Vesturland - 19.02.1949, Blaðsíða 2

2'
VESTURLAND
i-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------n
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Sigurður Bjamason frá Vigur
Skrifstofa Uppsölum, sími 193
Verð árgangsins krónur 20,00
Afgreiðsla og auglýsingar Hafnarstræti 12 (Uppsalir)
/
Með lýðræði —
móti hersetu.
) >
Flokksráð Sjálfstæðisflokksins hefur samþykkt ályktun um
stefnu flokksins í öryggismálum landsins, sem birt er á öðrum
stað hér í blaðinu. Með þessari ályktun er stefna flokksins mörk-
uð þann veg, að ekki verður um deilt. Allir hugsandi menn munu
failast á, að sú afstaða, sem þar er sett fram, er sú eina rétta í
málinu. Áherzla er lögð á samstöðu Islands með lýðræðisþj óð-
unum, vopnleysi landsins og mótmæli gegn hersetu á friðartím-
um. Þá er bent á, að hlutleysisyfirlýsingin frá 1918 hafi ekki
megnað að veita þjóðinni neina vernd og hún því niður fallin
fyrir atburðanna rás.
Lýðræðisþj óðirnar fylkja nú liði sér til varnar. Hingað og
ekki lengra. Undanlátsemin hefur jafnan boðið ágengninni
lieifn. Festan ein getur bægt hættu ágengninnar frá dyrum.
Bér er hver að balci nema sér bróður eigi. Líftaugar lýðræðis-
þjóðanna liggja um Atlantsála og Island. Hertaka Islands af
óvinum lýðræðisins getur skapað möguleika til að klippa þessar
líftaugar í sundur og valda hruni vestrænnar menningar. Við
Islendingar erum vestræn lýðræðisþj óð. Við erum bundnir bönd-
um frændsemi og vináttu við Norðurlönd og hinar Engil-
saJcnesku þjóðir. Atlantshaf er okkar haf og það er einnig haf
þeirra. Lega þessara landa á j arðkringlunni og svipaður skilning
ur á frelsi, menningu og mannréttindum skipar þessum þjóðum
í órofá keðju um dýrmætustu hagsmuni mannanna, frelsið og
mannréttindin. 1 þessa keðju má engan hlekk vanta. Engin keðja
ér sterkari en veikasti hlekkur hennar. Ef einn hlckkurinn brest-
ur er keðjan slitin og átakið búið.
Við Islendingar erum með lýðræði og á móti einræði í hug og
hjarta. Við völdum elcki vopnum okkur til varnar, en lýðræðis-
þjóðirnar skulu vita, að þær eiga bróður að baki þar sem Islend-
ingar eru. Einræðisþjóðirnar skulu og vita að hingað heim
sækja þær ekki til vina, ef til baráttu milli einræðis og lýðræð-
is kemur. I þeirri baráttu geta Islendingar hvorki né vilja verið
hlutlausir. Hlutleysið hefur ekki til þessa veitt landi okkar neina
vemd. Hlutleysi, án möguleika til að verja land af eigin ramm-
leik á ófriðartímum, er óráðshjal eitt. Dettur t.d. nokkrum heil-
vita manni í hug, að Svíar hefðu getað varðveitt hlutleysi sitt í
síðasta striði, eins og þeir gerðu, ef þeir hefðu verið vopnlausir?
Okkur Islendingum er vandi á höndum. Við getum ekki varið
land okkar fyrir árásarþjóð og við viljum ekki og getum ekki
veitt erlendum her rétt til hersetu í landinu á friðartímum. Hins-
yegar stöndum við með málstað lýðræðisþjóðanna og það verða
þær að fá vitneskju um svo ótvírætt sem hægt er, þannig að þær
treysti okkur fullkomlega. Ef við getum ekki áunnið okkur
traust þeirra, gæti farið líkt fyrir okkur og þýzka lýðveldinu á
Vólgubökkum, sem Rússar treystu ekki í síðasta stríði. Er her
Þjóðverja nálgaðist, hröktu Rússar íbúana, 600 þúsund að tölu,
frá eignum sínum og landi og sáðu þeim eins og frækomum
yfir hinar víðlendu steppur og skóga Síberiu. Þar með lauk
tilveru heillar þj óðar, sem varðveitt hafði mál sitt og menningu
við erfiðar aðstæður í röskar tvær aldir. Slík er virðing hins
austræna einræðis fyrir tilveru og rétti smáþjóðanna.
Agnar Jónsson, bústjóri:
Búmál Isfirðinga.
Vesturland birti 26. jan. s.l.
grein eftir Óskar Sigurðsson
frá Bæjum. Fyrirsögnin er:
„Hugleiðingar um búmál Is-
firðinga.“ Greinin hefst með
alllöngum inngangi, sem er að-
allega þakkarorð til bæjar-
stjómarinnar fyrir áhuga
hennar í búmálum og þá eink-
um jarðakaupum. Finnst hon-
um fólkið ekki þakka þetta,
svo sem vert sé, og setur ofan
í við það fyrir slæman hug,
sem það beri til búanna og
þeirra sem þar vinni. Er helzt
að sjá í upphafi greinarinnar,
sem þessi maður ætli sér að
bera i bætiflákann fyrir þá,
sem verði að þola ómjúka
dóma bæjarbúa, fyrir rekstur-
inn á búunum, og gefa glöggar
óvilhallar upplýsingar.
