Vesturland - 27.02.1927, Blaðsíða 1

VESTURLAND
Ritstjóri: Sigurður Kristjánsson.
IV. árgangur. ísafjörður, 27. febrúar 1927. 7. tölublað.
er liann að fapa ?
Blindur er hver á sjálfs síns
sök.
Þessi orð komu mér í huga,
þegar eg las grein i Timanum,
þar sem Jónasi Kristjánssyni, fram-
bjóðanda íhaldsflokksins við land-
kjörið I sumar, eru borin á brýn
pólitisk svik.
Eftir þeim mælikvaröa, sem þar
er lagður. yrðu þeir nokkuð márg-
ir pólitísku svikararnir í bænda-
stéttinni, þeir er orðið liafa upp-
vísir tvö til þrjú síðustu árin. Það
yrðu fleiri en Jónas Kristjánsson
og Sigurður Sigurðsson búnaðar-
málastjóri, sem Tíminn þyrfti þá
að ná sér niðri á fyrir pólitísk
svik. Það yrðu talsvertmörg hund-
ruð bænda og búaliðs, sem þá
yrðu leidd undir rógburðaröxina,
arghyrnu Tírnans.
En það væri vís't létt verk fyrir
þessa menn að sanna það, að ef
leiðir hefir skilið með þeim og
Tímanum, þá er það hann en ekki
þeir sem svikið hefir.
Þegar Tíminn hóf göngu sina,
var hann flokksblað Framsóknar-
flokksins; en Framsóknarflokkur-
inn var uppsteypa úr bændaflokkn-
um.
Þessi flokkur hafði margar góð-
ar tryggingar að setja landsmönn-
um, sérstaklega bændum. Þjóð-
kunnir og þingreyndir bændaöld-
ungar, svo sem Siguröur Jónsson,
Pétur Jónss., Óiafur Briem, Sveinn
Ólafsson o. fl., er undir það merki
skipuðust, virtust búandmönnurn
fulltryggir hornsteinar. Yngri kraft-
ar flokksins þektust ekki út um
land og þá nefndi enginn á nafn.
Eftir heilt ár birti þessi flokkur
stefnuskrá sína í Tfmanum. Mun
þá margur sá, er hallast hafði að
flokknum og jafnvel lagt fé til
blaðsins, hafa rekið upp stór augu.
Stefnuskráin er svo gieiðgosaleg
og loforðafrek, að langt bregður
frá því, sem menn eiga að venj-
ast frá gætnum og haldinorðum
bændum. Þó markar hún flokiui-
um að nafninu frjálslynda stefnu,
og mun það hafa blekt marga
unga menn. En þeir eldri vænta
enn, að duga mundi trygging sú,
er áður var nefnd.
En úr bessu fer þá að koma
fram, hver alda undir ris.
Betri menn flokksins, þeir sem
í upphafi höfðu skapað honutr.
traust, urðu áhritalitlir. Ástæðan
var sumpart sú, að þeir voru of
jafnir lil þess að nokkur þeirra
væri sjáifkjörinn foringi, sumpart
sú, aö þeir voru dreifðir út uin
land, og höfðu því ekki aðstöðu
til að ráða neinu milli þinga.
Það fór eins og oft vill veröa,
þar sem víðar eru dyrnar til inn-
göngu og tortrygnislaust; þar
koma fieiri en boðnir eru, og ráða
oft að lokum meiru en ætlað var
og setja sinn svip á samsætið.
Blað flokksins er rödd lians, sú
eina sem nær til allrar þjóðarinn-
ar. Sú rödd er ólík því, sem lieyrst
liafði áður úr hópi bænda: Óskap-
lega gleiðgosaleg loforð og skýja-
borgir, heimskulega Iýgilegar frá-
sagnir um afrek flokksmannanna,
en hrakfarir og óþokkabrögð and-
stæðinganna, frámunalega ógeðs-
iegar hneykslissögur úr einkalffi
mótflokksmannanna, jafnvel for-
eldra þeirra og ættingja.
Á öllu er hroðvirknisblær, meiri
en áður hafði þekst í ritmensku
hér á landi, og þekkingar- og skiin-
ingsleysi á pólitik var næsta mik-
ið undrunarefni hverjum þeim, er
eitthvert skyn bar á þá liluti. Og
undiraldan í öllum skrifunum er
óvild Kommunistans tii þeirra, sem
sjálfstæðir eru andlega og efna-
lega. Þar er altaf óslitið spilað á
lægstu strengi, strengi öfundsýki
og stéttahaturs.
