Vesturland - 10.12.1949, Blaðsíða 5
VESTURLAND
5
Sölvi Betúelsson:
Kosningin í Norður-lsafjarðarsýslu
I 35. tbl. Skutuls þ.á., er
grein með ofannefndri fyrir-
sögn um kosninguna 23. okt. s.
1. Greinin er í samtalsformi við
Hannibal Valdimarsson. Það
sem sérstaklega vekur athygli
mina á þessari grein og sem
aðallega hvetur mig til að
skrifa þessar línur, eru um-
mæli hans um óvandlegan frá-
gang undirkj örstj óma i sýsl-
unni á kj örgögnum og atkvæða
kössum.
Það er sjálfsagt og rétt, að
slíkar athugasemdir komi
fram, ef eitthvað er öðruvísi en
vera ber á frágangi kjörgagna,
og einmitt slíkar athugasemdir
geta verið til lærdóms og leið-
heiningar fyrir þær kj örstj órn-
ir, sem misfellurnar liafa gert,
en til þess hefðu nöfn þeirra
átt að vera hirt jafnframt mis-
fellunum. Með því móti gátu
þær hezt áttað sig á að láta þau
víti ekki henda sig aftur. Því
liér mun vera um að kenna,
annaðhvort vangá eða, van-
kunnáttu í starfinu en ekki á-
sctningssyndum. Skv. 104 gr.
kosningalaganna ætti öllum
kjörstjórnum að vera ljóst, að
innsigluð kjörgögn og innsigli
kjörstjórnar eiga ekki að vera
í höndum sama aðila, En það
er ekki ljóst af sömu grein, að
umslag um lykil að kjörkassan
um eigi að vera sérstaklega
lokað með innsigli kjörstjórn-
ar. 1 nefndri grein er ekki
minnst á að setja beri innsigli
kjörstjórnar á neitt, nema fyr-
irbandið fyrir striga.pokanum,
sem kjörkassinn og kjörgögnin
eru látin i. Greinin talar að-
eins um að loka umslögunum
(þ.e. lírna þau aftur). en minn-
ist ekki á að innsigla þau. Hins
vegar er mér vel kunnugt, að
aðalumslaginu, sem umslag um
Ivkil og öll önnur kjörgögn eru
látin í til yfirkjörstjórnar, hef-
ur oft verið innsiglað með inn-
sigli kjörstjórnar (og var gert
hér nú), án þess að það sé tal-
in skylda eftir fyrirmælum
nefndrar groinar. Ég er því
mjög í vafa um, að hægt sé að
ásaka undirkj örstj órnir fyrir
það, að setja ekki innsigli sér-
staklega á umslag um lýkilinn,
þar sem það er ekki tekið fram
að svo skuld vera. Undirkjör
stjórnir eru áminntar um að
ganga frá kjörgögnum lögum
sctmkvæmt. Tel ég vafalaust að
sá skilningur muni ríkjandi
þeirra á meðal, að þær hafi
gert það með því, að líma um-
slögin aftur. En ef maður veit
að sú regla ein skuli gilda, að
loka öllum umslögunum með
innsigli kj örstj órnar, þá mun
þeirri reglu, án efa, verða fylgt,
því að það ætti að vera metnað-
armál hverrar kj örstj órnar, að
leysa þessi störf sín sem rétt-
ast og bezt af hendi.
Framfarirnar á síðast-
liðnum 3 árum:
Þá get ég ekki stillt mig um
að minnast á, að Hannibal
virðist vera mjög vonsvikinn
með úrslit kosninganna hér í
Norðursýslunni, getur þó alveg
gefið það út opinberlega, hvar
í sýslunni hann hefur fengið
þessi atkvæði sin. Þykir mér að
hann sjái þar vel í gegn um
aílar þessar leynilegu kosning-
ar. Ég hefði nú samt haldið, að
Hannibal hafi ekki getað orð-
ið fyrir neinum vonbrigðum,
nema öðruvisi hefði farið en
lór. Ég hélt að hann gæti ekki
búizt við, að Norður-lsfirðing-
ar færu að snúa baki við þeim
þingmanni, sem mest og bezt
hcfur stutt að framfaramálum
kjördæmisins, síðan hann
komst^á þing, burt séð í'rá, að
bann fyllir þann flokk, sem við
eigum að fela okkar forystu.