Fer hann nokkrum orðum
um það, hvernig það mundi
verða lagt út fyrir bæjarstjóm-
inni, ef hún hefði aldrei sinnt
neinum búskap, og allt það
land, sem bærinn rekur nú
mjólkurframleiðslu á, væri set
ið af smábændum, sem svo
myndu bara búa eins og bezt
borgaði sig, án tillits tl þarfa
bæjarbúa, og komst að þeirri
niðurstöðu, að sennilega yrði
það aðallega kjötframleiðsla,
af því að hún væri arðvæn-
legri..
Þegar hér er komið lestrin-
um kveður við nokkuð annan
tón, og er það ástæðan fyrir
því, að ég tel mig neyddan til
að gera hér nokkrar athuga-
semdir.
Greinarhöfundur telur, að
bakmælgi fólksins gangi það
langt, að þeim, sem við búin
vinna sé borið á brýn „allt frá
argasta ódugnaði niður i ó-
heiðarlega meðferð á fjánnun-
um.“ Og telur svo, að
þetta muni við loða á meðan
„ekki verði breyting á til batn-
aðar á búrekstrinum.“ Nú
leitast Óskar við að finna rök
fyrir þvi að mest af þessum
ummælum séu í alla staði eðli-
leg, og snýr sér nú eingöngu að
Seljalandsbúinu. Ber hann nú
árin 1946 og 1947 saman við
árið 1945, sem var síðasta ár
fyrirrennara míns, sem bú-
stjóra, í þau 9 eða 10 ár sem
hann var búinn að vera þar
bústjóri. Það var því ekki ó-
eðíilegt, að Óskar tæki það til
samanburðar við byrjnnina
hjá mér.
Mannahald.
Ein rökin fyrir „ódugnaði“
fólksins eiga víst að vera þau,
að mannahald sé hér mikið
meira en eðlilegt sé.
Ég vil nú bera það saman
við árið 1945. Þá var hér, eins
og áðurssegir, þaulvanur mað-
ur og kunnugur öllum aðstæð-
um um vinnuþörf búsins. Það
ár eru borguð út frá Selja-
landsbúinu i fæði og vinnu-
laun kr. 115.264,06. Meðaí vísi-
tala þess árs er 177 stig. Árið
1947, sem er vist talið mun lak-
ara en árið 1946, er greitt í
vinnulaun og fæði krónur
142.600,00. Þá er meðal vísital-
an orðin 215 stig, eða 38 stig-
um hærri heldur en 1945. Mér
reiknast svo til að samkvæmt
vísitöluhækkuninni hefðu
vinnulaun og fæði árið 1947 átt
að verða kr. 159,064.88, ineð
svipuðu fólkshaldi. En samkv.
bæ j arreikningum fyrir árið
1947 hefur þessi liður orðið kr.
142.600,OO/eða nálega 16.500,00
krónum lægri. Má þó geta þess,
að sumarið 1947 var erfitt hey-
skaparrár og fólksfrekt. Það
kemur og til, að gripum hafði
nú fjölgað nokkuð á Seljalandi
þó að Óskar Sgurðsson fari þar
ekki að öllu leyti rétt með, og
hefði það ekki átt að draga úr
vinnukostnaði, ef vinnusvik
eða sérstakur ódugnaður væru
þar daglegt fyrirbæri.
Ég tel því slíka ásökun læ-
víslega tilraun til þess að fæla
fólk frá því að ráða sig til
starfa á búunum. Því að það
eru fáir svo gerðir, að þeir
kæri sig um að vera stimplaðir,
seni ónýtungar, eða annað
verra, án þess að eiga nokkuð
fyrir því.
Sumir munu þvi liaí'a getað
vænst einhverrar athugasemd-
ar við þeim ummælum í
blaðinu.
Túnin þarf að plægja.
Ég efast varla um það, að
greinarhöfundur hafi af eigin
brjóstviti séð, hvað þyrfti að
gera til þess að bæta túnin á
Seljalandi, en það er naumaSt
hægt að telja það neinn vís-
dóm hjá Óskari þó að hann
bendi á hvað gera þurfi við
tunin, þegar aðrir hafa byrjað
á framkvæmdum. Isfirðingum
er vafalaust mörgum kunnugt
um, að það hefur verið hafist
handa við endui’vinnslu á tún-
um búsins í Tungudal.
Þetta er að vísu ekki í stóró-
um stíl, enda ætti hverjum
manní að vera Ijóst, sem telur
sig hafa vit á búskap, þó að
minna væri en þekking Ó. S.
að það er ekki nóg að rífa nið-