Það er alveg furðtilega frek
fjarstæða, að kalla þá menn flokks-
svikara, eða liðhlaupa, sem nú
ganga aðra götu en Tíminn f
pólitík, þótt þeir liafi verið með í
bændasamtökunum og jafnvel lagt
fram fé til þess að stofna blaðið,
þegar það og forystumenn flokks-
ins bregðast alveg vonum þeirra.
Þaó er Tírninn og þessir forystu-
menn, sem svikið hafa, og er ekk-
ert eðlilegra en að þeir menn,
sem sjálfstæðir eru í skoöunum. fari
sínar leiðir og þykist upp úr því
vaxnir að láta sér lélegri menn
leiða sig, ekki síst þá sýnt er, að
ferðinni er Iieitið um glapstigu að
alt öðru marki, en ætlað var.
Þessi mjög svo eðlilega ástæða
liggur til þeas, að leiðir skildi með
Tímamönnutn og fjölda þeirra
bænda,. er ýmist tóku beinan þátt
í bændasamtökunum, eða voru
þeim lilyntir.
Og landkjörið i surnar, og ekki
síður í haust, sýnir það, að Tíminn
er slitnaður upp úr þeim jarðvegi,
sem hann óx úr, og fljóta þar nú
á burt þeir mennirnir, sem minst
eftirsjá er að fyrir bændur.
Ein ástæðan til þess, að Tíminn
er hættur að hafa áhrif, er sú, að
iandsmenn eru að hætta að lesa
hann; auðvitað að undanskildum
klafabundnum flónunt, og svo
þeim, sem lesa eina og eiua grein,
til að meta ritmenskuna.
Og sannast að segja var það
ekki vonum fyr, að menn þreytt-
ust á lestrinum. Fimm og sex
álna langar greinar með aðra-
og þriðja hverja línu íeitletraða,
alskreyttar upphrópunarmerkjum,
eru að sönnu ekki lítiifjarlegar til-
sýndar. En hvernig eru þessar
Tímalanglokur -við nánari kynri-
ingu? Ekki vantar stóryrði og ó-
rökstuddar fullyrðingar, né þetta
gleiðgosalega sjálfshól, og allra
síst orðamergðina. En það vantar
annað, sem bagalegra er. Það
vantar efni og rökrétta liugsun.
Og þó mundi það fyrirgefast, þó
efni svaraði ekki til orðafjölda og
rök væru af vanefnum að dregin,
ef orðin væru borin fram af sann-
færingarkrafti og bak við þau lægi
einlæg vandlæting. Það mundi gefa
orðunum þunga og álirif. En þetta
síðasta og einasta, sem gefið gat
hinum rökvana langlokum líf og
gildi, vantar gjörsamlega.
Og því er von að menn þreyt-
ist og hætti Iestrinum. Greindir
menn þreytast fljótt á orðagjalfri
yfirborðsgöslara. Þeir, sem meir
lifa í tilfinningum, þrevtast fljótt,
er þeír finna að öll vandlætingin
er uppgerð, gúlaþembingur, sem
enginn sannfæringarkraftur eða
hiti er á bak við. Skilgóðir menn
þreytast á loforðafrekju og gorti,
er engar efndir fylgja. Og grand-
varir rnenn þreytast fljótt á laus-
mælgi og lygum.
Hitt er annað mál, að fylgisieysi
Tímans er hvergi nærri fram kom-
ið eins og það er. íslendingar
eru, sein betur fer, svo fastlyndir
menn, að þeir eru tregir til að
vega mót þeirri fylkingu, er þeir
hafa áður staðið í, þótt þeir liafi
orðið að ganga úr henni vegua
þeirra verka hennar, er þeir ekki
vildu taka þátt í.
Mörgum tekur enn sárt til Tím-
ans, þótt þeir hafi hina mestu
raun af- honum og lesi ekki 10.
liverja grein hans. Þctta stafar
af þeim vonum, sem við hann
voru bundnar í fyrstu, og er því
af góðum toga spunnið. Það er
samskonar trygð og kemur fram
í því, að mönnmn tekur sárt til
fósturbarns síns, þótt það hafi
illu einu goldiö fósturlaunin og
orðið hið mesta afstyrmi og ó-
knyttabjálfi.
