Vesturland - 09.09.1927, Qupperneq 1

VESTURLAND
Ritstjóri: Sigurður Kristjánsson.
IV. árgangur.
Bók,
Guðuiundur Pinnbogason:
V i 1 h j á 1 ín u r S 1 e f á n s s o n .
Bókaverslun Þorsteins M. Jóns-
sonar Akureyri.
Þessi bók er franihald alþýóu
fræðirita þeirra er borsteinn M.
Jónsson gefur út og kallar Lýð-
mentun.
Tæplega mun uppi sá íslend-
ingur sem ekki hefir hevrt talað
um Vilhjálm Stefánsson, þótt hann
sé fæddur og alinn i annari heims-
álfu og er það að vonum, því
hann er heimsfrægur maður. En
jafnframt mun það vfst, að engan
man’n af íslensku bergi brotinn,
mundu íslendingar heima frekar
kjósa að heyra og sjá en Vilhjálm
Stefánsson. Kemur það ekki fyrst
og fremst at því. að hann er fræg-
ur vísindamaður, heldur öllu held-
ur af því, að hann er æfintýra-
maður.
Litla en glögga mynd af æfin-
týrum V. St. fá menn við lestur
þessarar bókar, og er ekki óliklegt
að hún verði fjöllesin og vinsæl
meðal alþýðu, ekki síður en aðr-
ar bækur Lýðmentunar.
Bókin er 184 bls. að stærð og
er framan við hana mynd af Vil-
hjálmi Stefánssyni og kort yfir
svæði það, sem hann hefir ferð-
ast um og kannað.
Fyrst segir höfundur frá ætt V.
St. og uppvexti, skólanámi hans
og fyrsta reynsluskóia. Síðan segir
hann frá rannsóknarferðum hans
hverri fyrir sig og eru lýsingarn-
ar á þeim ferðalögum og æfintýr-
um víða orðrétt frásögn V. St.
sjálfs. Eru það bæði fróðlegar og
skemtilegar frásagnir.
Það má næstum telja tilviljun
að V. St. lenti í þessar rannsókn-
arferðir og þá um Ieið að hann
varð svo frægur maður, sem hann
nú er. Hann var ungur maður
blásnauður og hafði lokið háskóla-
námi, eins og hundruð þúsunda
mauna gera í Vesturálfu heims.
Hann var að sönnu gáfumaður,
franrtakssamur og kjarktnikill, en
svo er um marga háskólamenn í
Ameríku, er þar að auki eiga afl
þeirra hluta er gera skal, auðinn,
og volduga aðstandendur, en
iivorugt þetta hafði V. St. við að
styðjast. Það sem virðist hafa ráð-
ið um hamingju hans óbeinlínis
er það, að hann er íslendingur,
Hann hafði skrifað um bygð ís-
lendinga á Grænlandi íameríkanskt
tímarit, og varð það vist til þess,
að honum var boðin þátttaka í
rannsóknarferð norður í heim-
skautsiöndin norður af Canada.
En íslendingseðli hans má eflaust
þakka það, að hann kaus heldur
að fara einn um óbygðir norður
til aðalstöðvanna, er ferðinni var
heitið til, heldur en að velkjast
tneð skipi norður fyrir Alaska.
ísafjörður, 9. september 1927.
32. tölublað.
Þetta varð til þess, að hann lenti
einn síns liðs hjá- Eskimóum og
varð að semja sig að lifnaðarhátt-
um þeirra. En við þennan Eski-
móalifnað fékk hann þá hugmynd,
sem síðar varð að slaðreynd, og
gerði honum kleift að vinna þau
stórvirki í rannsóknunum, sem
engum öðrum var fært að vinna.
