Vesturland - 06.08.1927, Blaðsíða 1

VESTURLAND
Ritstjóri: Sigurður Kristjánsson.
IV. árgangur. u ísafjörður, 6. ágúst 1927. 27. tölublað.
1
Tapað!
Einn af togurum okkar misti út um 60 faðma langt stykki af
herpinót.
Sá, sern kynni að finna tiótina, er beðinn að bjarga henni og
gera okkur aðvart.
Áfallinn kostnaður og björgunarlaun verða greidd.
Hesteyri í júlí 1927.
H.f. Kveldúlfur.
Stjórnarskiftin.
Blöðunum ber ekki fullkomlega
saman um atkvæðamagn flokk-
anna við kosningarnar sem nú
eru nýafstaðnar. Vesturlandi hefir
reiknast svo, að íhaldsflokkurinn
hafi fengið 14071 atkv., Fram-
sóknarflokkurinn 9916 atkv., .lafn-
aðarmenn og Kommúnistar 6445
og Frjálslyndi fl. 2036 atkv. Við
Jtessar tölur er það eitt a.ð athuga,
að í hverju tveggja mann'a kjör-
dæmi er hverjutn flokki reiknað
það atkvæðamagn, sein fallið hef-
ir á þann fratnbjóðanda flokksins,
scm fleiri fékk atkvæðin. En það
setn vcldttr því, að Vesturland
fær aðrar tölur en önnur blöð,
þótt litlu mutíi, er það, að blaðið
telur Framsóknarflokknum atkvæði
Karls Finnbogasonar, sem erFratn-
sóknarmaður, þótt hann vitanlega
sé kosinn af jafnaðarmönnum og
kommúnistum, og telur engutn at-
kvæði síra Sigurgeirs Sigurðsson-
ar, af því hann bauð sig fram ut-
an flokka, þótt vitanlegt sé, að
hann kusu íhaldsmenn. En þrátt
fyrir þetta fær íhaldsflokkurinn
hart nær jafnmörg atkvæði greidd
eins og Fratnsókn og Alþýðu-
flokkurinn til samans.
Hverjir mynda nýju stjórnina
og hverjir styðja hana?
Núverandi stjórn hefir sagt af
sér, en er af konungi beðin að
sitja, uns ný stjórn er mynduð.
Síðau stjórnin sagði af sér, er
nú iiðinn nokkur timi, en ekki
hefir enn spurst, að konungur
hafi snúið sér til neins af mót-
flokkunt stjórnarinnar þess erindis
að mynda nýtt ráðuneyti. Allir
ganga þó út frá því setn sjálf-
sögðutn lilut, að Framsóknarflokk-
urinn muni mynda stjórnina með
stuðningi Alþýðuflokksþingmann-
anna, og er þá varla um nema
tvo menn að ræða til þess að
mynda ráðuneytið, þá Jónas Jóns-
son og Tr. Þórhallsson. bessir
tveir menn ltafa algerlega haft
forustu Fratnsóknarflokksins og þó
eiginlega aðeins sá fyr taldi. Ætti
hann því að vera sjálfkjörinn
stjórnarformaður. Búast má við,
að Framsóknarmenn skipi öll
stjórnarsætin, þótt hitt væri e. t. v.
heppilegra, að jafnaðarmenn eða
kommúnistar ættu mann í ráðtt-
neytinu, því það mttndi að líkind-
utn draga.úr ófyrirleitni þeirra í
skilyrðunutn fyrir stuðningi, ef þeir
bæru að einhverju ieyti ábyrgð á
gerðutn stjórnarintiar.
Fyrst svo fór, að íhaldsflokkur-
inn ekki náði meirihluta þingsæta,
var það óhapp mikið, að Fram-
sókn ekki varð þess ntegnug að
mynda stjórn án stuðuings annara
flokka, því þótl atferli og tillögur
þessa andstöðuflokks fráfarandi
stjórnar ltafi verið ískyggilegt og
spáð hinni inestu óskannnfeilni,
er hatin næði völdum, er á það
að líta, að þegar ábyrgðin er fall-
in honum á herðar, mátti búast
við sæmilegum aga frá gætnari
hluta þingflokksins og meiri var-
færni, heldur en meðan ábyrgðin
var engin.
