Vesturland - 12.07.1933, Síða 1

VESTURLAND
X. árgangur.
Ástandið í landinu.
Það er einkum og sér í lagi þrent
sem hverjtim hugsandi manni er
áhyggjuefni nú.viðvíkjandi ástand-
inu eða réttara sagt óstandinu i
landi voru.
í fyrsta lagi: fjárhagur ríkissjóðs,
í öðru lagi: erfiðleikar þeir sem
atvinnuvegirnir eiga við að stríða;
í þriðja lagi: atvinnuleysið.
Hvað fjárhaginn snertir er sorg- I
legt til þess að vita, hve fram-
sóknarstjórnin á undanförnum ár-
um, mcð ósvikinni aðstoð jafn-
aðarmanna, hefir farið gálauslega
með fjárstjórn landsins. Á fjórum
árum tókst framsóknarstjórninni
að liækka skuldir þær, sem ríkis-
sjóður verður sjálfur að standa
straum af, bæði með afborganir
og vexti, úr rúmum 11 miljónum
kr. upp í rúmar 23 miljónir króna.
Þar að auki hefir ábyrgð ríkissjóðs
á sama tíma aukist mjög mikið
og útlit. fyrir að meira eða minna
af þeim lendiá ríkissjóði. Eftir út-
reikningi fróðra fjármálamanna,
þarf alt sð einum þriðja af öllum
þeim tekjum, sem hægt er að pína
út úr landslýðnum í ríkissjóðinn á
ári hvcrju, til afborgana og vaxta-
greiðslu, eða 3—4 milj. kr. árlega.
En hvað verður Iengi hægt að
leggja 11 —12 miljóna kr. árlegan
skatt á þegna þjóðfélagsins og fá
hann greiddan í ríkigsjóð? Margir
gjörðu sér góðar vonir um að sam-
steypustjórninni myndi takast að
stcmma stigu fyrir auknum út-
gjölduin og jafnvel treystu henni
til að koma fjármálunum inn á þá
eðlilegu og sjálfsögðu braut, að
stöðva allar nýjar lántökur, lækka
rcksturskostnað ríkisins og lækka
skatta. Þessar vcnir hafa gersam-
lega brugðist, sem sýnir að jafnvel !
þótt stjórnin heföi haft vilja 1 þessa i
átt, standa önnur öf! bak við, scm [
hún ekki liefir haft þrek til að
standa á móti. Það er því auðsætt
ísafjörður, 12. júlí 1933.
að þessari stjórn er ekki trúandi
til að bæta úr fjárhagsörðugleik-
um þjóðarinnar.
Það er því nauðsynlegt að kjós-
endur gjöri sér Ijóst, þegar þeir
ganga til kosninga 16. þ. m., hve
mikil ábyrgð á þeim hvílir, að velja
að eins þá fulltrúa á þing, sem
treysta má að vel og viturlega fari
með fjármál landsins.
Þá eru það örðugleikar atvinnu-
veganna bæði til lands og sjávar,
sem verður að hafa opin augun
fyrir. Hvað landbúnaðinn snertir
hefir verið rætt og ritað svo mikið
um hann, að þar er Iitlu við að
bæta, enda eyddi stðasta Alþingi
miklum tíma i að reyna að ráða
bót á þeim fjárhagsörðugleikum,
sem bændur hafa við að stríða,
sem endaði með stofnun hins svo
kallaða kreppulánasjóðs, sem mjög
leikur á tveim tungum um, að hve
miktu gagni komi til viðreisnar
landbúnaðinum.
Það verður þó að benda á, að
fjárhagsörðugleikar bænda stafa
ekki einvórðungu af lækkuðu af-
urðaverði, heldur einnig af þvi, að
framsóknarstjórnin eða Framsókn-
arflokkurinn opnaði nýjar peninga-
lindir fyrir bændur til bygginga og
annara viðauka og endurbóta á
jörðum sínum og eggjuðu þá mjög
til lántöku í þessu augnamiði, án
þess að rannsaka fyrst hvort um-
bótum þessutn var stilt svo í hóf,
að búsafurðir þessara bænda væru
það miklir, að þeir hrykkju til þess
að standa straum af þessutji lán-
um, auk heimilisþarfa.
Því tniður hafa margir bændur
glæpst á þessu og um seinan rekið
sig á, að umbætur þessar hafa
verið óarðberandi, enda hafa
margir hverjir ekki gctað staðið í
skilum og sér maður nú daglega
jarðir auglýstar til sölu á nauð-
ttngaruppboðum vegna vanskila.
Annar aðalatvinnuvegur lands-
manna, sjávarútvegurinn, hefir oft
6. tölublað.
staðið og stendur enn mjög höll-
um fæti, en það er ekki hægt að
segja, að þing eða stjórn hafi léð
þeim atvinnuvegi liðsinni, heldur
þvert á móti. Hefir honum verið
iþyngt ár frá ári með álögum og
sköttum og er undrunarvert, að
hann ekki skuli vera kominn al-
gerlega í rústir. Það er ekki nóg
með það, að atvinnuvegur þessi
nýtur einksis stuðnings frá þvi
opinbera. hvað fjárhagsafkomu
snertir, heldur hafa jafnaðarmenn
og kommúnistar tekið höndum
saman um að gera honum sem
erfiðast fýrir með ósanngjörnum
kröfum. Er þetta því undarlegra
sem afkoma alls verkalýðs er svo
mikið komin undir þvi, að atvinnu-
vegur þessi sé sem 'tryggastur og
standi á traustum fótutn. Fram-
koma jafnaðarmanna verður þvi
ekki skilin á annan hált, en það
sé þeirra takmark að eyðileggja
allan einkarekstur og byggja svo
upp annan á samvinnugrundvelli
eða jafnvel ríkisrekstur.
Við höfum nú fyrir okkur reynslu
í báðum þessum tilfellum.
Þegar jafnaðarmannaforingjunum
hér á ísafirði hafði tékist að leggja
flest einkafyrirtæki hér í rústir,
gátu þeir ekki, vegna fjöldans,
annað en bætt þetta á einhvern
hátt upp og var því stofnað „Sam-
vinnufélag ísfirðinga", sem með
bæjar- og ríkis-ábyrgð gat keypt
sjö ný motorskip til fiskiveiða.
Hver er svo munurinn á rekstri
þessa fyrirtækis og eldri og núver-
andi einkafyrirtækja?
Hefir ekki þetta félag orðið að
fá greiðslufrest á skuldum sínum
á límabili? Hefir ekki þetta Sam-
vinnufélag orðið að neyðast til að
fá ríkissjóð til að greiða fyrir sig
sjóvátryggingargjöld og afborg-
anir af skipum sínum? Skuldar
ekki þetta félag hafnarsjóði ísa-
fjarðar mikið á annað hundrað
þúsund krónur, sem verður þess