Vesturland - 24.12.1943, Blaðsíða 3

VESTURLAND
151
VESTURLAND
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
Siguröur Bjarnason, frd Vigur
Silfurgata 6. Sími 5.
Skrifstofa Uppsölum,
sími 19 3.
Verð árgangsins 10 krónur.
Afgreiðslumaður:
Jón Hjörtur Finnbjarnarson.
Skipagata 7.
Undanlátssemi í Sjálfstæð-
ismálinu háskaleg.
Vel á minnst, hver er skoð-
un þín á sjálfstæðismálinu og
lausn þess?
Islendingum hefur ávallt
reynzt bezt að ráða málum
sínum sjálfir. Á aðra öld hafa
þeir ekkert tækifæri látið ónot-
að til þess að stíga hin stærstu
skref sem möguleg hafa verjð
i sj álfstæðismálinu. Ut af þess-
ari venju má þjóðin ekki
breyta. Það er skylda hennar
við sjálfa sig, fortíð og fram-
tið, að tryggja sér algerða
sjálfstjórn eins og liún er
framast megnug og á fullan
rétt til. I þeim efnum er allt
hik og öll undanlátssemi
háskaleg, hver sem i hlut á.
Vestfirðingar hafa eins og
kunnugt er aldrei verið liæg-
fara eða undanhaldsmenn i
sj álfstæðismálinu. Þekki ég þá
illa Vestfirðinga ef breyting
hefur á orðið i þeim efnum.
Mega þeir manna bezt muna
Jón Sigurðsson.
Saga Vestfjarða.
Einu atriði vil ég vikja stutt-
lega að’. Vestfirzkar hyggðir
eiga sér merkilega sögu og að
mörgu leyti sérstæða. Þessa
sögu á að skrá. Vestfirðingafé-
lagið í Reykjavík hefur þegar
liafið undirbúning að því. Á
s.l. vetri kom ég því til vegar
að Isafjarðarsýslur háðar
lögðu fram fé til þessarar
sagnritunar og hefur Isafjai'ð-
arkaupstaður farið að dæmi
þeirra og svo munu einnig
gera hinar sýslurnar á Vest-
fjörðum. Þessu merkilega máli
vænti ég að Vestfirðingar leggi
lið.
Niðurlag.
Ég vil svo þakka hinum
mörgu forráðamönnum hérað-
anna það traust sem þeir
sýndu mér með áskorunum
um að láta ekki af embætti
vestra. Þótt ýms atvik réðu því
að ég gat ekki við þeim orðið.
Einnig vil ég þakka Isfirðing-
um og sA'slunefndarmönnum í
Norður-Isaf j arðarsýslu fyrir
hinar veglegu gjafir, sem þeir
hafa sent okkur hjónunum.
Vestur-Isfirðingum þakka ég
vinsamlegt heimboð á s. 1.
hausti.
Að lokum vil ég fyrir hönd
okkar hjónanna þakka öllum
héraðshúum fyrir góð kynni,
vináttu og drengskap i okkar
garð bæði fyrr og siðar og
Hörður Bjarnason, arkitekt, skrifstofustj óri Skipu-
lagsnefndar hefir ritað eftirfarandi grein fyrir blaðið
um byggingu bæja,. Hefur hann manna mest kynnt
sér þessi mál, enda mjög vel menntaður á því sviði er
að öllum byggingar- og skipulagsmálum lýtur.
Hörður Bjarnason, arkitekt,
skrifstofustjóri Skipulagsnefndar:
Hugleiðingar
um byggingu bæja.
að er tízka nú á dögum
að tala um liinn mikla
hraða þjóðlífsins. Vélamenn-
'ingin gerir það að verkum, að
afrek, sem fyrir hlutfallslega
íaum árum hefðu tekið lang-
an tima, er nú aflokið með
miklum liraða.
Breylingar á atvinnuháttum
eru örar, og liafa í för með sér
gerbreytingar i lifi heilla
þjóða.
Hér á landi hefir þessi
liraði og hinar öru breytingar
á lifnaðarháttum þjóðarinnar
markað djúp spor, og taka
menn þá ekki sízt eftir þeim
breytingum, sem það hefir i
för með sér, er íslenzka þjóðin
tók allt í einu að byggja sér
bæi og kauptún við auðlindir
nýrra möguleika, í stað þess
að búa í dreifbýli upp til
sveita og með ströndum fram.
Bæi, sem voru hlutfallslega
stórir, miðað við íbúafjölda
landsins.
★
Breytingar atvinnuliáttanna,
sköpuðu m. a. Isaf j arðarkaup-
stað, og allar aðstæður voru á
þann veg, að kauptúnið þurfti
að vaxa tiltölulega ört til þess
að fullnægja aðstreymi þess
fólks utan úr landsbyggðinni,
sem leita vildi nýrra lifsskil-
yrða við sjóvarsíðuna.
Saga flestra kauptúna lands-
ins er sú, að byggingarleg þró-
un þeirra hefir mótast al'
liraða fremur en að gætt væri
fyrirhyggju um framtíðarvöxt,
og af þeim sökum bera mörg'
þeirra sorglegar minjar fljót-
færni og hroðvirkni, sem girt
árna þeim og héraðinu giftu
og gengis.
★
Ég þakka Torfa Hjartarsyni
og frú önnu fyrir móttökurnar
á hinu nýja heimili þeirra.