Eins og vonlegt er, verður mörg-
um á að spyrja: Hvers vegna
gengu allir út frá því sern sjálf-
sögðum hlut fyrir kosningarnar,
að Tjmahienn og kommunistar
yrðu í félagi um stjórnarmyndun,
ef núverandi stjórn féili? Og hvers
vegna er þetta svo sjálfsagður
hlulur uú, þegar stjórnarskifti eru
vis orðin? Auðvitað er ástæðan
ekki önnur en sú, að þessir flokk-
ar, eða réttara sagt, þeir sem
flokkunutn ráða, hafa svipaðar
fyrirætlanir, beim kemur satnan
um það, að vilja leggja einokun-
arhelsi á lattdsmenn í verslun og
atvinnurekstri, svo sem verða tná.
Þeiin kemur saman utn að vilja
leggja þröng höft á persónulegt
frelsi tnanna og kotna félagsmál-
um og stjórnarfari í kommunis-
tiskt form. Þeim kemur satnan um
að vilja opna landið fyrir útlendri
ágengni í atvinnurekstri og þeim
ketnur saman um að gera lítið úr
sjálfstæðisviðleitni vorri í utanrík-
ismálum.
Hvers er þá að vænta í þessum
sökurn af þeirri stjórn, er nú tek-
ur við ? ■*
Ef ráða má af atferli og tillög-
tttn væntanlegra stjórnarflokka á
undangengnum árum, verður það
fyrst og fremst einokunin með
ríkisrekstri í verslum, útgerð og
iðnaðis Að bændunutn verður
varla lagt, fyr en þessi útvígi eru
unnin. Búast má við að Spánar-
samningarnir verði upphafnir og
fiskiveiðalöggjöfirmi breytttil opn-
unar fyrir útlendingum, og sendi-
rnenn íslenska ríkisins í öðrum
löndutn kallaðir lteim.
Víst er það miklu minni hluti
landsmanna sem mundi óska þess,
að þetta alt kæmi fram. En er þá
nokkur leið lil að afstýra því?
Einasta leiðin til þess er sú, að
mótmæla því nógu kröftuglega.
Ótti væntanlegrar stjórnar og
stuðningsmantia hennar við dóm
kjósenda ttm næstu kosningar,
verður það helsta og líklega eina
sem heftir þá í slíkum óhappa-
verkum, og þess ber að neyta.
Annars er Framsókn ekki öf-
undar verð af því að taka við
stjórn með vantraust tneir en
tveggja þriðjttnga kjósenda að
baki sér og heiintufrekju og ó-
fyrirleitni hálfbræðranna yfir höfði
sér. Og víst má búast við að
margar greinir verði þeirra á milli,
fyrsl og fremst í gengismálinu,
þar sem aðrir vilja ltækkun krón-
unnar í gullgengi, en hinir stýf-
iitgtt. I öðru lagi tim kosninga-
réttinn, þar sem aðrir vilja á all-
an liátt ganga á rétt sveitanna
með samsteypu landsins í eitt
kjördæmi og kjördegi á þeitn tíina,
(1. vetrardag) seui fæstir sveita-
menn tnunu geta neytt kosninga-
réttar síns, en hinir tnunu þetta
varla þora, ltvað sem þeim býr
inst i skapi.
