Vesturland - 29.03.1949, Blaðsíða 1
<£fífí® a/essrFWzxm sditeFssœ&jsjmnm
XXVI. árgangur
Isaf j örður,
29. marz 1949.
12. tölublað.
Atlantshafssáttmálinn lagður fyrir Alþingi.
Vilja íslendingar skipa sér í sveit með lýðræðis-
þjóðunum til verndar friði, frelsi og menningu?
Hver þjóð sjálfráð um aðgerðir sínar til sameiginlegs
öryggis.
Sérstaða Islendinga, sem fámennrar og vopnlausrar
þjóðar, tryggð.
Ríkisstjórnin lagði frarii á Alþingi i gær þingsályktun um
þátttöku Islands í Norður-Atlantshafsbandalaginu. I útvarps-
umræðunum í gærkvöldi um vantraust á ríkisstjórnina, skýrðu
ráðherrarnir Bjarni Benediktsson, Emil Jónsson og Eysteinn
Jónsson, þjóðinni ýtarlega í'rá efni og tilgangi sáttmálans á
grundvelli þeirra upplýsinga, sem þeir höfðu aflað sér í förinni
til Washington. Stakk túlkun þeirra á sáttmálanum og sáttmál-
inn sjálfur í 'stúf við túlkun og fujllyrðingar kommúnista um
þessi fyrirhuguðu samtök lýðræðisj)j óðanna, og flettu miskunn-
arlaust ofan af hlekkingum og óheilindum kommúnista í þessu
máli, enda fóru þeir hinar mestu ófarir í umræðunum.
Ráðherrarnir lögðu áherzlu á og sönnuðu með skýrum rölcum,
að sáttmálinn hefur stórkostlega þýðingu til varðveizlu friðar
og öryggis i heiminum, að hver þjóð ræður sjálf þeim aðgerðum,
sem hún gerir til sameiginlegs öryggis og að fullt tillit verði tek-
ið til sérstöðu Islands sem fámennrar og vopnlausrar þjóðar.
Lögðu þeir fast með því, að Islendingar gerðust stofnaðilar að
Atlantshafsbandalaginu og sýndu með því, að þeir væru lýð-
ræðisþ j óð.
Upplýsinga leitað.
Laugardaginn 12. þ.m. gaf
ríkisstj órniri út svohljóðandi
tilkynningu:
„Þar sem vitað er, að Islandi
muni verða gefinn kostur á að
gerast aðili væntanlegs Norður-
Atlantshafshandalags, telur
ríkisstjórnin skyldu sína að
kynna sér til hlýtar efni sátt-
málans og aðstæður allar áð-
ur en ákvörðun verður tekin
i málinu. Hefur þess vegna orð-
ið að ráði, að utanrikisráð-
herra Bjarni Benediktsson fari
þessara erinda til Washington
ásairit fulltrúum annara þeirra
flokka, sem þátt taka í ríkis-
stjórninni, þeim Emil Jónssyni
og Eysteini Jónssyni. 1 för með
þeim verður Hans Andersen
þj óðréttarfræðingur utanríkis-
málaráðuneytisins.“
Með þessaii ákvörðun var
fylgt fordæmi frændþjóðanna,
Dana og Norðmanna, sem sent
höfðu utanríkisráðherra sina
vestur um haf til að afl'a sem
nákvæmastrar uppl. um efni
fyrirhugaðs sáttmála. Ráð-
herranefndin lagði þegar af
stað loftieiðis til Bandaríkj-
anna og kom hún á sunnudag
til New York.
Viðræður.
A mánudaginn átti Bjarni
Benediktsson 40 mínútna við-
tal við Dean Acheson, utanrík-
isráðherra Bandarikjanna. I
viðtali við blaðamenn að lokn-
um þessum viðræðum lét
Bjarni Benediktsson svo um-
mælt, að ekki kæmi til mála,
að það skilyrði yrði sett fyrir
þátttöku Islands í Atlantshafs-
handalaginu, að hér yrðu her-
stöðvar á friðartímum.
Utanríkisráðherra Banda-
ríkjanna Dean Aclieson og að-
stoðarmenn hans gerðu allt til
að veita ráðherranefndinni
sem beztar upplýsingar um
málið og leystu greiðlega úr
öllum þeim spurningum, sem
hún bar fram því viðvíkjandi
og fékk hún á þeim fullkomn-
ar skýringar.
íslandi boðin þátttaka.
Á fimmtud. 17. þ.m. afhenti
Dean Acheson, Bjarna Bene-
diktssyni textann að hinum
fyrirhugaða Norður-Atlants-
hafssáttmála fyrir hönd stjórn-
ar þessara rikja: Bandarikj-
anna, Belgiu, Bretlands, Frakk
lands, Ilollands, Kanada, Lux-
emborgar og Noregs og var
ríkisstj órn Islands j afnframt
boðið að gerast aðili að sátt-
málanuum um leið og hann
verður undirskrifaður í Was-
hington af stofnaðilum 4. apríl
n. k.
Daginn eftir var sáttmálinn
birtur i heild.
Að loknum þessum fundi
ráðherranna, sem var siðasti
fundur þeirra um Atlantshafs-
sáttmálann, gáfu þeir út sam-
eiginlega yfirlýsingu, sem hef-
ur geysilega þýðingu til trygg-
ingar sérstöðu Islands í handa-
laginu.
Yfirlýsing ráðherranna var
á þessa leið:
Sameiginleg yfirlýsing.
„Tilgangurinn með för ís-
lenzka utanrikisráðherrans og
starfsbræðra hans til Washing-
ton var sá, að afla upplýsinga
í sambandi við væntanlegt At-
lantshafsbandalag, er nauðsyn
legt fyrir íslenzku stjórnina og
Alþingi að hafa til grundvall-
ar, er tekin verður ákvörðun
um afstöðu Islands til Atlants-
hafssáttmálans.“
„Islenzki utanrikisráðherr-
arin og starfsbræður hans ann-
ars vegar og bandaríski utan-
ríkisráðherrann og ráðgjafar
hans hins vegar hafa rætt cðli
Bjarni Benediktsson.
og tilgang væntanlegs sátt-
mála af fullri hreinskilni.“
Tilgangurinn að varðveita
friðinn.
„Utanrikisráðherra Banda-
ríkjanna lagði áherzlu á það,
að tilgangur sáttmálans væri
eingöngu sá, að varðveita frið-
inn í heiminum og benti á, að
sáttmálinn væri gerður i fullu
samræmi við stofnskrá hinna
Sameinuðu þjóða.
Sérstaða íslands.
„Utanrikisráðherra Islands
skýrði sérstöðu þá, sem Island
hefur, þar sem þar er enginn
her og sagði, að Islendingar
myndu ekki fallast á neinar er-
lendar herstöðvar í landi sínu
á friðartímum.“
Ráðherrarnir komu heim
mánud. 22. þ.m. og lögðu þá
þegar skýrslu sína fyrir rikis-
stjómina og stuðningsflokka
hennar.
Hafa miðstjórnir stjóraarflokk
anna fallizt á, að rétt sé, að
Island gerist stofnaðili að At-
lantshafsbandalaginu og falið
þingmönnum sinum að vinna
að því á Alþingi, þar sem það
hefur komið i ljós að það legg-
ur engar þær skyldur á Islend-
inga, sem þeir geti ekki og
vilja ekki af hendi inna.
--------------o-------