Vesturland - 11.01.1949, Blaðsíða 7

VESTURLAND
7
Sigurður Bjarnason frá Vigur: •
Aukin raforka og bættar samgöngur stærstu
hagsmunamálin.
Hugleiðing um árámót.
Þrátt fyrir margvísleg vand-
kvæði og örðugleika, sem steðj -
að hafa að íslenzku þjóðinni á
þvi ári, sem nú er að renna í
skaut aldanna mun þó ársins
1948 jafnan verða minnst sem
merkilegs árs í atvinnusögu Is-
lendinga. Á því ári jókst út-
flutningur landsmanna að verð
mæti úr 290 milj. kr., sem hann
var árið 1947 í um það bil 400
milj. kr. Verðmæti íslenzkra
útflutningsafurða varð þannig
á þessu ári 110 milj. kr. meira.
en næsta ár á undan og jókst
]>annig um rúmlega 30 af
liundraði.
Ég dreg í efa að nokkur
þjóð í Evrópu hafi aukið verð-
mæti útflutningsframleiðslu
sinnar svo gífurlega, sem við
Islendingar höfum gert á þessu
eina ári.
Þessi mikla aukning útflutn-
ingsframleiðslunnar er stað-
reynd, sem rik ástæða er til
þess að fagna. Lífskjör og öll
afkoma þjóðarinnar á hverj-
um tíma hlýtur að mótast af
því, hve mikils hún aflar. En
það er athyglisvert að þessu
meti i útflutningi hcfur þjóðin
náð þrátt fyrir það, að ein
grein sj ávarútvegsins, síldveið-
arnar, hafa brugðizt fjórða
sumarið í röð.
Orsök stóraukinnar útflutn-
ingsframleiðslu er fyrst og
fremst ein, hin stórfelda njr-
sköpun atvinnulífsins undan-
farin ár, aflabrögð hinna nýju
togara og vélskipa ásamt vax-
andi afköstum hraðfrystihús-
anna og annarra fiskiðnaðar-
fyrirtækja.
Þáttur vélbátaútgerðar-
innar.
1 þessu sambandi ber að
leggja meiri áherzlu á það en
gert hefur verið, hver þáttur
vélbátaútgerðarinnar er í út-
flutningsframleiðslunni. Það
mun nú láta nærri að % hluta
af verðmæti hennar sé beint
og óbeint framleiðsla vélbáta-
flotans og hraðfrystihúsanna.
Má af því marka, hversu þýð-
ingarmikið það er fyrir þjóð-
arheildina að þessar greinar
sjávarútvegsins séu reknar á
heilbrigðum grundvelli. Þvi
miður verður ekki með sanni
sagt að sá grundvöllur sé fyrir
hendi nú.
Afkoma landbúnaðarins hef-
ur á árinu verið sæmileg. .Tíð-
arfar hefur yfirleitt verið hag-
stætt til landsins og heyfengur
víða meiri en í meðallagi þótt
skortur á tilbúnum áhurði hafi
valdið verulegum örðugleik-
um. Bændur hafa fengið mikið
af vélum, sem létt hafa mörg-
um þeirra störfin og aukið
ræktun vei'ulega. Mikill véla-
skortur og tækja er þó í flest-
um sveitum landsins. Er það
eitt af nærtækustu verkefnum
komandi ára að útvega margs-
konar vélar til framkvæmda í
þágu landbúnaðarins. Á því
veltur það að verulegu leyti,
hvort íslenzkur landbúnaður
verður í framtíðinni þess megn
ugur að sjá landsmönnum fyr-
ir nauðsynlegustu matvælum
og vei’a sii kjölfesta þjóðlífs-
ins, sem hann vei-ður að vci*a.
Áframhaldandi flótti frá land-
búnaðinum væri beinn háski
fyrir þjóðina.
Innflutningur og skömmtun
En þrátt fyrir hinn mikla út-
flutning íiefur allt þetta ár
ríkt hér mikill vöruskortur og
all naum skömmtun margra
nauðsynja almennings. Oi’sak-
ir þess eru fyrst og frexnst þær,
að megináherzla hefur vei’ið
lögð á innflutning svokallaðra
„kapítálvara“, þ.e. framleiðslu-
tækja, skipa, véla, byggingai’-
efnis, rekstrai*vai'a vegna at-
vinnuveganna o.s.frv. Þess-
vegna hafa ýmsar nauðsynjar
svo sem klæðnaður, búsáhöld
o.s.frv. setið á hakanunx.
Um það má að sjálfsögðu
deila, hversu langt rnegi ganga
í niðurskui’ði innflutnings á
slíkum vörum. En því vei'ður
ekki með rökum mótmælt að
þjóð, sem hefur af miklu
kappi eflt atvinnuvegi sína
hlýtur að leggja á það höfuð
áherzlu að tryggja þeim rekst-
ursvörur.
En við íslendingar höfum s.l.
