í náttúru-
fræði með ágætum vitnis-
burði. Skömmu síðar giftist
hann ungri stúlku af norskum
ættum. Þegar styrjöldin skall
á, var hann settur til starfa,
sökum ágætrar málakunnáttu,
í upplýsingadeild bandaríska
hersins.
Alexander, sem hafði lokið
læknisnámi, starfaði síöustu
mánuði styrjaldarinnar í Lu-
beck. Þar tók hann þátt í
hjálparstarfi meðal norrænna
stríðsfanga og flóttamanna.
Eftir fall þriðja ríkisins hélt
hann til Berlínar og gerðist
sjálfboðaliði og starfaði með
danska Rauða krossinum. Til
að komast til Berlínar aflaði
hann sér leyfa og skilríkja
hjá sænska aðalkonsúlnum í
Hamborg. Hann hófst strax
handa í hjálparstarfinu og
lagði sig fram um að bæta úr
þeirri miklu neyð, sem ríkti
meðal flóttamanna og fyrr-
verandi fanga. Hann þrælaði
látlaust 14—15 stundir á
hverjum sólarhringi.
Dag einn var barið harka-
lega að dyrum hjá honum.
Þar voru á ferðinni rúss-
neskir leyniþjónustumenn.
Hann var umsvifalaust hand-
tekinn. Skömmu síðar var
hann fluttur í Butirkij-fang-
elsið í Moskvu. Þar var hon-
um tjáð, að í Berlín hefði
starfað klíka glæpamanna,
sem hefðu rakað saman fé
á því að aðstoða háttsetta
nasista við að flýja frá borg-
inni, ien sá flótti hefði farið
fram í sjúkrabifreiðum.
Glæpaklíka þessi hefði hag-
nýtt Rauðakross bíla í þessu
skyni, bílstjórar þeirra,
sjúkraliðar og margt annað
starfsfólk Rauða krossins
hefðu verið í vitorði með
glæpaklíkunni, og embættis-
menn í sænska sendiráðinu í
Hamborg væru samsekir, og
hefðu vitað, að mikilla fjár-
muna var aflað á þennan
hátt. Og það var einmitt
sænski embættismaðurinn,
sem látið hafði Thomsen í té
nauðsynleg skilríki til að
komast til Berlínar, sem
grunur rússa beindist helst að.
Að sjálfsögðu töldu rússarnir,
að Alexander hefði hér átt
hlut að máli. Hvern einasta
dag í meira en eitt ár var
hann yfirheyrður af rúss-
neskum leyniþjónustumönnum
í Moskvu. Þeir beittu marg-
vfslegum aðfierðum við yfir-