Þessi hugmynd var sú, að hægt
væri að lifa á þessum óþektu
land- og hafsvæðum sem inn-
fæddur. Vísindamaðurinn ætti bara
að flytja þangað sem landnemi
og lifa eingöngu á því, sem land-
ið gæfi af sér sjálft. Þetta reyndist
að vera alveg rétt hugmynd og
varð til þess, að V. St. gat liíað
á þessum stöðurn samfleytt í mörg
ár og ferðast afar víða um, án
þess að hafa nokkurt samband
við hinn .mentaða heim og svo
að segja farangurslaust. Reynsla
V. St. varð sú, að þar sem hvíta-
birnir geta lifað, þar geta menn-
irtiir líka lifað.
Síðasti hluti þessarar bókar eru
skemtilegar frásagnirfrá veiðiferð-
um.
Þeir, sem lesa um V. St. verða að
hafa það hugfast, að hann erfyrst
og fremst vísindamaður. Frásagn-
ir hans eru því nákvæmar, sannar
og skrutnlausar. Hann skrifar ekki
til að hrósa sér, heidur til þess
að auka þekkingu lesendanna. En
V. St. hefir svo rnikla meðfædda
frásagnargáfu, að látlausar ferða-
skýrslur hans valda lesþorsta sem
æsandi æfintýr. Alls þessa nýtur
lesandi þessarar bókar, þó í smá-
skömtum sé, því eins og áður er
sagt, Iætur höfundurinn V. St. víða
segja sjálfan frá.
í bókinni eru allmargar og leið-
inlegar prentvillur, en frágangur
að öðru leyti vandaður.
Góður gestur.
Eins og getið var um í síðasta
tölublaði , blaðs þessa gisti hinn
frægi, danski fimleikafrömuður
Niels Bukh ísafjörð þann 24 þ.
m. með fimleikaflokka sína. Frá
klukkan 3—5 e. h. hafði hann
fimleikasýningu uppi á velli að
viðstöddum múg og niargmenni.
Töldu gamlir borgarar hér, að
aldrei hefðu þeir séð slíkan fjölda
saman kominn á ísafirði. Ung-
mennafélagið „Árvakur" stóð fyr-
ir móttöku Bukhs, og á það þakkir
skildar fyrir.
Þótt virkur dagur væri, var öll-
um búðum og skrifstofum lokað
frá hádegi, og mátti það gjörla
sjá, að menn bjuggust við ein-
hverju óvanalegu. En þótt bogi
eftirvæntinganna væri svo hátt
spentur, er það víst, að enginn
HVAÐ ER BESTA CIGARETTAN
SEM HÉR ER Á BOÐSTÓLUM?
Svarið verður ávalt:
LONDON OPINION.
(ÁLIT LUNDÚNABORGAR.)
--- Mildar, kaldar og þétt vafðar. -
FRAMLEIDENDUR:
ARDATII TOBACGO CO. LONDON
sem íþróttirnar sá, varð fyrir von-
brygðum. Því legnra sem á sýn-
inguna leið óx aðdáun áhorfenda.
Börnin hrópuðu frá sér numin,
sjómennirnir spýttu mórauðu og
létu ákaft í ljós undrun sína yfir
samtökum, fimleik og snilli íþrótta-
mannanna með mörgum kjarnyrð-
um kröftugum; en allir klöpp-
uðu lofi í lófa. — Þann daginn
létti grámóðu hversdagslífsins af
ísafjarðarbæ. Börnin óskuðu
sér, að þau ættu þess kost að
læra ieikfimi hjá þessum manni,
og foreldrar fáruðust mikillega um,
að leikfimiskenslunni skyldi nú
með öllu vera út býgt úr barna-
skóia bæjarins. Svo var sem skýla
hefði fallið frá augum þeirra á
þessari stundu, þvj nú sáu allir
foreldrar, að likamlegt uppeldi átti
þó nokkurn rétt á sér. Uppgötvun
þessi verður vart fullu verði met-
in, og er því vonandi, að hún
verði hagnýtt svo fljótt og vel
sem föng eru framast á.
