Vesturland - 20.01.1927, Side 1

VESTURLAND
Ritstjóri: Sigurður Kristjánsson.
IV. árgangur.
ísafjörður, 20. janúar 1927
2. tölublað.
Bæjarstjðrnarkosnlng.
í síðasta Vesturlandi var gert
ráð fyrir þvi að listi ihaldsmanna,
B-listinn, yrði afturkallaður af þar
greindum ástæðum, og að fram-
bjóðendur bolsevika yrðu sjálf-
kjörnir.
Siðan það var skrifað, hafa á-
stæður þessar breyst svo, að list-
inn verður ekki afturkallaður. Verð-
ur nú þann 22. þ. m. kosið um
þessa iista:
; ‘ { / A-listi
Magnús Ólafsson
Jón H. Sigmundsson
Stefán Stefánsson.
B-listi
Matthías Ásgeirsson
Jón S. Edwald
Ingvfir Pétursson.
Vesturland mun ekki nú frem-
ur en áður verða orðmargt um
þá menn persónulega, sem á list-
.anum standa. Gerist þess engin
,þörf um menn, sem svo að segja
hvert mannsbarn í bænum hefir
þekt um mörg ár.
Að sönnu hefir enginn þeirra,
er á B-iistanum standa, átt sæti
fyr I bæjarstjórn, en aiiir hafa þeir
haft á hendi vandasöm störf hér
f bæ um iangt árabil, og efsti
maður listans eflaust einhverja
'vandasömustu stöðu í bænum.
Munu allir bæjarbúar og héraðs-
búar kveða upp einn dóm um
það, að starfið það sé rækt í besta
máta, eins og hitt, að til þess
< þurfi vit, þekkingu og samvisku-
semi meir en í meðallagí.,
En Vesturiand ætlar ekki að
fara í neinn mannjöfnuð, telur
þess og litla þörf, sem áður var
sagt.
Þeir menn, sem kjósa vilja bæn-
um fulltrúa af skynsamlegu viti,
. munu fyrst af öllu hyggja að for-
tfð fulltrúaefnanna og þeirra flokka
er þeir fylla.
Er ekki liklegt að bænum stafi
svipuð gæfa af stjórn núverandi
meirihluta bæjarstjórnar hér eftir
sem hingað til ?
Hverju hafa þeir lofað og hvað
hafa þeir efnt?
Loforðin hafa vejrið mörg og
stór. En ætli almenningi finnist
nú I sannleika að hagur bæjarins
hafi batnað undir þeirra stjórn eða
áð bjartara sé frámundan? Það
er þó tálið að af ávöxtunum þekk-
ist hver best.
Þegar bolsevíkar tala um afrek
landstjórnarinnar, gleyma þeir ald-
rei þvl, að öll fjárhagsleg viðreisn
og framfarir l landinu sé að þakka
fádæma góðæri.
Þess góðæris sér engin merki,
þar sem bolsevikar hafa stjórnað.
Hvað er það, sem hér i bæ
hefir aukist og margfaldast I þeirra
stjórnartfð?
Skuldlr og fátækt bæjarfélags-
ins hafa margfaldast, atvinnuleys-
ið hefir aukist. álögurnar hafa
margfaldast og fátækt almennings
hefir aukist.
; Hefir þá þessi loforðafreki meiri
hluti bæjarstjórnar ekkert gert?
- Jú, hann hefir gjört talsverða
byltingu f atvinnullfi bæjarins.
Hann hefir komið hér á laggirn-
ar einum atvinnurekanda og safn-
að að honum ýmsum hlunnind-
um og látlaust ofsótt aila aðra
stærri atvinnugjafa, til þess að
hlaða undir þennan eina. Varið
auk þess stórfé úr bæjarsjóði, til
að gera aðstöðu hans sem besta.
