Vesturland - 15.03.1927, Side 1

$
Riístjóri: Sigurður Kristjánsson.
ísafjörður, 15. mars 1927.
9. tölublað.
IV. árgangur. ||
===
Fjárhayur
Isafjarðarkaupstaðar.
Einn af bæjarfulitrúum ísafjarð*
arkaupstaðar, Finnur Jónsson, sem
jafnframt er í fjárhagsnefnd, hefir
í 4. og 5. tbl. Skutuls þ. á. skrif-
að alllangt mál utn fjárhag ísa-
fjarðar. Munu skrif þessi eiga að
vera vörn fyrir fjárstjórn bolse-
vika í bæjarstjórninni liérna und-
anfarin 6 ár, en þann tíma hafa
þeir verið allsráðandi íbæjarstjórn-
inni. Ýmsir menn þar á meðal eg,
álita að núverandi rneirihluti bæj-
arstjórnar hafi stjórnað fjármálum
kaupstaðarins svo gálauslega, að
að því hljóti að reka, að lánar-
drotnar bæjarins og rikisstjórnin
svifti bæjarstjórnina fjárforræði og
komi fjárstjórninni í hendur þeim
mönnutn sem þeirri ábyrgð eru
vaxnir. betta álit mitt lét eg fyrir
þrem árum í ljósi við einn bæjar-
fulltrúann, Vilmund Jónsson hér-
aðslækni, en af venjulegri góð-
gir'ni sinni, breytti læknirinn orð-
um mfnum og básúnaði það út,
að eg hefði sagt, að bærinn skyldi
sviftur fjárforræði. Má þvi rekja
til hans þau ósannindi, sem bor-
in eru hér um bæinn: að eg hafi
stofnað til þeirra atburða, sem
hér urðu nokkru fyrir áramótin,
í þeim titgangi, að þessi spá mfn
rættist. Stingur þetta fram höfð-
inu hjá málpípu læknisins, Finni
Jónssyni, f nefndum skrifum hans.
Það er sjálfsagt rétt, að það sé
ekki þakklátt verk að sýna frám
á það, að fjárhag bæjarfélags
þess, er maður býr í, sé svo kom-
ið, að fyrirsjáanlegt hrun sé fyrir
dyrum. Vinsælla yrði eflausf að
hreykja upp reikningum, sem sýna
mörg hundruð þúsund króna
„gróða“ eða „eignir umfram skuld-
ir“, þó það væri eintóm blekking,
og hvergi til nema á pappírnum.
í augum fjöldans auka þeir síðar-
töldu lánstraust bæjarins, en hin-
ir rægja það.
En það getur engum, hvorki
einstaklingum né bæjarfélögum
orðið til gæfu, að lifa á ósann-
indum eða blekkingum. Einhvern
tíma kemur að skuldadögunum,
og þvf lengur sem það er leikið,
að slá ryki i sfn eigin augu og
lánardrottnanna, þvf hærra verður
fallið, og þess erfiðara að reisa
við aftur, það sem í rústir er komið.
Eg ætla því að skýra frá, hvernig
eg tel fjárhag ísafjarðarkaupstaðar
raunverulega vera. Eg geri það
f þeirri von, að það verði til þess,
að góðir menn taki höndum sam-
ann, og komi i veg fyrir það, að
bænum sé sökt enn dýpra í skulda-
fenið, en nú er, og reyni jafnframt
að fá af bænum létt aö einhverju
leyti fjárhagslegum skuldbinding-
um hans, sem eg tel því miður
engar likur til, að hann fái risið
undir.
Ef þessi von mín rætist, verð-
ur það áre.iðanlega bænum og
þar með borgurunurn til góðs, og
þá er tilgangi mfnum náð. Get
eg þá látið mér i léttu rúmi liggja
nag það og nfð, sem eg veit að
eg fæ að launum frá þeim, sem
steypt hafa bæjarfélaginu í það
fjárhagslega öngþveiti, sem eg tel
það nú kotnið i.
Bæjarfulltrúi Finnur Jónsson
segir, að i árslok 1921 þegar telja
má, að núverandi meirihluti bæj-
arstjórnar tæki við stjórninni, hafi
skuldir ísafjarðarkaupstaðar verið
kr. 260.087.53. En í hafnarsjóði
hafi þá verið kr. 122.000.