Ég hefi fengið þar hinar sömu
hlýju móttökurnar og oft áður
heima á Isafirði, þótt um-
hverfið sé hreytt. Ég þakka
ennfremur fyrir hin hlýju
kveðjuorð þeirra til okkar hér
vestra, um leið og ég mæli
fyrir hönd héraðsbúa allra er
ég þakka þcim allan traust-
leik, örugga forystu og góðvild.
Vestfirðingar árna þeim farar-
heilla og gæfu í nýju starfi á
nýjum stað. S. Bj.
hafa fyrir æskilegar endur-
bætur skipulagsins, þegar
byggðin hafði mótast, og sýnt
skilyrði til eðlilegs vaxtar.
Viðast hvar í hinum stærri
kaupstöðum landsins hefir
verkefnið í byrjun verið okk-
ur ofvaxið, sakir skorts á fag-
legum leiðbeiningum, en saga
þjóðarinnar í byggingu bæja
og skipulagsmálum er enn á
fyrsta æskustigi.
★
Þessi þróun i byggingu ís-
lenzkra bæja hefir njjög viða
bundið hendur Skipulags-
nefndar bæja, eftir að hún tók
til starfa skv. lögum frá 1921.
Með starfi néfndarinnar er þó
fengin góður grundvöllur fyr-
ir íhlutun og leiðbeiningum
fagmanna í þessum þýðingar-
miklu málum, og hefir það
borið tilætlaðan árangur víð-
ast hvar, og yfirleitt verið
fagnað með öruggri samvinnu
milli nefndarinnar og hinna
einstöku sveitarfélaga og
stjórna þeirra.
I skipulagslögunum er svo
ráð fyrir gert, að allir staðir
með 200 ibúum og fleiri, skuli
vera skipulagsskyldir. Þessi
ákvæði laganna eru að minum
dómi of rúm, því hér á landi
geta 200 manns með hægu
móti eyðilagt um langa fram-
tíð möguleika fyrir hagfelldri
byggð, jafnskjótt og þorjis-
myndun er sýnileg, t. d. í sam-
handi við sjávarútveg. Það er
óhj ákvæmilegt að hafá frá rót-
um eftirlit með allri byggð,
sem risa kann á slíkum stöð-
um, því sakir fámennis og fá-
tæktar höfum vér ekki efni á
því að rífa niður einn daginn
það sem byggt hefir verið upp
hinn.
Einmitt það sjónarmið hefir
gert það að verkum, að Skipu-
lagsnefndin hefir yfirleitt
þurft að taka tillit til þess sem
komið var þegar byrjað var á
sldpulagsuppdrætti, og gert
starf hennar ólíkt erfiðara, og
oft á tíðum jafnvel vanþakk-
látt.
★
Isafjarðarkaupstað tel ég
einna bezt byggðan kaupstað
landsins frá sjónarmiði skipu-
lagsins, enda þótt sjálfur húsa-
kosfurinn sé í lakai'a lagi al-
mennt, og þótt eldri liluti
bæjarins sé að vísu nokkur
ljóður ó skipulaginu, einkum
það er að innsiglingu til bæjar-
ins snýr. Aðkoman að liverj-
um stað er eitt meginskilyrði
heildarútlitsins, sem mjög
verður að vanda.
Mörg húsanna eða flest,
munu þó ekki verða veruleg-
ur Þrándur í Götu þegar frá
líður, því flest þeirra eru mjög
gömul timburhús, sem víkja
smátt og smátt fyrir öðrum
nýrri og fullkomnari, byggð-
um skv. þeim markalínum,
sem skipulagið gerir ráð fyrir.
Ég tel- að Skipulagsnefnd-
inni hafi tekist vel a.ð sam-
ræma svo gamalt og nýtt í
Isafjarðarkaupstað, að lítilla
árekstra þurfi að gæta.
Bæjarstæðið er af náttúr-
unnar hendi mjög takmarkað
og skorðum sett. Ef kaupstað-
urinn á fyrir sér að vaxa með
eðlilegri þróun, þá má segja
að horfi til nokkurra vand-
ræða um nauðsynlegt bygging-
arland.
Hefir bæjárstjórnin því tek-
ið upp þá ráðabreytni að beina
óhuga manna að ræktunar-
löndum inn með Eyrarhlíðf
sem liggur einkar vel við
sjólfu kaupstaðarlandinu.
Þessi nýbreytni er sjálfsögð
og mjög æskileg. Hin síðari ár
er það eitt mesta áhugamál
þeirra, sem stjórna borgum og
bæjum, að skapa skilyrði fyrir
hæfilega stórum garðalöndum,
við útjaðra bæjanna, í mátu-
legri fjarlægð frá þéttbýlinu
og skarkala þess, þar sem íbú-
unum gefst kostur þess að
stunda heilbrigð útistörf í
skauti náttúrunnar, og reisa
þar jafnframt lúbýli sín eftir
fyrir fram gerðu skipulags-
kerfi.
Eyrarhliðin skapar óvenju
góð skilyrði fyrir slíkum rækt-
unarlöndum, sem tekið getur
móti talsverðri íbúaaukningu
kaupstaðarins.
★
Að mínum dómi hefir á Isa-
firði tekist vel um hverfaskipt-
ingu milli athafnasvæða, svo
sem útvegs og iðnaðar gagn-
vart íbúðar og verzlunargöt-
um. Einnig er prýðilega séð
fyrir því, sem á ensku er nefnt