Áminning.
Það hafa farið sögur af því und-
anfarið að útlit væri liið ískyggi-
legasta hvað snertir fjárhagslega
afkomu alls þorra ísafjarðarkaup-
staðarbúa nú framvegis.Æðimarg-
ir munu eygja þá hættu er stafar
af því fyrir kaupstaðinn, að út-
vegurinn er stöðvaður að mestu
leyli og er það eigi að undra, þar
sem bæjarbúar liaía til þessa bein-
línis og óbeinlinis lifað af útgerð-
inni.
Hinar og aðrar ástæður liafa
verið færðar fyrir því, hvers vegna
útgerðin hafi stöðvast og að komið
er eins og raun ber vitni um.
Nokkrir álíta, að óíyrirsjáanleg
atvik, svo sem feikna verðfall
sjávarafurðanna, er valdið hafa
stórtöpum, eigi mestan þáttinn í
því, að svona er komið.
Aðrir álíta að þetta vandræðaá-
stand sé því að kenna, að útveg-
urinn hafi veriö í höndum „brask-
ara“ er eigi Iiafi borið skyn á
þessa hluti. Þeir hinir sömu hafa
hvað mest, að þvi er virst hefir,
barist fyrir því að gjöra þeim
(bröskurunum) þessa atvinnugrein
þeirra sem örðugasta og ágóða-
minsta. Undir merki þessara manna
hefir meirihluti borgara ísafjarðar
fylkt sér nú á seinni árum, þó ó-
trúlegt megi þykja.
Það cr öllum vitanlegt, að nú
um árabil hefir harðsnúinn meiri-
hluti „bolsa“, er kalla sig jafn-
aðarmenn, verið einvaldur í öll-
um bæjarmálum ísafjarðarkaup-
staðar.
Þessi ráðandi flokkur, eða öllu
heldur væri rétlara að segja, þessir
ráðandi leiðtogar bolsastefnunnar
hafa talið fólkinu irú um að „brask-
ararnir", sem þeir I öðru orðinu
kalla „auðvald“ hafi alt til þessa
verið bæjaríélaginu þráudur í götu
livað snertir nauðsynlegar fram-
kvæmdir á marga vegu.
Nú, þegar „braskararnir“, sem
„bolsar“ kalia svo, gefast upp og
treystast eigi lengur, af mörgum
skiljanlegum ástæðum, til þess að
reka útgerðina eins og undanfaríð,
þá steðja að vandræðin og jafn-
vel „bolsar" barma sér yfir ástand-
inu og horfunum, sem framundan
eru.
Hvað hefir skeð?
Ekkert annað en það, að þeir
mennirnir, sem til þessa tíma hafa
verið þyrnar í augum „bolsanna“
eru hættir að starfa í bæjarfélag-
inu, sem stórir atvinnurekendur,
er mikill hluti bæjarmanna áður
lifði á.
Öllum sem kynnst liafa stefnu-
skrá „bolsa“ er það ljóst, að
liér hefir farið„ að óskum þeirra
og að „ með þessu er stórt spor
stigið að takmarki því, er þeir liafa
þókst berjast fyrir.
Ber ekki vel í veiði einmitt nú
fyrir ísafjarðarkaupstað að taka
útveginn á anna sína og reka
hann upp á'reikning bæjarins?
Er það ekki það sem bolsaleið-
togarnir hafa stöðugt predikað
bæjarbúum, að þyrfti að gerast,
til þess að fátækur almúginn nyti
stórgróðans, sem af honum flýtur?
Af auglýsingu í Vesturlandi 30.
f. m. má sjá, að tækin (bátarnir)
eru til sölu hverjutn sem vill, og
það sennilega með vægu verði.
Það væri næsta hjákátlegl ef
bæjarmenn þeir, er trúa svo ein-
dregiö á stjórn bolsanna og ráð-
stafanir, létu þetta tækifæri sér úr
greipum ganga.
Þér „boisar“ hafið öll völdin á
isafirði innan bæjarfélagsins og
þér hafið sannarlega sýnt í verk-