Vesturland - 02.09.1949, Blaðsíða 2

2
VESTURLAND
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Sigurður Bjamason frá Vigur
Afgreiðsla og auglýsingar Hafnarstrœti 12 (Uppsalir)
Verð árgangsins krónur 20,00
Skrifstofa Uppsölum, sími 193
_____________________________________________________>
Menntun og írelsi.
Það er almennt viðurkennt, að takmark ríkisvaldsins í lýð-
frjálsum löndum sé að auka, heill og hamingju þegna sinni. Einn
þátturinn í þessari viðleitni rikisvaldsins er að auka menntun
og þroska manna með bóknámi og skólagöngu. Allar lj'ðræðis-
þjóðir verja stórfé til mennta- og menningarmála. Nauðsyn þess,
að borgararnir séu vel menntaðir er augljós, ekki sizt þegar þess
er gætt, að hinn óbreytti borgari hefur úrslitaáhrif á mál ríkis-
ins með atkvæði sínu við kosningar í lýðfrjálsu landi. Allar lýð-
ræðisþjóðir hafa því á síðari áratugum stóraukið almenna
menntun þegna sinna og eignast þar með, að öðru jöfnu, hæfari
og nýtari borgara, sem ættu að kunna fótum sínum forráð. Rök-
rétt afleiðing aukinnar menntunar þjóðfélagsþegnanna væri
aukið frjálsræði þeim til handa, á sem flestum sviðum i þjóðfé-
laginu. En þessu er ekki þannig varið. Á sama tíma og stórfé
er varið til að auka menntun og hæfni einstaklinganna, er ríkis-
valdið sí og æ að þrengja, þau svið, sem einstaklingarnir hafa til
athafna og afskipta af eigin málum, án eftirlits rikisvaldsins.
Einstaklingurinn má jafnvel ekki kaupa föt, mat eða drykk
nema með leyfi. Ekki byggja hús, hlöðu eða, fjós o. s. frv. 1
einræðislöndunum gengur þetta svo langt, að menn mega ekki
skrifa, tala eða hugsa, nema eins og handhöfum ríkisvaldsins
gott þykir.
Hinn takmarkaði réttur eða, réttleysi borgaranna er eitt höfuð
einkenni okkar tíma. Valdhafar nútímans taka sér æ meir og
meir til fyrirmyndar i orði og verki einvalda fyrri tíma og segja:
„Vér einir vitum“ og „vér einir getum“ leyst öll vandamál með
ráðum og nefndum.
Athafnasvið borgaranna er þrengt með margháttuðum lögum
og reglugerðum, sem banna að gera þetta og hitt, nema
með leyfi o.s.frv. Á hverju einasta ári eru sett slík lög. Nær
vikulega eru settar reglugerðir eða auglýsingar hirtar um sama
efni. Er svo löngu komið, að fáir eða engir botna i þeirri hann-
flækju, sem eru lög í þessu landi. Þessi ofvöxtur í löggjöfinni
er hættulegur og gagnstæður hagsmunum þjóðarinnar. Lögin
og reglugerðirnar eru ekki í samræmi við þjóðarviljann. Af-
leiðingin er stóraukið virðingarleysi fyrir lögum og rétti almennt
og bitnar það á þeim lögum, sem nauðsynlegt er að séu í heiðri
höfð.
Þessi þróun er hin háskalegasta. Eina ráðið er að fækka hönn-
unum og veita þegnunum meira frjálsræði í þágu sjálfra sín og
þjóðfélagsins.
Höfuðröksemd gegn frelsi einstaklinga og þjóða hefur verið
sú, að þegnarnir eða þjóðirnar væru ekki nógu menntaðar til
að fara með frelsið. Þessi röksemd hlýtur að verða þeim mun
veigaminni, sem almenn menntun þegnanna er aukin og þroski
þeirra vex.
Réttleysi og bönn eru leifar gamalla tíma. Boðorð Moses voru
10. Flest þeirra byrja á orðunum: „Þú skalt ekki“. Þau voru
því neikvæð. Boðorð Jesú frá Nazaret voru hinsvegar aðeins
tvö. Þau voru jákvæð: „Þú skalt“ elska náunga þinn eins og
sjálfan þig og elska og trúa á Guð. Boðorð Mose og bönn voru
úrelt fyrir 2000 árum. Þó voru þau aðeins 10. Bönn Emils eru
ekki 10 heldur skipta þau hundruðum. Enginn er í vafa um að
boðorð meistarans frá Nazaret var stórkostleg framför miðað við
bönn Moses. Þú skalt elska náungann eins og sjálfan þig, er
glæsilegasta mannréttindaskrá allra tíma. Mannréttindaskrá
frönsku byltingarinnar: Frelsi, jafnrétti og bræðralag er aðeins
fátækleg upptalning þess, sem mannréttindaskrá meistarans
felur í sér. Löggjöf okkar tíma er á villigötum. Hún mótast af
Framboð Sjálfstæðisflokksins.