Hver er liann, þessi Niels Bukli,
sem ísfirðingar dást nú svo mjög
að? Flestir ísl. íþróttamenn munu
vita nokkur deili á honum, eink-
um vegna þess, aðflokkuríslenskra
glímumanna var í boði hans í
Danmörku í fyrra, og fór Bukh
með hanri borg úr borg; varð sú
för íslendingum hin mesta sæmd-
arför. En nú hafa fleiri en þeir,
sem iþróttamenn eru, hug á að
vita skil á manninum, er það og
vel, því saga hans er saga afburða-
manns. Fyrir rúmum áratug var
Niels Bukli fátækur kennari við
lýðháskólann í Ollerup á Suður-
Fjóni, en brátt fékk hann mikið
orð á sig; og slíkum meistara-
höndutn hefir hann tekið á hinu
sænska leikfimiskerfi Lings, að
það er næsta óþekkjanlegt, svo
sem hann beitir því og hefir kent
öðrutn að beita því. Hefir liann
og atiðgað það mjög að æfingum,
svo að það verður sanni næst aö
segja, að hann hafi myndað nýtt
fimleikake'rfi á uppeldisfræðilegum
grundvelli. Á fám árum hafa starfs-
aðferðir Bukhs í leikfimiskenslu
borist land úr landi um flest lönd
hins mentaða heims. Utn Ameríku
og öll lönd Norður-Evrópu hefir
Bukh ferðast með flokka sína, og
hefir hann hvarvetna farið hina
mestu sigurför. Á þessum terðum
hefir honutn tekist að safna fé
til hins stórmyndarlega íþróttalýð-
háskóla í Ollerup, sem hann er
eigandi að og veitir .sjálfur íor-
stöðu. Er ekki gott að segja, hvort
meiri aðdáun verðskuldar fjármála-
hyggindi hans og atorka eða hæfi-
leikar ltaris sem uppeldisfræðings
á líkamlega sviðinu. Þetta hvort
um sig væri ærið nóg til að skipa
honum í flokk afburðarmanna,
jafnvel þótt eitt færi saman.
í útlöndum er það engin ný-
lunda að sjá Skólabyggingar, sem
háturnaðar hallir, og glæsilega
að ytra og innra búnaði; myndi
því enginn undrast það þótt slíkt
sæist í Ollerup, ef ekki væri ann-
að. Skólabyggingarnar eru hinar
myndarlegustu hjá Bukh með
smekklegum lestrarstofum og
vönduðunt bókasöfnum. Stór mál-
verk eru máluð á veggina meðal
annars úr goðafræði vorri eða
réttara sagt yfir efni úr henni;
en það sent þó fyrst og síðast
vekur aðkáun þess, er gistir Olle-
rup er einkum tvent: íþróttavöll-
urinn og sundhöllin. Hinn egg-
slétti flötur umkringdur grasigrón-
um bekkjum í skjóli laufríkra
beykitrjáa er fagur á að sjá. Eins
og leikfimi Bukhs, og alt það,
sem hann á nokkurn hátt er við
riðinn, ber hann vott um ríka feg-
j urðartilfinningu. Bukh hefir sett
sér það mark að gera þá, sem
farnir eru að bogna og stirna af
einhliða áreynslu vinnunnar, fag-
urlimaða og beinvaxna sem mynda-
stittur forngrískra listamanna. Og
þessu tnarki ltefir Bukh náð. Hinn
vinnandi æskulýður Danmerkur og
margir frá öðrum löndum hafa
streymt til Ollerup og verið yngd-
ir þar upp. — Umhverfis íþrótta-
völlinn standa raðir af hinum
frægustu lþróttalikneskjum forn-
grískra myndhöggvaralistar svo
að nentendurnir geti æ haft „Ide-
alid“ fyrir augum sér og missi
síður af þvi sjónar nokkra stund.
Sundhöllin í Ollerup er hin fyrsta
í Danmörku, og að því er eg best
veit á öllutn Norðurlöndum. Súlna-
raðir eru til beggja handa við