Vesturland - 27.03.1927, Blaðsíða 1

VESTURLAND
Ritstjóri: Sigurður Kristjánsson.
IV. árgangur. j ísafjörður, 27. mars 1927. 11. tölublað.
Þvottur og strauning.
Kristín Friðriksdóttir
Sundstræti 29.
„Frumvarp
til laga um gagnfræðaskóla á ísa-
fitði.
Flutningsm.: Sigurjón Jónsson.
laun allra kennara, viðliald skóla-
hússins, viðhald og aukning á-
halda o. íl., en endurgjaldskröfu
á ríkissjóður hjá bæjarsjóði ísa-
fjaröar á l/4 hluta þeirrar upp-
hæðar, er skólastjóra, föstum kenn-
urum og stundakennurum er greitt
(J/4 hluta kenslukostnaðarins).
9. gr.
Vorið 1928 lætur rikisstjórnin
byrja að byggja hæfilega stórt
skólahús úr steinsteypu. í skólan-
utn skal vera íbúð fyrir skóla-
stjóra og heimavistir fyrir að
minsta kosti 30 nemendur. ísafjarð-
arkaupstaður leggur til ókeypis
lóð, er kenslumálaráðuneytið tek-
ur gilda. Byggingunni með nauð-
synlegum áhöldum og útbúnaði
skal lokið sumarið 1929, og tek-
ur skólinn til starfa i. okt. 1929.
Greinargerð.
Unglingaskóli hefir nú slarfað á
Ísafirði í liðug 20 ár. Var hann
lengi aðeins cin deild, en nú,
nokkur undanfarin ár heíir hann
starfað í tveirn deildutn. Þessi ung-
lingaskóli hefir verið styrktur úr
rikiosjóði, og hefir styrkurinn orð-
ið 2500 kr. á ári síðan skólinn
fór að starfa í tveim deildum.
Þessi gagnfræðakensla, sem
bærinn hefir þannig að mestu
leyti ltaldið einn uppi, hefir frá
byrjun verið skoðuð sent undir-
staða að fullkomnum gagnfræða-
skóla, er fyr eða síðar hlyti að
koma á ísafirði. Það eru nú 18
eða ár síðan í fyrsta skifti var
á þingmálafundi á ísafirði sam-
þykt áskorun til þings og stjórn-
ar um, að gagnfræðaskóli yrði
stofnaður þar. Nú undanfarin ár
hefir mál þetta legiö niðri, vegna
þess hve fjárhagur rikisins hefir
verið erfiður, en á síðasta þing-
málafundi var samþykt svo hljóð-
andi tillaga:
„Jafnframt og fundurinn lýsir
því yfir, að Únglingaskólinn á
ísafirði hefir jafnan verið mjög
afskiftur í styrkveitingum úr rík-
issjóði. saman borið við aðraskóla,
skorar hann fastlega á Alþingi
að veita á næstu fjárlögum fé til
byggingar og reksturs gagnfræða-
skóla með heimavistum fyrir Vest-
firði. Sé skólinn settur á ísafirði
og hliðstæður Akureyrar gagn-
fræðaskóla'1.
Naumast mun unt að segja, að
Vestfirðingar hafi verið heimtu-
írekir um framlög úr rikissjóöi til
skólamála sinna, aítur liafa þeir
lagt á sjálfa sig tiltölulega mikil
fjárútlát til þess að halda ungl-
= Nýkomin
Blá viimuíof,
—-1 mjög ódýr í .
Soífíubúð. s
ingafræðslu sinni í góðu lagi.