Hanniibal vill þó eigna sér
bróðurpartinn af framkvæmd-
um s. 1. þrj ú ár. Skal ég engu
þar um svara, nema hvað
Sléttuhrepp viðvíkui*, því að
einmitt á þessum þremur s.l.
árum hefur orðið algert stanz
á þeim framkvæmdum hér,
sem komnar voru á rekspöl á
árunum 1942 —1946. Það virð-
ist því alveg liafa gleymst að
„ýta á eftir“ í framfaramálum
Sléttuhrepps, hvað sem er um
hina hreppana. Ég viil minna
Hannibal á, að þann 11. sept.
1946, sat hreppsnefnd Sléttu-
hrepps fund vestur á Isafirði
með honum og þingmanni kjör
dæmisins, og gerði þar uppá-
stungur um ýms mál, sem til
úrbóta mættu verða, var
þeim báðum faldð að
flytja þessi mál sameiginlega
fyrir sveitarfélagið. En árang-
urinn er sá, að ekki eitt einasta
af þeim hefur komizt til fram-
kvæmda. Það eina, sem við
höfum af þeim heyrt frá Hanni
bal, var háðsgrein sem birtist
í Skutli með fyrirsögninni:
„Neyðarkallið úr Sléttu-
hreppi“ !! Ef til vilL hefur
þetta átt að vera okkur nægileg
huggun, úr þeirri átt í fram-
kvæmdanna stað.
Einstaklingsframtakið.
Við. sem höfum búið og bú-
um ennþá hér á þessum norð-
urhjara. lifum mest af okkar
eigin framtaki. Við tökum okk-
ar bjargræði af gæðum lands
og sjávar, eftir því, sem til feli-
ur. Það er okkar einstaklings-
framtak, sem að mestu ieyti
skapar það, hvað við berum úr
bítum í baráttunni við breyti-
legt árferði og tíðarfar. Á bak
við okkar störf eru engar kaup-
tryggingar frá æðri stöðum.
Við berum sjálfir áhættuna.
Grundvöllurinn fyrir okkar
starfi stendur og feilur með
okkar eigin framtaki. Ef við
hættum að vera okkar eigin
herrar, hættum að vinna okkar
brauð með eigin framtaki, þá
fer kotið okkar i auðn og kof-
inn stendur eftir með neglt fyr-
ir glugga. Þegjandi vitni
um viðurstyggð eyðileggingar-
innar. Það hljómar því mjög
einkennilega i minum eyrum,
þegar pólitískir leiðangrar
koma hingað með þá sósíalist-
isku kenningu, að einstaklings-
framtakið eigi að hverfa úr
sögunni. Það á ekki að vera til.
Af því á að stafa allskonar ó-
öld og ógæfa. Ágæti þessarar
kenningar hefi ég aldrei getað
skilið og get ekki ennþá. Eig-
um við þá allir að hætta að
hugsa um að bjargast á eigin
spýtur? Eigum við allir að
leggja árar i bát með að hugsa
um að framleiða okkar braiið
sjálfir? Hvernig fer, ef allir
bændur og búaliðar hætta að
búa, verði verkamtnn í kaup-
stað, rétta fætur sínar undir
amuu’a borð og biðja um
vinnu? Þá hugsum við ekki
sjálfsíætt lengur. Þá erum við
orðniv nokkurs ltonar leigu-
verkfæri, sem höfum um það
eitt að hugsa, að hlýða okkar
húsbændum. Þá erum við
komnir á náðir þessara bless-
aðra spekúlanta jafnaðar-
mennskunnar og sósíalismans.