Það hefir tekist að grafa jarð-
veginn undan öllum stærri atvínflu-
veitendunum og skara eldinum
að þessari einu köku. En það er
eins og hún vilji ekki bakast að
heldur. Það virðist lftil gæfa fylgja
gjöfum meirihlutans.
Já, þeir hafa gert fleira full-
trúar meirihlutans. Þeir hafa flest-
ir hlotiö stöður eða starfa á kostn-
að bæjarins. Meira að segja hef-
-ir bærinn aukið álögur og skulda-
byrði um hundruð þúsunda til
þess að foringinn gæti aukið tekjur
sínar. Og það hefir tekist að gera
hann að tekjuhæsta manni bæjar-
ins.
En ekki heldur þessir alikálfar
bæjarins hafa fitnað.
Blessunin, sem fylgir skömtu-
lagi bolsanna, er altaf hin sama.
Væri ekki óllklegt, þegar þeir
fulltrúar meirihlutans og gæðing-
ar þeirra safnast á mánaðamótum
um kassann, til að hirða ávexti
aðstöðu sinnar, að þeir hugleiddu
þá unr leið, hversu mikla bléssun
starf þeirra hefir feitt yfir airfiertn-
ing hér i bæ.
Og álfti kjósendur almenf, áð
staif meirihluta bæjarstjórnar háfí
bætt hag borgaranna og bæjar-
félagsins, og að bjartari séu von-
irnar um framtfðarhag þeirra, held-
ur en var, áður þessir trúnaðár-
menn tóku við stjórn bæjarins,
þá telur Vesturland sjálfsagt og
eðlilegt að þeir með atkvæðum
sínum efli þá, og tryggi stjórn
þeirra yfir málefnum bæjar og
borgara í framtíðinni.
En hinir, sem álfta að hag
bæjarins hafi hnignað undir þeirrá
stjórn og útlitið versnað, eiga
lfka kost á aö sýná það á kjör-
degi.
Einokun.
Engum vafa er það bundið, að
ef hinir sameinuðu bolsevikar hér
á landi hefðu til þess bolmagn,
myndu þeir þegar fitja upp á ein-
okun rfkisins á þeim vörum, sem1
tekist hefir að losa undan því helsi;
og að likindum myndu þeir hneppa
þjóðina undir miklu viðtækari ein-
okunar áþján en þá, er vér átt-
um við að búa síðustu striðsárin
og næstu ár eftir að striðinu lauk.
Það er þvf ekki óþarft að gera
sér grein fyrir þvf, hvernig sú
einokun lék bæði neytendur og
ríkissjóð.
Einokun er íslendingum svo
kunn frá fyrri tfð, að ólfklegt væri
að þá fýsti undir það fyrirkomu-
lag. En kunn var mönnum þá
því nær eingöngu sú hliðin, er
sneri að neytendum. Og þar voru
höfuðeinkennin þessi: Dýrar vör-
ur og vondar vörur.
Fáir munu þá hafa hugleitt það,
að einkasöluhafinn gæti einnig
borið skarðan hlut, svo að fyrir-
komulagið yrði hvorum tveggja
til tjóns. Og var þó konungsversl-
unin glögt dæmi um það, þvi þá
tapaði einkasöluhafinn stórfé á
versluninni, en hagur landsmanna,
neytenda, batnaði eigi að heldur
til hlítar.
Ætla mátti að hörtnungar þæf,
sem verslunareinokunin leiddiyfir
þetta land, væru landsmönnum
enn í svo fersku minni, að eng-
inn íslendingur mundi til þess
verða að fitja upp á einokun eða
berjast fyir henni f neinni mynd,
og dríta svo á leiði Skúla land-
fógeta Magnússonar. En það ó-
llklegasta skeður. Heill stjórnmála-
flokkur á þessu landi (sem þó
stundum þykist vera tveir óskyldir
flokkar) hefir gert það að höfuð-
flokksmáli að koma á þessu ill-
ræmda fyrirkomulagi. Notaðiflokk-
urinn stríðsásfandrð, og koni þó
minnu fram, en ætlað var, er hann
náði aðeins að einóka olfu og
fóbak. Komu þegar frám, svo ekki
varð um deilt, einkennin gömlu:
að varan varð bæði dýr og vond.