Kenslumálastjórnir vorar hafa ver-
ið ánægðar yfir því, a.ð Vestfirö-
ingar kostuðu að sem meslu sjálCr
sina unglingafræðslu, en þar vi >
hefir líká setið. í öllum öðruui
fjórðungum landsins eru skölar;
sem ríkið að öllu kostar. Ve ;t ■
firðingar hafa vcrið og eru afskiít.r
í þessu efni. betta írv. er því sLt
vonum fyr fram komið, miklu
fremur mætti það merkilegt kall-
ast, að lög um gagnfærðaskóla á
ísafirði skuli ckki fyrir löngu . -
greidd af háttvirtu Alþingi. Væuli
eg, að háttvirtum þingmönnum
sé ljúft að bæta nú litillega fyrir
þá vanrækslu, með því að.lála
frv. þetta ganga greiðlega gcgu-
um þingið.
Um einstakar greinar þessa
frumvarps skal það cinungis fram
tekið, að þær eru í ílestuin atrið-
um sniðnar eftir frumvarpi uin
samskóla Reykjavíkur, sem nú
liggur fyrir háttvirtu Alþingi, að
því er gangfræðaskóla þess frumv.
snertir. Veruleg efnisbreyting frá
því frumvarpi er þó í 9. gr. þessa
frumvarps, þar sem bæöi er á-
kveðið, að heimavistir séu við
skólann á ísafirði og að ríkis-
sjóður einn kosti skólabygginguna.
Heimavistir við skólann eru
nauðsynlegt skilyrði þess, að fá-
tækir nemendur, sem ekki eiga
heima á ísafirði, geti notið þar
ódýrari skólavistar en eila. Sé ekki
fyrir því séð, verða fátækir nem-
endur oft að fara á mis við mení-
un, er annars getur orðið þeim
og almenningi til stórgagns.
Eins og ríkissjóður hefir að öllu
leyti kostað skólahúsiö fyrir gagn-
fræðaskólann á Akureyri fyrir
Norðlendingafjórðung, þá er ekki
hægt að segja, að ósanngjarnt sé,
að ríkissjóður kosti einnig skóia-
hús fyrir gagnfræðaskóla á ísa-
iirði, síst þar sem í þessu frv. er
gert ráð íyrir, að Ísafjaróarkaup-
staður greiöi nokkurn liiuta kenslu-
kostuaðar við skólann, en raddir
eru ekki enn komnar irum um, aö
svo veröi nyrðra".
Gagnfræðaskóli
ístfjarðar.
Af öllum héraðsmálum Vest-
fjarða, þeim er þingmálafundir
hafa sent beiðnir og áskoranir
um til Alþingis, mun gagnfræða-
skólamálið hafa langsamlega flesta
og eindregnasta fylgismenn.
Krafan um gagnfræðaskóla er
að sönnu ekki ný, en hún liefir
nú síðast risið með alveg nýjum
og auknum krafti og langtum al-
mennari áhuga en áður var.
íbúum ísafjarðarkaupstaðar var
það ætlandi, að þeir hefðu for-
göngu i þessu máli og skildu
best þörfina fyrir skólann. Þeim
mátti og vera það ljóst, hver
heimilisbót ísafirði er að skólum,
bæði í menningarlegu og fjárhags-
legu tilliti. Hefir það og sannast,
að gagnfræðaskólahugmyndin á
hér örugga talsmenn og sæmilega
vakandi áhuga og skilning almenn-
ings. En Norður-ísfirðingar standa
þó kaupstaðarbúum hvergi að
baki í þessu. Hafa þeir á þing-
málafundum samþykt áskoranir til
þingsins um stofnun skólans, og
á nýafstöðnum fundi sýslunefnd-
arinnar var samþykt mjög ein-
dregin ályktun i málinu, sem sjá
má I fundargerðinni á öðrum
stað hér í blaðinu.
Vegna þeirra fjölmörgu manna
hér í kaupstað og héraði, sem
bíða árangurs áskorana sinna i
þessu máli með eftirvæntingu, vill
Vesturland láta mönnum jafnótt
í té upplýsingar um alt það, sem
gerist I málinu, svo menn viti á
hverjum tíma, hvar því er komið.
