Vesturland - 26.01.1949, Blaðsíða 2

2
VESTURLAND
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Sigurður Bjarnason frá Vigur
Skrifstofa Uppsölum, sími 193
Verð árgangsins krónur 20,00
Afgreiðsla og auglýsingar Hafnarstræti 12 (Uppsalir)
______________________________________________________t
Isafjörður og útgerðin.
1 Vestmannaeyjablaðinu Víði er skýrt frá því, að aflamagnið
í Eyjum 1948 hafi verið 31 þús. smálestir og útflutningsverðmæti
aflans rúmlega 30 miljónir króna. Þettaer mikil gjaldeyrisöflun,
er þ'ess er gætt, að íbúar Vestmannaeyja eru um 3500 að tölu,
eða um 8500 krónur á hvert mannsbarn. Ef slíkar gjaldeyris-
tekjur kæmu á hvert mannsbarn í landinu væru gjaldeyristekj-
úr þjóðarinnar árlega yfir 1000 miljónir í stað 400 miljónir á
síðasta ári. Þá yrði vart yfir gj aldeyrisskorti kvartað. Nú er það
svo að takmörk éru fyrir því, hvað hægt er að afla úr sjó og
mikill hluti þjóðarinnar býr í sveitum við landbúnaðarstörf,
sem skapa litlar gjaldeyristekjur, en spara þjóðinni aftur á móti
mikinn gjaldeyri. Hinvegar búa við sjávarsíðuna í kaupstöðum
og kauptúnum með yfir 300 íbúum um 95 þús. manns, sem aðal-
lega lifa á fiskveiðum og útgerð. Ef þáttur þessara kaupstaða- og
þorpsbúa væri hlutfallslega sá sami og Vestmannaeyinga hefðu
gjaldeyristekjur þjóðarinnar af fiskveiðum einum átt að vera
röskar 800 milj ónir króna á síðastliðnu ári.
ísafjörður og Vestmanhaeyjar eiga sámmerkt í því að báðir
beeirnir byggja afkomu sína nær eingöngu á fiskveiðum og
útgerð. Óblíð véðrátta er óg sameiginlegt fyrir báða. Þó má
segja, að möguleikar séu fyx*ir hendi um lengri útgérðartima hér
en fyi*ir sunnan. Þrátt fyrir það, að gjaldeyrisöflun ísafjarðar
hefði átt, miðað við Vestnxannaeyjai*, að vex*a urn 25 miljónir
króna, mun hún vera nokkuð innan við 10 miljónir, eða nálega
þrisvar sinnum minni. Að vísu mun bátafloti Isfirðinga vei*a
hlutfallslega minúi en Vesmannaeyja og aðeins 1 togari héi*, en
4 togarar voru á ái*inu gerðir út þaðan. Við það liætist svo, að
ísfirzki bátaflotinn er bundinn í höfn hálft árið eða meir. Hagur
útgerðarinnar er og eftir þvi. Hún.getur engin útsvör ixorið og
naumast hafið vertíð, nema bæjarábyrgð komi til.
Þetta er alvarlegt íhugunarefni. Hvers vegna er hag ísfirzkrar
útgerðar svo illa komið? Er skipastóllinn óhentugur? Vantar
útgerðina aðstöðu í landi? Hvað vantar lil þess að útgerð verði
rekin héðan til jafns við aðra útgerðarstaði landsins?
Auðugushi fiskimið landsins eru hér rétt út af Isafjarðardjúpi
(Halinn). Þau mið sáekja íslenzku togararnir 10 mán. ársins.
Þessi mið hál’a Isfirðingar ekki getað notfært sér sem skyldi,
vegna þess að skipakostur þeirra hefur verið óhentugur til veiða
á þeim. Til þess að Isafjörður geti verið áfram mikill fiskveiða-
bær, þarf hann áð eiga skip, sem sótt geta beztu fiskimiðin hér
út af og fá aðstöðu til áð nýta aflann, sem mest og bezt í landi.
Isafjörð vantar fleiri togara og það sem fyrst. Isfirzk útgerðar-
fyrirtæki hafa verið mun verr sett en samskonar fyrirtæki í
Vestmannaeyjum að verka og nýta afla sinn sjálf, og hafa af því
hagnað. Ur þessu verður að bæta hið fyrsta. Ef útgerðin hefur
ekki bolmagn til þess sjálf, sem ólíklegt er, þá verður ríkisvaldið
að hlaupa undir bagga. Kjartan J. Jóliannsson læknir, flutti á
Alþingi haustið 1946 frumvarp uni, að ríkið byggði fiskiðjuver
á Isafirði, er útgerðarmenn gætu síðár eignast á hagkvæman
hátt. Um þettá frúmvarp hefur síðan ekkert heyrzt. Þingmaður
Isafjarðar, fyrverandi útgerðarstjóri, Finnur Jónsson, hafði eng-
an áhuga á framgangi þéss. Hann virðist hafa, lítinn áhuga leng-
ur á útgerð. Nú er hann orðinn stáírsti heildsali lándsins. Og
Hannibal sér það úrræði eitt til hagsbóta fyrir Isafjörð að
byggja hér menntaskóla.
En fólkið i bænum veit, að hagur þess og þessa, bæjarfélags
stendur og fellur með því að útgerðin blómgist og dafni sem bezt.
Óskar Sigurðsson frá Bæjum:
Hugleiðingar um búmál
Isfirðinga.