Héraðanefndir og fulltrúaráð Sjálfstæðisflokksins í
eftirfarandi kjördæmum hafa ákveðið frambjóðendur
fyrir flokkinn við kosningarnar í haust:
Gullbringu- og Kjósarsýsla:
Ólafur Thors, fyrv. forsætisráðherra.
Borgarf jarðarsýsla:
Pétur Ottesen, bóndi, Innra-Hólmi.
Dalasýsla:
Þorsteinn Þorsteinsson, sýslumaður.
Vestur-ísaf jarðarsýsla:
Axel V. Tuiinius, lögreglustj., Bolungarvík
Strandasýsla:
Eggert Kristjánsson, stórkaupm., Rvík.
Vestur-Húnavatnssýsla:
Guðbrandur Isberg, sýslum. Blönduósi.
hylli að fagna ekki sízt meðal
kvenfólksins.
Leikstjórn Gunnars Eyjólfs-
sonar virtist mjög örugg og
gekk leikurinn mjög eðlilega.,
enda hefur flokkurinn nú sýnt
leikritið um 35 sinnum.
Eftir leikinn léku þau Guð-
hjörg Þorbjarnardóttir og Þor-
grímur Einarsson gamanþátt,
„Orð í síma töluð“, létt og lip-
urt. Þá sagði Gunnar Eyjólfs-
son tvær gamansögur og Lárus
Ingólfsson söng gamanvísur og
hermdi eftir ýmsum þjóðkunn-
um mönnum með ágætum.
Dagskránni var mjög vel
fagnað af áhorfendum og
skemmtu þeir sér hið bezta.
Það er menningarauki að
komu svo góðra gesta í bæinn.
Hafi þeir þökk fyrir.
--------0 ......
Samband veslfirzkra kvenna
heldur aðalfund sinn dagana 2.—
3. september á ísafirði í Húsmæðra-
skólanum. Þar verður auk lög-
mæltra fundarstarfa, flutt tvö er-
indi annað um uppeldismál og hitt
um heilbrigðismál.
Heimilt er öllum kvenfélagskon-
um að sitja fundinn.
Fjórðungsþing Fiskifélags íslands.
verður að forfallalausu haldið á Isafirði 10. október n. k. Fund-
arstaður tilkynnist deildum í sérstöku bréfi.
DAGSKRÁ:
Samkvæmt lögum um fjórðungssamhönd
Fiskifélags Islands.
Að þessu sinni fer fram kosning 4 aðalfulltrúa á Fiskiþing
og 4 varafulltrúa, til næstu fjögra ára.
Deildir eru beðnar að tilkynna fjórðungsstjórn kosningu full-
trúa.
P. t. Reykjavík, 26. ágúst 1949.
F. h. fjórðungsstjórnar:
Arngr. Fr. Bjarnason.
Listræn leiksýning.
Undanfarin kvöld hefur leik-
flokkurinn „6 í bíl“ sýnt leik-
ritið „Candida eftir George
Bernhard Shaw fyrir fullu
húsi áhorfenda. Shaw er, sem
kunnugt er, eitt frægasta leik-
ritaskáld veraldarinnar, sem
nú er uppi. örugg bygging
leikrita hans, lmyttni og djúp-
hugsað efni hefur skipað hon-
um i þennan sess. Er það vel,
þegar slík leikrit eru valin til
flutnings úti um landsbyggð-
ina en ekki eintómt léttmeti,
eins og oft vill verða.
En „Candid“ kemur einnig
við hláturvöðvana. K>anni er
flettað inn í hið alvöruþrungna
efni.
Meðferð leikaranna á hlut-
verkum sínum var ágæt, en
bezt hjá Gunnari Eyjólfssyni,
sem lék unga „skáldgeniið“ sér
lega skemmtilega og Jóni Sig-
urbjörnssyni, sem lék prestinn,
jafnaðaiTnanninn sem hélt
ræður alla daga vikunnar auk
stólræðanna og átti geysilegri
virðingar- og trúleysi á manninn. Afleiðing ])ess er virðingar-
og traustleysi manna á löggjöf og ríkisvaldi.
Ómenntaðir og lítilsigldir menn sætta sig við ófrclsi og kúgun,
en menntaðir og þroskaðir menn ekki. Hcill þeirra og hamingja
verður bezt tryggð með því að veita þeim sem mest frelsi á sem
flestum sviðum. Með þvi er og hag þjóðfélagsins hezt borgið.