I kaupstöðum á að byggja yfir
okkur hús og hallir, ef við er-
um þar góðir og þægir verka-
menn. Þá fyrst edgum við rétt
á að lifa og fá okkar vinnu vel
borgaða, að dómi sósíalis-
manns. En þá er spurningin:
Hvaðan á að skaffa vei’ka-
manninum ti'affíkina, ef bónd-
inn hættir búskapnum, sjó-
maðurinn hættir að fara á sjó-
inn og útgei'ðarmaðurinn hætt-
ir að gera út? Vei'ður ekki
þetta að styðja hvort annað?
Getur hagur vei'kamannsins
staðizt, nema því aðeins að
bóndinn fáist til að búa, sjó-
maðurinn fáist til að fara á
sj óinn og útgerðai'maðurinn
hafi möguleika til að geta gert
út skipið sitt? Þetta er spum-
ingin, sem sósialisminn virðist
vilja ganga framhjá í lengstu
lög. Enginn skal skilj a oi'ð min
svo, að verkamaðurinn sé ekki
verður launa sinna. En það má
eklci ganga svo langt, að allir
sjái sér hag í þvi, að hætta við
framleiðslustöi’fin og verða
verkamenn. Það er einmitt
þetta, sem hefur skeð á síðast-
liðnum árum. Fer það nú ekki
að hefna sín? Er það rétt að
halda lengra áfram á þeirri
braut?
„Sýn mér trú þína
í verkum þínum“.
Er hún ekki hlýleg í garð
bændastéttarinnar, lánaða
greinin eftir Erling Friðjóns-
son i áðui'nefndu tbl. Skutuls?
Þannig ski'ifa þeir um bænda-
stéttina. Þar er þeirra um-
hyggja fyi’ir þeiri'a hagsmun-
um i sinni réttu mynd. En j afn-
framt og þedr skrifa svona,
senda þeir pólitiska bx'æður
sína út í sveitirnar og biðla
bændur um atkvæði. Þéir
halda víst, að sveitakarlarnir
séu skammsýnir, ef þeir trúa
því að þeir sjái ekki i gegnum
svona lagað. Hvei’svegna koma
ekki þessir blessaðir fuglar út í
sveitir og stofna sjálfir búskap
til að slá sér upp á þessurn
stórgi’óða búskaparins? Hvei’s-
vegna eru heilar sveitir lands-
ins að hvei’fa úr sögunni, þrátt
fyrir þennan stói’gróða á bú-
skapnum? Hversvegna eru op-
inberir bæj arbúskapdr reknir
með stórtapi árlega þrátt fyrir
allt of hátt afurðavei'ð? Ekki
getur það verið kaupgjaldið,
sem skapar þennan mikla tap-
rekstur þessara opinbei'u búa?
Jafnaðarmaðurinn segii’, að
það sé of lágt miðað við afurða
verðið. Það væri fróðlegt að
heyi’a skýringu á því, af hvaða
ástæðu þessir opinberu bú-
rekstrar stórtapa á rekstri sín-
um, á sarna tíma og höfundur
segir að aði'ir stói'græði. Hér
hlýtur að vera eitthvað séi’-
stakt, sem liggur til grundvall-
ai', fyi'st að það er ekki kaup-
gjaldið og afui'ðavei’ðið, sem
stangast á. Gi'einarhöfundur
mdnnist ekkert á það, hvað
bóndinn fær miikið af þessmn
kr. 13,00, sem hann lcallar
neytendaverð á kjöti o.s.frv.
Hann minnist ekkert á, að það
er milliliður milli framleið-
anda og neytenda. En þeir, sem
búskap stunda og hafa stund-
að, þeir vita mjög vel að á
leiðinni milli framleiðenda og
neytenda hverfur nokkuð af
13 kx'óna vei'ðinu. Skutull er
heldur ekkert að leiði’étta þetta.
Nei, greinin er ágæt til að
slá ryki i augu verkamannsins í
Framhald á 8. síðu.