Mörg orð hafa verið töluð
manna á milli og margir dóm-
ar upp kveðnir, sumir vafa-
laust sanngjarnir, en sumir
sleggjudómar um búskap okk-
ar Isfirðinga’.
Það er að visu fullkomlega
eðlilegt, að Isfirðingar ræði
margt um þennan búskap
sinn, því segja má, að hann
snerti beint eða óbeint, hvert
einasta mannsbarn, sem þenn-
an bæ byggir.
Auk þess er búskapurinn á
Seljalandi og Kirkjubóli í raun
og veru hinn eini atvinniirekst-
ur, sem bæ j arf élagið héfur
nxeð hönduni og því gott eitt
um það að segja, að borgararn-
ir hafi áhuga fyrir þessum
rekstri og vilji að hann sé bæj-
arfélaginu til sóma og íbúum
bæjarins sá landstólpi sem bú-
in eiga að vera.
Isfirðingar búa við almenna
mjólkurvöntun árið um kring
og á pörtum er mj ólkurskortur
inn hér mjög tilfinnanlegur.
Það mætti því ætla, að Isfirð-
ingar bæru mjög hlýjan liug
til sinnar eigin mjólkurfram-
leiðslu, og væru þakklátir bæj-
aryfirvöldunum fyrir viðleitni
þeirra til að bæta úr mjólkur-
vöntun bæjarbúa, með bú-
rekstri sínum á Seljalandi og
Kirkjubóli.
Svo er þó ekki, heldur er a,l-
menn óánægja i bæjarbúum
með búreksturinn á báðum
þessunx búum og e.t.v. ekki að
ástæðulausu, eins og ég mun
síðar koma að.
Kirk j ubólska upin.
Margir hafa dæmt bæjar-
yfirvöldin hart fyrir kaupin á
Kirkjubóli og telja að nxeð
þeim kaupum hafi bæjarfélag-
inu að óþörfu verið stefnt í
skuldir og fyrirsj áanlegan en
óþarfan taprekstur.
Ég segi hiklaust: Þetta eru
sleggj udómar. Bæj aryfirvöld-
in, eða þeir, sem stóðu að
Kirk j ubólskaupunum eiga
þvert á móti þakkir allra bæj-
arbúa skyldar fyrir þau kaup
og fyrir hverja þá viðleitni,
sem miðar að því, að tryggja
bæjarbúum meiri og öruggari
nxjólk til daglegrar neyzlu.
Frekar vildi ég segja, að bæj-
arstjórnin hefði gert of lítið cn
of mikið af jarðakaupum hér
í nágrenni bæjarins. Bezt væri
og eðlilegast a,ð bæjaryfirvöld-
in hefðu umráðarétt yfir öllum
ræktarlöndum liér í nágrenni
bæjarins og að þau væru öll
notuð til hins ýtrasta til mjólk
urframleiðslu.
Það væri þó spor í áttina, til
að forða þeim, sem byggja
þennan bæ frá algjöru mjólk-
urhungri, ef sú gjöreyðing,
sem lagt hefur í eyði fleiri og
fleiri jarðir í nærliggjandi
sveitum Isafj arðarkaupstaðar
verður ékki stöðvuð.
Hugsum okkur t.d. að bæj ar-
yfirvöldin hefðu ekkert með
búrekstur að gera og að það
land, sem nú er í höndum bæj-
arreksturs, væri rekið af nokkr
uni bændum sem byggju búi
sínu fyrir sig sjálfa og liöguðu
búrekstrinum auðvitað í sam-
ræmi við það, sem bezt borgar
sig. Gerum svo ráð fyrir, að
bændum þessum dytti í hug að
framleiða aðeins kjöt méð því
fóðri, scm nú er notað til mjólk
urframleiðslu, af því að betur
borgaði sig að framleiða kjot-
ið en mjólþina.
Um þetta helðu bæjaryfir-
völdin vitanlega ekkert að
segja, þar cð þau ,gætu ekki
tekið sj álfsákvörðunarréttinn
af bændunum á þeirra eigin
j örðum.
En hræddur er ég um, að á-
deilur þær.um jarðakaup bæj-
aryfirvaldanna, sem bæjarbú-
um verður nú oft tíðrætt um,
myndu þá fljótlega snúast upp
i ádeilur um fyrirhyggj uleysi
þeirra bæjaryfirvalda, sem
létu sig það engu varða, livað
framleitt væri úr skauli jarðar
í næsta nágrenni bæjarins.
Nei, ef réttur hugsunarhátt-
ur va'ri i bæjarbúunum ættu
þeir að vera stoltir af því að
bærinn þeirra skuli eiga og
reka tvö myndarleg kúabú og
bera hlýjan hug til þess fólks,
sem þar vinnur sitt jiýðingar-
inikla starf í þágu alls bæjar-
félagsins.
Óánægja bæjarbúa.
Ég sagði áður, að bæjarbúar
væru yfirleitt mjög óánægðir
með búrekstur bæjarins og ég
hygg að ráðamenn bæjarins
séu það engu síður en aðrir
bæj arbúar.
Því miður er þessi almenna
óánægja fólksins ekki ástæðu-
laus. Allir bæjarbúar vita, að
bæði kúabúin eru rekin með
mjög miklum og ég vil segja
mjög óeðlilegum tekjuhalla.
Það cr fullkomlega eðlilegt, að