Enda þó hafnarsjóður hafi sér-
stakan reikning, er það þó vitan-
legt, að hann er eign bæjarins.
Þessa sjóðeign ber því að draga
frá skuldunum, og verður þá raun-
vcruleg skuld bæjarins, þegar nú-
verandi meirihluti tók við, kr.
138.000.
Bæjarfulltrúinn fer um það mörg-
um orðum, hve illa málefnum
bæjarins hafi verið stjórnað, áð-
ur en bolsar tóku við, og hve
bágborinn fjárhagurinn liafi verið,
þegar þeir komust til valda.
Um fyrra atriðið er mér ekki
svo kunnugt, að eg vilji um það
dæma að öðru leyti en því, sem
ráðið verður af útkomunni, því
eg var þá ekki komin hingað til
bæjarins. En um síðara atriðið
verð eg að segja, að það er ó-
sanngirni í frekasta lagi, að telja
það bágborinn fjárhag, þó raun-
verulegar skuldir ísafjarðarkaup-
staðar hafi að strfðinu loknu (ár-
ið 1921) verið kr. 138.000. Sér-
staklega þegar tillit er tekið til
þess, í hvern kostnað bærinn
hafði orðið að leggja, af stríðsá-
stæðum, til að tryggja líf og heilsu
ibúa sinna. Og er hart að heyra
mann sem vætnir sér mikillar um-
bunar fyrir fagurgala við alþýðu,
telja eftir það fé, sem til þess er
varið að tryggja lif hennar.
Skuldir bæjarins stöfuðu sem
sé af þvf tvennu, að hann varð
á stríðsárunum að taka 100.000
kr. dýrtíðarlán, til að tryggja bæn-
um eldivið og aðrar nauðsynjar,
ef aðflutningar teptust. Og í öðru
lagi, að liann varð að byggja yfir
þurfamenn og fátæklinga, sem
hvergi fengu inni í húsnæðisekl-
unni.
Um dýrtíðarlánið vita menn, að
það gekk til eldiviðaröflunar og
annara öryggisráðstafana, sem
hver bæjar og héraðsstjórn taldi
sér skylt að gjöra, og hér á ísa-
firði var enn nauðsynlegri en vfð-
ast ahnarsstaðar, þvi þótt flutn-
ingar að landinu teptust ekki, gat
sigling til ísafjarðar tepst. Og það
er öldungis víst, að af því leiddi
mannfellir hér, ef til isafjarða
flyttist enginn eldiviður heilan
vetur og birgðir væru engar fyrir.
Er það líka fullvíst að ráðslafanir
þær, sem gjörðar voru, forðuðu
fjölda manna hér á ísafirði frá
heilsutjóni froslaveturinn, ef ekki
líftjóni.
Um byggingu bæjarhúsanna
hefir oft verið deilt, siðan eg kom
hingað, en af lítilli sanngirni af
hálfu bolsevi^.
Allir vita það, að bænum er
jafn skylt að sjá þurfamönnutn
fyrir húsnæði eins og öðrum nauð-
synjum. Nú var húsnæðiseklan
mest, þegar dýrtfðin stóð sem
hæst, því þá voru allir ófúsastir
að byggja. Hvað átti nú bærinn
að gera við þurfalinga sfna? Hann
átti um tvent að velja, að byggja,
eða bjóða í húsnæði i kapp við
aðra borgara. Bærinn valdi fyrri
kostinn, og tel eg hann sæmilegri.
Húsin eru auðvitað livergi nærri
þess virði, sem bygging þeirra
kostaði. En hefir Finnur Jónsson
athugað, hvað það hefði kostað
að byggja ekki? í bæjarhúsunum
búa 110 manns. Það væru 22
fimm manna fjölskyldur. Ef áætlað
væri, að hver þeirra hefði orðið
að greiða ,60 krónur mánaðarlega,
hefði það orðið kr. 15840 á ári.
Hvorug þessi ráðstöfun var
flokks, eða ágreiningsmál, þegar
ákvörðun þar um var tekin, og
hygg eg að Finnur Jónsson sé
einn um það að telja fé til þeirra
illa varið.
„En hvað er nú orðið okkar
starf“ þessi ár, sem fjárstjórnin
hefir verið í höndum þeirra bolse-
vikanna? Eftir því sem hr. F. J.
skýrir frá, eru skuldir ísafjarðar-
kaupstaðar í árslok 1926, kr.