4 ár flutt inn svo mikið af nýj-
xun atvinnutækjum að miklar
líluir henda til þess að með
aukinni útflutningsframleiðslu
eigi að vera kleift að auka inn-
flutning almennra neysluvara
og lina nokkuð á hinni óvin-
sælu skömmtun þeiri'a. Fram
hjá þeirri staðreynd verður
heldur ekki gengið að fram-
kvæmd skömmtunarinnar og
saniskonar hafta og tilskipana
hefur oft borið mciri svip ó-
þarfi’ar skriffinsku en íhug-
aðra og rökstuddra ráðstafana.
En frumskilyrði þess að hægt
verði að auka innflutning al-
nxennra nauðsynja vegna auk-
ins útflutnings og gjaldeyris-
öflunar er að atvinnutækin
verði rekin á heilbrigðum
grundvelli. Skip, sem liggja, í
höfnum afla ekki gjajdeyris-
tekna. Hraðfi'ystihús og fisk-
iðjuver, sem ekki eru rekin
gera það heldur ekki.
Komandi ár.
Við þessi áramót er það eink-
um tvennt, sem máli skiptir að
Islendingar freisti að gera sér
Ijóst. Það er í fyrsta lagi á-
standið í fjárhags- og verðlags-
nxálum ])eiri’a. 1 öðru lagi að-
staða og öi’yggi lands þeiri’a í
hinu mikla ölduróti heinxs-
st j órnmálanna.
Þegar á fyi’i'a atriðið er litið
verður næst komist raunveru-
leikanum með því að athuga
þá löggjöf, senx Alþingi sam-
þykkti nú fyrir jólin unx ráð-
stafanir vegna dýrtíðar og erf-
iðleika alvinnuveganna. Með
henni er ákveðið að hakla á-
fi’anx niðui’greiðslum á verð-
lagi innanlands og áhyrgðum á
verði útflutningsfi’amleiðslu
vélbátaútvegsins og hi’aðfx’ysti-
húsanna. 1 þessu skyni er ráð-
ger^. að ríkissjóður verji á ár-
inu 1949 rúmum 70 íxiilj. kr.
Til þess að standast þessar háu
greiðslur til dýrtíðai'i'áðstafana
aflar ríkissj óður sér tekna íxxeð
xxýjunx slcöttunx á þjóðina.
Með sunxunx þessara skatta og
álagna, er vei'ið að skattleggja
miður þarfa eyðslu. En með
öðrunx eru lagðar nýj ar byrðar
á ahxxenning. Óhj ákvæmileg af
leiðingar þessax’ar skattheimtu
er aukin dýrtíð í landinu.
Fram hjá þessari dapurlegu
staðreynd verður ekki gengið
án þess að Ijúga að sjálfunx
sér.
Annar aðalþáttur löggjafar
þeiri’ar, sem Alþingi hefur ný-
lega samþykkt felur í sér ráð-
stafanir vegna aflabrests á
síldveiðunx. Með þeinx er reynt
að hjálpa vélbátaútgerðinni yf-
ir öi’ðugasta hj allann með hall-
ærislánum frá ríkinu, frestun
á greiðslu skulda og skulda-
skilum.
Vei’ður því ekki með rökurn
neitað að ríkissjóður hefur
íxxeð þessum sanxþykktum Al-
þingis gengið eins langt og
raunar miklu lengra en geta
hans leyfir.
Þrátt fyrir það mun það
helzt vei-a í ráði útgerðai'-
íxianna við Faxa'flóa og víðar
unx land að hefja ekki vetrar-
vertíð'iiema að fi-ekari ráðstaf-
anir koixxi til.
Sannleikurinn er sá að það
er gjörsamlega unx tónxt mál
að tala að kref j a ríkissj óð frek
ari beins stuðnings við útgerð-
ina. Til þess brestur hann bol-
magn. Það er þessvegna þýð-
ingarlaust að krefjast liærra á-
byx’gðarverðs eða annarra
heinna fjárfi’amlaga. Eins og
nú horfir afgreiðslu fjárlaga
lítur ekki út fyrir amxað en að
framkvæma þui’fi stórfeldan
niðui’skurð á fj árveitingum til
verklegra framkvænxda í þágu
atvinnulífsins, svo sem hafnai’-
og lendingarbóta, vegagerða,
brúarbygginga o.s.frv. Jafn-
lxliða þvi að tillögur ei’u uppi
um slíkan xxiðurskurð á fjár-
veitingum til verklegra franx-
kvæmda örlar ekki á viðleitni
til þess að draga út þeim gifur-
lega kostixaði, senx leiðir af
stöðugi’i útþenslu ríkisbákns-
ins.
Ég álít að það sýndi furðu-
lega glámskygni á þarfir þjóð-
arinnar að stöðva verklegar
fraixxkvæmdir í þágu atvinnu-
lífs hennar til lands og sjávar
en gera enga raunhæfa tilraun
til að draga úr kostnaði við op-
inberan rekstur.
Slíkt má ekki henda. Ég veit
að vandratað er unx vafnings-
viði og skrifstofurangala ríkis-
háknsins og að erfitt er að
koma þar við fyrirvaralitlunx
spai’naði. En það er engu að