Birtir blaðið því hér frumvarp það
um stofnun skólans, sem þing-
maður kaupstaðarins bér fram í
neðrideild.
Ekki er unt að fullyrða neitt
um það, hvernig máli þessu reiðir
af á yfirstandandi þingi. En benda
má á það í þessu sambandi, að
fyrir þinginu liggur frumvarp' um
fækkun þinga — þinghald ann-
aðhvort ár. —- Við það mundi
sparast beint, ef samþykt yrði,
jafnmikið fé annaðhvort ár, eins
og kosta mundi að reisa gagn-
fræðaskóla með heimavistum á
ísafirði og reka hann utn alllangt
árabil.
Varla verða um það skiftar
skoðanir, að það væru hagnaðar-
skifti fyrir iand og þjóð, að fækka
þessum mærðar- og fjársóunar-
þingum og reisa í þess stað, og
þó móti aðeins eins árs kostnaði,
myndarlega inenningárstofnun fyr-
ir heilan landsfjörðung.
msÉMsm-2
1- .gr-
Á Isafirði skal setja á stofn
gagnfræðaskóla, er annast skal
alla almenna framhaldsfræðslu.
2. gr.
í skólanum skal kenna þessar
greinar: ,
ísíensku, dönsku, ensku, sagn-
fræði og þjóðfélagsfræði, reikn-
ing, landafræði, náttúrufræði og
eðlisfræði, heilsufræði, teikning og
þær verklegar greinar, er reglu-
gerð mælir fyrir um. Heimilt er
að breyta námsgreinaskrá með
reglugerð.
3. gr.
Bekkir skólans eru þrír, og er
nemenduni yfirleitt veitt viðtaka I
fyrsta bekk. Þó má taka við nem-
enduni í annan og þriðja bckk,
ehda hafi þ'eir þá þekkingu og
þroska er lil þess útheimtist.
4. gr.
Skólastjóri gagnfræðaskólans
h'efir að byrjunarlaunum 3'00 kr.
á ári, auk dýrtíðaruppbótar sam-
kvæmt reglum launalaga, en laun-
in hækka á tveggja ára íresti urti
200 kr. upp í 4200 kr. Auk þcss
lrefir hann ókeypis húsnæði, Ijós
og hita. í reglugerð skal ákveða
skyldur hans og kenslustunda-
fjölda,
5. gr.
Tveir skulu fastir kennarar skól-
ans auk skólastjóra, og hafa þeir
að byrjunarlaunum 3000 kr. á ári,
en launin hækka á hverjum þriggja
ára fresti uni 200 kr., upp í 4200
kr. Fastakennarar eru skyldir til
þess að kenna 27 stundir á viku.
Stundakennarar skulu fengnir til
skólans, að þvi leyti sem kenslu
er frekar þörf.
6. gr.
Kenslumálaráðuneytið setur
réglugerð fyrir skólann, að fengn-
um tillögum skólanefndar, er bæj-
arstjórnin á ísafirði kýs fyrir skól-
ahn. í reglugerðinni skal ákveða
stundafjölda námsgreina og kröf-
ur til fullnaðarprófs. Prófdómend-
ur skipar kenslumáláráðuneytið.
7. gr.
í reglugerð skal ákveða, að
nemendur skólans greiði skóla-
gjald, er renni í skólasjóð. Skal
jafnframt ákveðið hve há skóla-
gjöldin skuli vera. í skólasjóð
rennur það fé, er skólanum kann
að áskotnast, nema öðruvísi sé
ákveðið. Úr sjóðnum skal greiða
allan kostdað við ræsting, ljós og
hita o. fl. sé sjóðurinn þess megn-
ugur.
8. gr.
Úr rikissjóði skal greiða allan
annan kostnað við skólahaldið,
Alúðar þakkir fyrir auðsýnda samúð og vinarhug við
fráfall og jarðarför ekkjunnar Sigurborgar Sæmundsdóttur.
Aðstandendur.