En hitt varð að langvarandi deilu-
máli, hvorf einokunarhafinn, ríkis-
sjóður, myndi einnig bíða tjón.
Sögðu einokunafmen'rt, þegar
um var rætt að íétta tóbakseinok-
uninni af, að tóbakið múndi verða
dýrara, en tekjur rlkissjóðs af því
þó minka að mun. Altmundi fara
f kaupmennina.
Nú er kotrtin fram nokkur sönn-
un í þessu máli.
Rétt ár er liðið sfðan einokun-
inni var af létt, og þarf ekki að
segja almenningi það sem hann
veit og hefir sjálfur reynt: að
verð á tóbaki hefir lækkað að
miklum mun. Nemur sú lækkun
20—30°/0.
Hitt er og einnig á daginn kom-
ið, að ríkissjóður hefir þegar grætt
stórfé á breytingunni.
Meðaltal tekna ríkissjóðs af tó-
bakinu, bæði tolltekjur og sölu-
hagnaður, vaf þau' þrjú? ár, sem
reikningar eru upp gerðir fyrir,
kr. 649 þús. Voru tekjurnar á át-
Bátalugtip.
Ný gerð af bátalugtum mjög
vönduðum, ábyggilegum i viiidi
nýkomin í
Versl. Björninii
(Ól. Kárasön.)
Rúllugardinur
halda hitanum inni og
kuldánUiii úti. Fást i
mörgum litum hjá
Finnbirni málará.
inu 1926 samkvæmt þessu áætl-
aðar í fjárlagafrv. stjórnarinnar,
kr. 630 þús., þvf nokkuð af áður
greindum tekjum af einkasölúnrti
voru gengis- og verðhækkunar-
gróði, sem ekki mátti gera ráð
fyrir, að einkasölunni áskotnaðist
öðru sinni.
Einokunarmenn héldu því nú
fram, að þessar tekjur næðust
aldrei með tolli einum saman,
nema tóbaksverðið hækkaði að
miklum mun. En það sem nú er
fram komið er þetta: Tóbakið héf-
ir lækkað allverulege, eins og áð-
ur er sagt, en tekjur rikissjóðs af
þvf eru orðnar eða voru þrjá fyrstu
fjórðunga ársins 1926, full miljón
króna, eða 275 þúsund krónum
meira en sameinaður toll- og sölu-
gróði alls ársins var áæflaður
með einokunarfyrirkomulaginu.
Ekkert er hægt að fullyrða um
það hve míklar tolltekjurnar af
tóbaki muni hafa orðið siðasta
fjórðung ársins, en allar lfkur eru
tií þess að þær séu ckki mikið
undir kvartmiljón, og hefir þá rfk-
issjóður grætt x/2 miljón króna
fyrsta árið á því að létta af tó-
bakseinokuninni.
Hve miklu gróði almennings
nemur í lækkuðu verði, er ekki
unt að segja, þótt nærri mætti
fara um það, þegar iunflutnings-
magnið eða réttara sagt eyðslan,
væri athuguð. En fyrir það fé,
sem ríkissjóður hefir grætt, mætti
slétta marga þúfnaskák og rækta
margan óræktarflóann hér á landi,
ef áframhald verður á þessu hvert
ár. Fyrir það fé mætti og leggja
álitlega vegaspotta, eða þá reisa
skóla og kosta fræðslu æskulýðs-
ins.
Er fénu vissulega á þann liátt
betur varið en hinn, sem áður
var, að ala á þvf flokksómaga
Tfmaflokksinns og hinna bolsanna,
og vera þessum flokkuin pólitískt
vlgf, eins og forttíaður Tímaflokks-
ins viðurkendi' á þingi aö einok-
unin hefði verið.