658.144.51. Á þessum árum hefir
hafnarsjóður, sem var kr. 122.000
— eyðst upp til agna, og auk
þess hefir bænum áskotnast á
þessum tíma styrkur úr ríkissjóði
kr. 75.000, sem einnig hefir eyðst.
Þetta verða samtals kr. 855.144.51.
Séu frá þessari upphæð dregn-
ar þær kr. 260.000, sem F. J. telur
að bærinn hafi skuldað í árslok
1921, verða eftir kr. 595.000. En
við þá upphæð má svo bæta kr.
141.000 sem teknar hafa verið
beint úr vösum borgaranna I þessi
5 ár til afborgana skulda, eins og
það er orðað á fjárhagsáætlun-
um bæjarins.
Þessari upphæð, rúmum sjö
hundrun þrjátíu og sex þúsund
krónum hafa bolsevikar „lógað“
á þessum fáu árum.
Tölurnar tala í rauninni sjálfar
og þurfa engra skýringa við. En
einhver kann þó að spyrja, hvað
orðið hafi af þessari fjárhæð og er
því fljótsvarað. Reist hetir verið
sjúkrahús, sem fært er á efnahags-
reikning bæjarins á kr. 300.000.
Til Hæstakaupstaðarkaupannahafa
farið ca. 460.000.
J|l|lllllllllllllllllllll||l||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||!|||||!|||||||||&
| Ljósakrónur og lampar. §
1 Fjölbreyttasta úrval á íslandi 1
| hjá
| Jóni Sigurðssyni |
^ Austurslr. 7. Reykjavik Simi 836 p
Eg hefi áður sagt, og endurtek
það hér, að með þeim kaupum
steig bærinn niður í fjárhagslega
glötun. Eg veit að enginn óhlut-
drægur maður, sem nokkuð er
hér kunnugur, getur neitað þessu,
en ókunnugra vegna skal þetta
tekið fram:
í lok ófriðarins mikla, þegar
allar eignir voru í hæsta verði,
var eign þessi seld með útbúum
í Bolungavík og Hnlfsdal fyrir
170 eða 180 þús. kr. Kaupendurnir
ráku hér fiskverslun i nokkur ár,
og þótt bæjarstjórnarmeirhlutimi
telji eflaust, að eignin hafi verið
keypt við lágu verði, mun það
satt vera, að hvorki kaupenduruir
né lánardrotnar þeirra hafi spunu-
ið silki á kaupunum.
Árið 1923 þegar allar eignir
höfðu hríðfallið f verði, var eien
þessi svo seld, en undan voru skil-
in útbúin í Hnífsdal og Bolungar-
vik, og vélaverkstæðið á ísafirði, en
alt hafði þetta fylgt eigninni, eins
og fyr segir. Kaupverðið var nú
kr. 300.000 og ísafjarðarkaupstað-
ur var kaupandinn. Knúðu bolse-
vikar kaupin fram með miklu
harðfylgi
Bærinn fékk veödeildarlán út á
eignina kr. 300.000. En vegna af-
falla á veðdeildarbréfunum og
annars kostnaðar við kaupin, varð
bærinn að bæta við nær 50.000
krónum, til þess að kaupverðið
yrði að fullu greitt. Síðan var
bygður haus á bryggjustúf, sem
eign þessar i hafði fylgt (var skil-
yrði af hendi seljandans, sem síð-
an varð leigjandi). Kostaði sú við-
bót um kr. 110.000, og stóð Hæsti
bænum þannig I kr. 460.000.
F. J. talar mikið um afrek meiri-
hluta bæjarstjórnarinnar í þvf að
láta bæinn komast yfir arðberandi
eignir. Skilst mér að þeir félagar
liafi unnið mörgum áformum sín-
um fylgi borgaranna með því að
telja þeim trú um, að arður af
keyptum eignum og fyrirtækjum
bæjarins gætu borið ríflegan hluta
af skyldugjöldum bæjarfélagsins
og létt þar með undir skattabyrði
borgaranna.
Útsvörin sýna hvernig það hef-
ir ræst til þessa. Og eignareikn-
ingur F. J. sjálfs geíur nokkra
hugmynd um það, hvernig þetta
muni rætast í framtíðinni. Hann
telur sem sé skuldir bæjarins kr.
667.000 en arðberandi eignir kr.
568.000 eða nál. 100.000 krónum
lægri en skuldirnar. Telur hann