Vesturland - 25.10.1933, Qupperneq 1

VESTURLAND
X. árgangur.
ísafjörður, 25. okt. 1933.
31. tölublað.
Stjórnmál
III.
Skuldasöfnunin.
Þar sem kratablaðið hérna hefir
beitt blekkingum út af því, sem
sagt var i II. kafla þessarar grein-
ar, er sjálfsagt ‘að hér birtist yfir-
lit um skuldasöfnun' siðustu ára,
almenningi til glöggvunar.
Er yfiriitið hér birt samkvæmt
skýrslu, sem Hagstofan hefir samið
um skuldir ríkisins og landstnanna
við útlönd i lok áranna 1927 og
1931.
1927:
Skuldir ríkisins . . . 23,668000
—bæjarfélaga . \ 5,372000
—„— banka. . . . 9,200000
—„— annara stofnana
og einstaklinga 2,865000
Samtals 41,105000
— fjörutlu og ein miljón eitt hundr-
að og fimm þúsundir króna.
1931:
Skuldir rikisins . . . 36,055000
—„— bæjarfélaga . 4,959000
—banka . . . 21,185000
— „— annára stofnana
og einstaklinga 19,337000
Samtals 81,536000
— áttatíu- og ein miljón fimm
hundruð þrjátiu og sex þúsundir
króna.
Sjálfstæðismenn fóru frá völdum
1927. Tók þá Framsókn við nieð
stuðningi jafnaðarmanna.
Fjögur fyrstu stjórnarár
Framsóknarnam skuldaaukn-
ingin -- samkvæmt skýrslu
Hagstofunnar - 40 miljónum
og 431 þúsundum króna.
Skuldir ríkisins hafa á fyrnefndu
timabili aukist.um tæpl. 12^/a milj.
kr., skuldir banka um nærfelt 12
milj. kr. og.skuldir annara stofn-
ana og einstaklinga um 10 tnllj.
137 þús. kr., en skuldir bæjarfé-
laga hafa lækkað um 413 þús. kr.
Skuldaliður annara stofnana og
einstakiinga hefir aukist að lang-
mestu leyti vegna þeirra rikis-
stofnana, sem komið var á fót á
þessum árum og sumar hafa skilið
djúp sár eftir sig, einnig innan-
lands, svo sem Sfldareinkasalan.
Síðan i árslok 1931 hefir skulda-
söfnunin enn aukist og sífelt verið
að koma á nýjum einokunarhréiðr-
um rikissjóðs, nieð érlendu láns-
fé að meiru og minna leyti.
'
Hvar á staðar að nema?
Til glöggvunar fyrir almenning
um fjármálaóstjórnina og sökum
þess að sum blöð, svo sem, Skut-
ull, auka á ógætnina um þessa
alvarlegu hluti með léttúðugu
skrafi, er rétt að draga fram nokk-
ur dæmi um hvar við íslendingar
stöndum i skuldafeninu, móts við
aðrar þjóðir.
Sámkv. nýjustu alþjóðaskýrsl-
um (sjá Ökonomi og Politik 1933
bls. 149) eru erlendar skuldir allra
rikja I Evrópu 22,7 miljarðar rík-
ismarka, þar með ekki taldar strlðs-
skuldir eða hernaðarskaðabætur.
Þýzkaland er lang skuldahæzta
ríkið, (miðað við íbúatölu) og er
meira en þrefalt hærra en það
rikið sem næst mest skuldar.
Ríkisskuldir Þýzkalands eru 5,4
miljarðar rfkismarka eða um 8,6
miljarðar islenzkra króna, eftir núv.
gengi. íbúatala Þýzkalands ertal-
in um 64 miljónir. Kojaa þvi frekl.
134 kr. isl. á hvern ibúa þar, I er-
lendunt skuldum. Hér á landi var
ibúatalan 1932 um 111 þúsund og
koma, ef 81,536000 er skift á þá,
740 kr. á hvern íbúa. Sé dregið
hér frá skuldir einstaklinga og
annara stofnana 19,337000 verða
eftir 62,199000, sem rikið, bankar
og bæjarfélög skulda og sem ríkið
ber að öllu ábyrgð á. Sé þeirri
upphæð deilt á landsbúa verður
það 565 kr. skuld á hvert manns-
barn. Eru þá erlendar skuldir
Þýzkalands, setn er lang skuldug-
asta ríkið, eins og áður er sagt,
tæpur x/4 hluti af þvi sem þær
eru hjá okkur, miðað við íbúa-
fjölda.
Það mun mála sannast, að þjóð-
in hefir langt frá því enn gert sér
Ijóst, hve ægilegar þrautir hún býr
sér og niðjum sinum í ótal liðu
ineð, heljartökum hinna erlendu
skuldahramma.
Reyndar sjáum við og þreifum
þegar á að nokkru leyti, að vext-
irnir einir af lánum ríkissjóðs
hafa hækkað úr 632,718 kr. 1927
upp í 1,456,770 kr. 1934. En þarer
enn ekki fullgerð hin ægilega mynd
um afleiðingar þessarar óstjórnar,
því enn erum við stöðugt að taka
ný lán; — höldum okkur á floti
með nýjum skuldum.
Og enn þá hefir'‘sfekkert komið
til kasta rikissjóðsmeð allar ábyrgð-
irnar.
En svo bjartsýnir getum við
ekki verið, að þær fljóti allar fram
hjá án meiri eða minni skáða fyrir
rikissjóð.
Ef v'él ætti að vera þyrfti ríkis-
sjóður að vera við því búinn, að
geta haldið uppi greiðsi'urn án
nýrra lána, þótt eitthvert áfelii hitti
bankana, svo þeir kæmust í þrot,
eða bjarga yrði aðþrengdum at-
vinnuvegi, eins og nú varð að gera
með landbúnaðinn.
En komi slikt fyrir er ekki annað
sjáanlegt, en að rikissjóður kæmist
i þrot, ef byrgðir væru hinir er-
lendu lánsbrunnarsemnú er hiaup-
ið í.
Hver sá, sem aivarlega hugsar
um fjáróstjórnina þessi valdaár
Framsóknar, hlýtur að viðurkenna,
að aðalgrundvöllur fjáraustursins
á þessum árum er pólitisk sam-
eining Framsóknar og jafnaðar-
manna. Jafnaðarmenn heimtuðu
frlðindin og bitlingana, en Fram-
sókn vildi fyrir hvern mun halda
völdunum og lét ávalt undan.
Þegar svo flokksmenn Framsóktiar
sáu, hve djúpt og þétt jafnaðar-
mennirnir skipuðu sér á jötuna
ruddust þeir fast um til þess að