Vesturland

Árgangur

Vesturland - 13.09.1933, Blaðsíða 1

Vesturland - 13.09.1933, Blaðsíða 1
VESTURLAND X. árgangur. Stjórnmál. II. Af öllum flokkum stjórnmála eru fjármálin þýðingarmest. Sökum þess, að þau taka til allra þegnanna og athafna þeirra fremur en nokkur önnur mál og ekki síður hins, að með vaxandi lýðræði hefir sú skoðun þróast, að rikið eigi rétt til þess að seilast svo djúpt i pyngju hvers einstakl- ings, sem það sjálft ákveður. Eins og það er skiiyrði fyrir vel- sæld hvcrs einstaklings að hann sé fjárhagslega sjálfstæður, er það einnig skilyrði fyrir þjóðfélögin. Bresti þetta notast ekki önnur gæði. Hvaða þjóð eða einstakl- ingur getur talist frjáls og óháð athafna sinna, sem ber sifeldan skuidaklafa um hálsinn eða fjötur um fót sinn. Þessara sanninda þarf íslenzka þjóðin sérstaklega að vera minnug, þvi undanfarin ár hefir verið ein sú mesta samfelda árgæzka, sem komið hefir hér á landi, en jafn- hliða hefir skuldasöfnun rikisins aukist svo gifurlega, að þess munu fá eða engin dæmi annarstaðar i heiminum, miðað við það hve lit- ið þjóðin í heid sinni á af föstum fjárstofni. Er skuldasöfnun þessi þegar orðin svo mikil, að þeir sem ráðin höfðu og þar afleiðandi skilyrðin til þess að hafa hemil á henni, eru nú farnir að prédika réttilega þá hættu, sem sjálfstæði þjóðar- innar og allri velfarnan stafar af skuldunutn, einkum skuldunum við útlönd. En blessaður vertu, segja sumir. Það hefir verið svo mikið fram- kvæmt og landið bætt og prýtt, að skuldirnar eru eðlilegar. Um þetta má segja, að vist er niikið framkvæmt i þessu landi af ríkinu og einstaklingum. En fæstar af framkvæmdum þeim, sem ríkið ísafjörður, 13. sept. 1933. hefir notað þettaskuldaféeðalánsfé til eru arðberandi, og jafnhliða þvi sem svara þarf vöxtum af stofn- kostnaði þeirra festist i flestum þeirra nýtt fé til viðhalds og rekst- urs þeirra. Og eins og það er ánægjulegt hverjum einstaklingi, að eiga vist- lega og vel hýsta bústaði, kemur sú ánægja að litlum notum, ef þeir ettir skamman tlma eru tekr.ir á einn eða annan hátt af þeim sem taldist eigandi upp I skuldirnar. Eins er þvl farið um sumar fram- kvæmdir slðustu ára, sem ríkið hefir látið vinna. Og það má ekki Ioka augunum fyrir þeirri staðreynd, að þrátt fyrir það, að þjóðin hefir goldið í rikis- sjóð um 14 milj. kr. árlega4sið- ustu árin og alt lánsféð hefir rikis- sjóður verið i stöðugri fjárþröng. Hefir þetta rekið svo langt, að sið- asta Alþingi varð að samþykkja stórfelda reksturslánsheimild fyrir ríkissjóð, sem óhjákvæmilega varð að nota, svo að rikissjóður gæti gert skil á umsömdum og ákveðn- um greiðslum. Og jafnskjótt og menn íhuga fjármál islenzku þjóðarinnar hlýtur sú spurning að vakna: Þolirþjóð- in þær þungu álögur, sem nú hvíla á henni, til lengdar? Allir athugulir menn munu svara þeirri spurningu neitandi. Enda munu engin dæmi þekkjast til þess, að jafn fámennur hópur og ís- lendingar, 120 þúsundir að tölu, og iíklega um helmingur verkfært fólk, lyfti sllkum þunga nokkurs- staðar i heiminum. Að þetta hefir flotið til þessa kemur af þvi, að við höfum miklu stærri verzlunarveltu en nókkur þjóð önnur, miðað við fólksfjölda, en í gegn um hana eru nær því allir skattarnir teknir. En hin háa verzlunarvelta stafar af óvenju mikilli auðlegð hafsins umhverfis strendur landsins, sem þjóðin má ekki gleyma að er mis- 19. töIublaO. gjöful, þótt lánið hafi leikið við okkur undanfarin ár með miklum aflabrögðum. Bn jafnvel þótt ekki sé hvatt til sérstakrar aðgæzlu út af afla- brögðunum og gert ráð fyrir aö góðfiskið haldi áfram enn um stund, er enn ein staðreynd, sem ekki verður fram hjá komist, þegar ræða er um fjárliagslega viðreisn rikis- ins. Hún er sú, að atvinnuhættir okkar islendinga eru fábreyttari en annara þjóða. Búskapur rfkis- sjóðs og einstaklinga grundvallast svo að segja eingöngu á afkomu útgerðarinnar. Með hinum mikla afla, sem verið hefir undanfarin ár og tiltölulega sæmilegu fiskverði mætti því gera ráð fyrir, að út- gerðin á undanförnum góðærum hefði getað bætt hag sinn og gefið sæmilegan arð. En þeir, sem kunnugir eru, vita að slíku er ekki að heilsa og valda þvi meðal annars þau miklu skatt- þyngsli sem á útgerðinni hvila og stöðugt hafa vaxið slðustu árin. í stað þess að útgerðin hafi bætt hag sinn er það alkunnugt, að t. d. togaraútgerðin hefir síðustu árin tapað miklu fé og likt mun vera um smærri útgerðina, þótt l minni mæli sé. Það er því fullvíst, að þessi að- alatvinnuvegur okkat getur ekki bætt á sig nýjum skattabyrðum og þolir ekki þær skattabyrðar áfram, sem nú hvila á honum. Og aðrir atvinnuvegir, sem þyldu auknar skattaálögur, eru ékki tii í þessu landi. Augu síðasta Alþingis opnuðust svo fyrir þessu ástandi sjávarút- vegsins, að samþykt var að skipa mjlliþinganefnd til að rannsaka ástand hans og horfur. Er þessa mesta þörf. En enn er nefndin óskipuð. Hér hefir ástand útgerðarinnar verið gert að umtaisefni sökum þéss. að útgerðin er grundvöllur þjóðarbúskaparins hjá okkur. Og

x

Vesturland

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vesturland
https://timarit.is/publication/633

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.