Mestum kvíða veldur það sjálf-
sagt hjá hugsandi mönnum, að
fjárhagur ríkisins muni fara í sömu
eða verri óreiðu hjá væntanlegri
Tímastjórn, eins og hann var í,
þegar fráfarandi stjórn tók við,
því bæði er það, að fortíð Títna-
flokksins er ekki glæsileg í þess-
um sökum, og svo er þess varla
að vænta, að reynslulitlir menn
og litt þroskaðir, þótt besta vilja
hefðu, 'séu því vaxnir að feta í
fótspor fráfarandi stjórnar. En þá
væri iiia neytt þess mikla átaks,
sem kostað hefir að gera örugg-
an fjárhag rfkisins, ef all ælti aö
lenda í sama sukkinu og skulda-
feninu eins og var, þegar Tíina-
flokkurinn réði stjórn landsins síð-
ast.
Hætt er líka við að bláþráður
komi á þær miklu og einstæðu
verklegu umbætur, se» hafnar eru
til lands og sjávar.
En annars er einsætt að standa
þetta el af sér til næstu kosninga.
Skipulag.
Í „Jafnaðarmanninum,“ blaði
setn gefið er út á Norðfirði, sé eg
þau vísdómsfulht orð, að bæjar-
stjórnarmeirihlutinn á ísafirði sé
búinn „að framkvæma á styttri
tíma meira bæjarfélaginu til þarfa
en ennþá hefir framkvæmt verið
nokkursstaðar annarsstaðar á
landinu.“
Mikil sældarkjör mega þaö vera,
sem alþýðan á Ísafirði á nú við
að búa. Og miklir afburða starfs-
kraftar mega það vera, setn þetta
hamingjusatna bæjarfélag hefirtek-
ið í þjónustu sitta.
Væri það nú ekki vtíigerningui
við önnur bæjarfélög að benda
þeitn á, hverjar leiðir hinn djúp-
hygni og framsýni bæjarstjórnar-
meirihluti á isafirði hefir farið, til
að bæta svona stórkosllega hag
bæjarfélagsins og skapa fullsælu
borgaranna? Ef íbúar annara
bæja- og sveitafélaga vissu, að
þessi stórvirki eru öll sjálfunnin
með nýju „skipulagi“ ogvaliréttra
starfskrafta, er ekki líklegt að það
vefjist lengi fyrir þeitn, að koma
á slíku hjá sér.
Mikils er um vert, að byrjað sé
á réttum enda, en það er stjórn
bæjar- og sveitarmálanna.
Hér á ísafirði var, þar til fyrir
rúmu ári, einn maður að gaufa á
skrifstofu bæjarins, og skrifstofan
var lítilfjörleg kró í þinghúsi bæj-
arins sjálfs, engin húsaleiga borg-
uð og ekki nema eins tnanns laun.
Ekki var nú von að vel færi. Að
sönnu var alt í röð og reglu, hægt
að sjá glögt allan hag bæjarins,
hvenær sem um var beðið og
bæjarreikningurinn gerður rétt eftir
áramót.
En hver tnaður getur séð, að
þetta er ekkert „skipulag". Breyt-
ingin sem gerð var, er ekki held-
ur neitt kák. Þrjár skrifstofur
leigðar á besta stað í bænum og
gildur og refjalaust launaður karl-
maður settur á hverja þeirra.
Árangurinn er líka eftir því. 1.
ágúst var bæjarreikningurinn, sem
búinn á að vera i janúar, ekki
kominn. Hvorki endurskoðendur
né aðrir höfðu þurft að ergja sig
yfir honutn eina mínútu.
Þetta nýtísku kontorhald á auð-
vitað sinn þátt í hinni ágætu af-
komu fyrirtækja bæjarins og al-
sælu alþýðunnar.
Bærinn hefir keypt aðalfiskverk-
unarstöðvarnar í bænum, bæði
Hæsta og Neðsta. Varla getur
heitið að komið hafi fiskur á þess-
ar verkunarstöðvar i sumar, en
áðttr vortt þarna verkuð nál. 10
þúsund skippund. „Þrælahaldinu"
er létt af. Fólkið er óþrælkað
undir veturinn, hefir varla þurft
að snerta hendi á fiski í alt sum-
ar. Ætli þaö sé munur, eða með-
an gamla skipulagslcysið rikti?
Ekki er búskapnum heldur